H4.1 Wapengeweld wereldwijd

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

4.1 Wapengeweld wereldwijd

3 VWO

Waarom zou ''Conflicten'' een hoofdstuk zijn in Aardrijkskunde?

Lesdoelen 

• Je weet waar gewapende conflicten in de wereld voorkomen.
• Je begrijpt waardoor binnenlandse conflicten kunnen ontstaan. 
• Je kunt samenhangen over conflicten ontdekken tussen atlaskaarten en met andere gegevens. 

Strijdtoneel: waar, waarom en hoe?

• Op de kaart van bron 5 staan de landen waar conflicten gaande zijn. Dit is bijv. in sub-Sahara Afrika, Islamitische wereld, maar waarom is dat zo?
  
• Conflicten ontstaan waar een groep mensen macht uitoefent op een andere groep.

Conflicten worden meestal op verschillende manieren ingedeeld:

Soorten conflicten

We spreken van een gewapend conflict als er in een jaar tijd minimaal 25 doden vallen.

3 soorten conflicten:

1. Internationale conflicten

2. Binnenlandse conflicten (burgeroorlog)

3. geïnternationaliseerd conflict

Internationale conflicten

• Speelt zich af in meerdere landen. (landen vechten tegen elkaar)
• Bijv. De Tweede Wereldoorlog
  

Binnenlands conflict

• Ook wel burgeroorlog genoemd
• Gevechten tussen verschillende groepen of volk tegen de regering
• Bijv. Myanmar of Afghanistan
  

Geïnternationaliseerde conflicten

• Als andere landen zich met de oorlog gaan bemoeien, maar de oorlog wel binnen 1 land blijft
  
• Bijv. Syrië, Vietnam of Korea oorlog
  

Hoe trek je de grens?

• Om een conflict te begrijpen moet je iets weten van de staatkunde. Een staat is een gebied met een grens eromheen. Binnen een staat gelden er wetten en regels waar mensen zich aan moeten houden. 
• We spreken van een volk wanneer de mensen in een staat voelen dat ze bijelkaar horen

Staat VS. Volk

• 5000 volken in 200 staten
• Grenzen lopen soms dwars door volken heen

Streven naar onafhankelijkheid

Separatisme:  de wens van een volk
om zich van een staat of te scheiden

GB 87A

Er zijn meer volkeren dan staten, deze volkeren hebben eigen belangen

Situatie 1

• Eén volk in één staat

• Bijv. IJsland
• Geen conflicten
  
• Weinig etnische verschillen
  

Situatie 2

• Eén staat, 2 (of meer) volkeren
• Bijv. België, Spanje, India
• Soms willen gebieden onafhankelijk zijn
  

Situatie 3

• Het volk is verspreid over meerdere staten
• Bijv. Koerden
• Zij leven in verschillende landen en willen een eigen staat
  

Grenzen ter discussie

- Grenzen zijn bedacht door machthebbers. Soms lopen ze dwars door een woongebied van volkeren (bijv. in Afrika).

- Hier zijn volkeren vaak niet mee eens, waardoor zij eisen voor separatisme:

de wens van een volk om zich af te schreiden van een staat. Hierbij spelen economie als cultuur (taal) een belangrijke rol.

- Bijv. de Oeigoeren in China. 

Conflicten zijn moeilijk te begrijpen

Belangrijke begrippen

Territorium = Woongebied volk

Staat = Gebied met internationaal erkende grens

Volk = Groep mensen die taal, geloof of gemeenschappelijke geschiedenis delen. 

Etniciteit = Identiteit van een volk 

Staten hebben recht op:  soevereiniteit/zelfbeschikking (regels)

De Oemma

• (Arabisch: الامة الاسلامية Al-oemma al-islamiyya of kortweg: Al-oemma) is de wereldwijde islamitische gemeenschap zonder grenzen.
• Het gewelddadig strijden voor Oemma = Jihadisme

Economische oorzaken

• De aanwezigheid van natuurlijke hulpbronnen in een land zorgt voor problemen, maar ook voor inkomsten. Helaas komen de opbrengsten niet altijd ten goede aan de bewoners.
  

• De winning van deze grondstoffen zorgen vaak voor ecologische problemen. Bijv. vergiftiging van rivieren in Peru door goudwinning. En in Nigeria maken lekkende oliepijpleidingen hele gebieden onbruikbaar voor bewoning.

• Door onrechtvaardigheid ontstaan conflicten. In Peru werd de leider van een dorpsprotest tegen een goudmijn vermoord. En in Nigeria loopt het aantal doden door sabotage aan pijpleidingen en aanslagen op aardoliemaatschappijen in de honderden per jaar.

Rol van de overheid

• In conflictgebieden is vaak dictatuur (= de macht in een land bij een persoon of groep), zoals in Noord-Korea en Iran.
  

• Soms is er ook sprake van een fragile state, een zeer zwakke staat, zoals Centraal-Afrikaanse Republiek. In deze landen heeft de overheid vrijwel geen controle en is er veel corruptie en economische chaos.

Paradox van de overvloed

''Dat in een land met veel grondstoffen de kans op gewapende conflicten veel groter is dan een land zonder rijkdommen''

Wordt ook wel ''resource curse'' genoemd

We spreken van een gewapend conflict als er tenminste:

1. 25 doden per maand zijn
2. 50 doden per jaar zijn
3. 25 doden per jaar zijn
4. 50 doden per maand zijn

Het conflict in Syrië is een:

1. internationale conflict
2. binnenlands conflict
3. geïnternationaliseerd conflict
4. burgeroorlog

Een volk kenmerkt zich door:

1. Hetzelfde territorium te bewonen
2. Binnen één staat te bestaan
3. Dezelfde taal, godsdienst en geschiedenis
4. Een nationalistisch karakter

Hoe noem je een gebied waarbinnen een volk woont zonder officiële grenzen?

1. Enclave
2. Staat
3. Territorium
4. Strook

Xinjiang

Woongebied van de Oeigoeren.

Leg in je eigen woorden uit waarom de oeigoeren klaar zijn met China?

Territorium

Separatisme

Geinternationaliseerd conflict

Binnenlands conflict

Sinds de dekolonisatie strijden bevolkingsgroepen met elkaar

Een lange strijd leidde tot de afscheiding v an Zuid-Sudan

Is er eenreden waarom de Koerden geen eigen land hebben?

Al vanaf 2011 zijn Amerikaanse troepen aanwezig in Syrië

Wat hoort bij wat?        

Internationaal conflict

Burgeroorlog

Regionaal conflict

Amerika valt Noord-Korea aan

IS is actief in Irak en Syrië

In Libië probeert men de regering om te leggen

Rusland verovert een deel van Georgië

In Colombia schiet het leger op demonstranten

De Mexicaanse drugsoorlog leidt tot spanningen in Texas

Oorlog in een buurland heeft invloed over de grens. Hier zijn dan ook meerdere landen bij betrokken.

Oorlog binnen één land, soms ook tegen de regering.

Oorlogen tussen landen. Soms twee, soms wat meer. Regering tegen regering!

Waar gaat het geld naartoe dat wordt verdient met delfstoffen (natuurlijke hulpbronnen)

1. Het gebied waar het wordt gevonden
2. Het bedrijf dat de delfstoffen wint
3. Eerlijk verdeeld tussen beide partijen

Paragraaf 4.1

Ik heb extra uitleg nodig over:Strijdtoneel

Ik heb extra uitleg nodig over:Hoe trek je een grens

Ik heb extra uitleg nodig over:Grenzen ter discussie

Ik heb extra uitleg nodig over de hele paragraaf

Ik denk er even over na en kom er volgende week op terug

Ik begrijp de hele paragraaf