3M - 3.1 - Nederland en Indonesië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

H3 Nederland en Indonesië

    §3.1 Handel en kolonialisme

Lesdoelen

Aan het einde van deze paragraaf weet je:

-hoe Nederlanders en Indonesiërs met elkaar in contact kwamen

-wat de VOC in Indonesië deed in de 17de en 18de eeuw

-wat het cultuurstelsel was en en wat de gevolgen ervan waren

-Wat Nederland in Indonesië deed in de jaren 1870-1942  

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn, leverde veel op. 

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Herken jij deze VOC producten?

Koffie

Gember

Thee

Kruidnagel

Anijs

kaneel

Peper

Europese landen willen zelf winst maken

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  (1498).
• 
  Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim.

• Nederlanders willen dat ook!
• Spionage...
• Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario.
  

Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederland in Oost-Indië, aan.

• De reis duurde 2,5 jaar. Van de 250 bemanningsleden overleven 90 de reis. 

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop naar Oost-Indië is bewezen.

Indonesië had verschillende namen: : Indië, Oost-Indië, Oost-Azië, De Oost en later Nederlands-Indië.

Wie was de eerste Nederlander in Indonesië?

1. Cornelis de Manhout
2. Columbus
3. Cornelis de Houtman
4. Indonesië was al ontdekt

Waarom wilden de Nederlanders de route naar Indonesië weten?

1. Vonden ze leuk
2. Om specerijen te eten
3. Om kaarten te maken
4. Om winst te maken met de specerijenhandel

Een bewering: De reis van Cornelis de Houtman was aan de ene kant wel een succes, maar aan de kant niet.
Leg dit uit. Doe het zo: Het was een succes omdat, ... maar je kan het je ook niet succesvol noemen omdat ...

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling.

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook.

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering grijpt in.
• Om concurrentie tegen te gaan werd VOC opgericht. (Alle compagnieën in één bedrijf)

• De VOC kreeg het monopolie op de handel in Azië. Andere Nederlandse handelaren en bedrijven mochten er geen handel drijven. 
• VOC mocht ook namens Nederland forten bouwen, oorlog voeren, land veroveren en besturen. 

Jan Pieterszoon Coen

• In 1619 veroverde JPC de Javaanse havenstad Jakarta. Nederlanders hernoemde de stad Batavia. Batavia werd het hoofdkwartier van de VOC.
  

• Berucht vanwege het gebruik van geweld.
• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden.

Factorij

• Een factorij is een versterkte handelspost. In het buitenland, met kantoren en pakhuizen. 
• De VOC had factorijen in heel Azië.
• Er was veel onderlinge handel. 
• Ze hadden toestemming van de plaatselijke vorsten. 

• Voordeel vorsten: deelname handel, steun VOC oorlogen tegen andere vorsten. 

Wat waren de belangrijkste producten die de VOC naar Europa bracht?

Ondergang VOC

De VOC werd in 18e eeuw minder winstgevend:

1. Corruptie, handelaren houden winst in eigen zakken.
2. Slecht bestuur, slechte boekhouding
3. Buitenlandse concurrentie.
4. Oorlog Nederland en Engeland.
5. Fransen veroveren Nederland. 

1799 -  VOC failliet

Wat was geen oorzaak van de ondergang van de VOC?

1. Oorlog Duitsland
2. Corruptie
3. Slechte boekhouding
4. Buitenlandse concurrentie

Wanneer ging de VOC failliet?

1. 1699
2. 1602
3. 1789
4. 1799

Noem drie oorzaken voor het failliet gaan van de VOC

Kolonie

1816: Indonesië werd kolonie van Nederland

Gezag werd afgedwongen door KNIL 

Eerst alleen bemoeienis met Java

Wanneer werd Indië een kolonie van Nederland?

1. 1819
2. 1818
3. 1816
4. 1817

Onder welke voorwaarde mochten de plaatselijke vorsten zelfstandig blijven?

1. Als ze bleven handelen met de VOC
2. Als ze geld gaven
3. Als ze soldaten leverden
4. Zolang ze de Nederlanders maar niet lastig vielen

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden.

• Nederland lieten Indonesiërs voor zich werken

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden.

Er kwam veel kritiek op het cultuurstelsel 

Mede door het boek Max Havelaar 

Na alle kritiek

werd het cultuurstelsel afgeschaft en kregen ondernemers het voor het zeggen. 

Tijdens het Cultuurstelsel (1830-1870) moesten de boeren producten aan Nederland leveren.

Welke producten waren dat?

1. aardappels en vlees
2. specerijen
3. brood en groente
4. koffie en suiker

Het cultuurstels leidde voor de eenvoudige boeren tot...

1. Meer geld.
2. Hongersnood.
3. Meer producten.
4. Minder werk.

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren

1. Minder geld gingen verdienen.
2. Steeds minder zin kregen om te werken.
3. Veel producten voor de export moesten leveren
4. In hongerstaking gingen.

Huiswerk

Paragraaf 3.1: 

Maak opdracht 5, 6, 8 en 9.