Fertiliteit Les 3

• Fertiliteit
• Hoger onderwijs

Fertiliteit Les 1

Sabrina Chebchoubi

Fertiliteit methodiek: Les 1

Inhoud

1. Normale fertiliteit
2. Advies voor koppels
3. Factoren die fertiliteit beïnvloeden
4. Verpleegkundige aspecten
5. Juridische aspecten
6. Psychosociale aspecten bij infertiliteit 

Waarom zou wetgeving in de fertiliteit van belang kunnen zijn?

Noodzaak van wetgeving

• Bescherming van patiënten: correcte en transparante informatie en behandeling met respect voor rechten en welzijn
• Ethische overwegingen: MBV brengt morele vraagstukken met zich mee (anonimiteit donor, overtallige embryo's, rechten wensouders, ...)
• Medisch-juridische verantwoordelijkheden: wettelijke kaders om misbruik, commercialiteit en onethische praktijken te voorkomen 

Wat wordt bedoeld met MBV?

Welke regels rond MBV kennen jullie al?

Wet van 6 juli 2007 over MBV en overtollige embryo's/gameten

• Regulering van MBV
• Regels rond gametendonatie
• Bescherming van overtallige embryo's
• Wettelijke kaders voor embryo-onderzoek

 

Regulering van MBV

= bepaalt wie toegang heeft en onder welke medische en ethische voorwaarden

WIE?

Heterokoppels, lesbische koppels, alleenstaande vrouwen, mits medische indicatie

Wat valt jullie hierbij op?

Homokoppels?

Komen in aanmerking voor draagmoederschap, maar geen wettelijk kader in belgie of voor adoptie (ander wettelijk kader)

Mits indicatie?

Kan ook zonder (lesbische koppels/alleenstaanden), maar vaak op eigen kosten

Regulering van MBV

LEEFTIJDSGRENZEN

Vrouwen tot 45j kunnen MBV ondergaan

Sperma- en eiceldonoren: 18-45j

MEDISCHE VOORWAARDEN

Reële kans op succes aanwezig

Behandeling mag geen onnodige risico's inhouden

Regulering van MBV

ETHISCHE VOORWAARDEN

Respect voor welzijn toekomstige kind

Geen selectie op basis van geslacht, behalve om medische redenen

Geen commerciële praktijken of financiële compensatie buiten onkostenvergoeding

Regulering gametendonatie

Gametendonatie (sperma- en eiceldonatie) kan zowel anoniem als niet-anoniem
 

Vanaf 2024: nationale databank voor registratie van donoren

• alle sperma- en eiceldonoren, zowel anonieme als niet-anonieme
• Vermelding van medische en genetische gegevens
• om misbruik en teveel verwantschappen tegen te gaan (max 6 gezinnen)
• Bepaalde identiteitsgegevens over donor kunnen op 18j opgevraagd worden

       

Regulering gametendonatie

Anonieme donoren blijven onbekend voor het wensgezin en kind, enkel medische en genetische gegevens kunnen opgevraagd worden

MAAR

Verandering op komst! 

       

Wat vinden jullie over deze uitspraak?

De anonimiteit van sperma- en eiceldonor is een vanzelfsprekende zaak? 

Bescherming overtallige embryo's

• Overtallige embryo's kunnen gedurende maximaal 10j bewaard worden voor later gebruik door wensouders

• Overtallige embryo's kunnen gedoneerd worden aan andere wensouders, mits geïnformeerde toestemming en na een minimale wachttijd van 6m

• Indien embryo's niet meer gewenst zijn en niet gedoneerd worden: na minimale wachttijd van 6m kan gekozen worden voor vernietiging

       

bij kankerbehandeling kunnen gameten tot 20j bewaard blijven indien de patient jonger dan 16j is

Bescherming overtallige embryo's

POSTUUM GEBRUIK VAN GAMETEN/EMBRYO'S

Wanneer een partner sterft kan de overblijvende partner onder bepaald voorwaarden gebruik maken van de ingevroren gameten/embryo's

Verplichte rouwperiode van 6 m voor het indienen van aanvraag mogelijk is

Gebruik moet binnen 5j na overlijden plaatsvinden

Overleden partner moet hiervoor vooraf expliciete toestemming gegeven hebben

Goedkeuring ethisch comité is hiervoor vereist

Embryo-onderzoek

• Kan alleen als ouders hier expliciete toestemming voor geven 

• Embryo's mogen niet ouder zijn dan 14d bij aanvang van het onderzoek

• Enkel voor wetenschappelijke en medische doeleinden (verbetering vruchtbaarheidsbehandelingen en genetische screenings)

• VERBODEN om embryo's specifiek voor onderzoeksdoeleinden te creëren

• Ethische goedkeuring door een erkend comité is verplicht.  

PID of PGT

Diagnosetesten worden uitgevoerd op embryo om dragerschap op ernstige erfelijke aandoeningen op te sporen bij het toekomstige kind

Enkel wettelijk voor “zware erfelijke ziekten die ongeneeselijk zijn” (niet om te selecteren  op pakweg haarkleur)

= preïmplantatie diagnostiek/ Preïmplantatie genetische testing

Wat vinden jullie over onderzoek op embryo's?

Lange tijd geen voorwerp van wetten of reglementeringen, omdat een embryo dat niet in het lichaam van de moeder zat werd beschouwd alsof het niet bestond

Donoren

Afhankelijk van situatie zijn volgende soort donaties mogelijk:

• Donatie door betrokken ouders (geen juridische problemen, ideale situatie)
• Anonieme donatie (volledig anoniem)
• Gekende donor (psychologische begeleiding voor beide partijen)
• Wisseldonatie voor eiceldonatie

Draagmoederschap

Geen wettelijk kader voor draagmoederschap

Juridisch/notarieel advies is aangeraden bij start traject

Is een uitgebreide procedure om te doorlopen, je moet zelf draagmoeder aanbrengen.

Na bevalling zal er steeds een adoptieprocedure moeten volgen

https://www.brusselsivf.be/behandeling/draagmoederschap/

Denk hier eens over na

Draagmoeder wil kind na geboorte niet afstaan, hoewel het gaat om genetisch materiaal van de wensouders. Kan dit?

Ja dit kan.

Er is geen enkel contract dat opgemaakt kan worden en afgedwongen in een rechtbank aangezien draagmoederschap geen wettelijk kader heeft.

Daarbovenop is in België de biologische moeder = juridische moeder

OPGELET: biologische moeder is niet hetzelfde als genetische moeder!

Wensouder hebben ook geen recht op ouderschapsverlof, wel adoptieverlof, maar dit start pas vanaf de adoptieprocedure rond is

Terugbetaling fertiliteitsbehandelingen

IVF/ICSI

• max 6 terugbetaalde pogingen indien <43j
• enkel remgeld van consultaties en andere interventies (labo, echo, ..) betalen

IUI

• max 6 terugbetaalde pogingen indien <43j
• enkel remgeld van consultaties en andere interventies (labo, echo, ..) betalen
  

CRYOPRESERVATIE

• Langdurige opslag ten laste van patiënt

Gebruik van donormateriaal is nooit terugbetaald, dit is dus op eigen kosten. 

Terugbetaling fertiliteitsbehandelingen

Welke Belgische wet regelt medisch begeleide voortplanting en overtallige embryo’s?

1. Wet van 15 mei 2015
2. Wet van 6 juli 2007
3. Wet van 1 januari 2000
4. Wet van 23 maart 2010

Tot welke leeftijd kunnen vrouwen embryo's laten terugplaatsen?

1. Tot 1 dag voor de 48e verjaardag
2. Tot 1 dag voor de 45e verjaardag
3. Tot 1 dag voor de 43e verjaardag
4. Tot 1 dag voor de 50e verjaardag

Hoeveel IVF-pogingen worden terugbetaald

1. 3
2. 5
3. 6
4. 9

Wat gebeurt er met overtallige embryo’s als de wensouders geen verdere behandeling wensen?

1. Ze worden automatisch vernietigd
2. Ze worden bewaard zonder tijdslimiet
3. Ze kunnen gedoneerd worden aan andere wensouders of voor onderzoek
4. Ze worden verkocht aan fertiliteitsklinieken

Hoeveel gezinnen mag een sperma- of eiceldonor in België helpen?

1. 3
2. 6
3. 5
4. 10

Wat is de minimale wachttijd voordat postuum gebruik van gameten toegestaan is?

1. 1j
2. 5j
3. 3m
4. 6m

Thomas, 18 jaar, ontdekt dat hij verwekt is met donorsperma. Hij wil weten wie zijn biologische vader is. Welke rechten heeft hij volgens de wet, en welke beperkingen gelden er?

6. Psycho-sociale aspecten

Theoretisch kader: zie les sem 1 Sandrine Belenger

Podcast: De onzichtbare strijd

Wat zijn de belangrijkste emotionele gevolgen van vruchtbaarheidsproblemen?

• Gevoel van controleverlies en machteloosheid
• Schuldgevoelens (bij zichzelf of naar de partner toe)
• Angst, stress en obsessieve focus op zwanger worden
• Depressieve gevoelens of rouw na mislukte behandelingen
• Spanning binnen de partnerrelatie

Hoe kunnen wij de partnerrelatie ondersteunen bij vruchtbaarheidsproblemen?

• Beide partners betrekken bij gesprekken en medische beslissingen
• Aandacht hebben voor individuele verschillen in rouwverwerking
• Stimuleren van open communicatie binnen de relatie
• Helpen bij het herkennen van spanningen en signaleren van relatieproblemen
• Doorverwijzen naar relatietherapie of ondersteunende groepen indien nodig

Op welke manier kan de buitenwereld een negatieve of positieve impact hebben op wensouders? Geef voorbeelden.

Negatieve impact:

• Goedbedoelde adviezen ("Je moet het gewoon loslaten, dan lukt het vanzelf")
• Confronterende situaties (zwangerschapsaankondigingen, babyshowers)
• Sociale druk of stigma rond kinderloosheid
• Schaamte en terughoudendheid om het onderwerp te bespreken

Positieve impact:

• Steun van vrienden en familieleden die luisteren zonder oordeel
• Contact met lotgenoten die eenzelfde traject doorlopen
• Openheid in de maatschappij kan het taboe doorbreken

Welke rol speelt het medisch personeel in de communicatie met wensouders en welke valkuilen moeten ze vermijden?

Rol van medisch personeel:

• Zorg dragen voor duidelijke en empathische communicatie
• Begeleiden bij het emotioneel verwerken van diagnoses en behandelingen
• Rekening houden met de draagkracht van het koppel
• Informatie geven over alternatieven zoals donorconceptie of adoptie

Valkuilen:

• Te technisch of afstandelijk communiceren
• Niet voldoende aandacht geven aan de emotionele impact
• Wensouders te veel onder druk zetten om snel beslissingen te nemen

Wat is chronische rouw en waarom is het belangrijk dat zorgverleners dit erkennen bij wensouders?

Welke taboes bestaan er rond vruchtbaarheidsproblemen en hoe kunnen we die doorbreken?