het Wilhelmus

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 5

Het Wilhelmus

1533-1584

Canonvenster Willem van Oranje

Canon van Nederland

Voor meer informatie over het canonvenster Willem van Oranje, klik hier.

Over wie gaat het Wilhelmus eigenlijk?

1. Willem Alexander
2. Willem van Oranje-Nassau
3. Koning Willem III
4. Willem van Hanegem

Les zonder devices

U beantwoordt de vraag samen met de leerlingen op het bord.

Hoeveel coupletten heeft het Wilhelmus?

1. 2 coupletten
2. 8 coupletten
3. 15 coupletten
4. 18 coupletten

Les zonder devices

U beantwoordt de vraag samen met de leerlingen op het bord.

In het eerste couplet hoor je de volgende zin: 'Ben ik van Duitsen bloed.'

Het gaat toch over Willem van Oranje die strijdt voor de Nederlanden? Hoe kan dat?

1. 'Duits' is het Oudnederlands woord voor 'Diets' en dat betekent Nederlands.
2. Het moet eigenlijk zijn: "Hou ik van Duitsen bloed." Hij lustte de Duitsers rauw.
3. Willem van Oranje was eigenlijk een Duitser.

Hoe denk je dat de geuzen het Wilhelmus zongen?

Het Wilhelmus gaf de soldaten moed en maakte de Spaanse soldaten bang. Overal waar de Spanjaarden kwamen, werd het lied gezongen. Ze werden er gek van.

Wanneer mogen we?

Er is geen officiële lijst met data en gelegenheden waarop het Wilhelmus gespeeld of gezongen moet worden. Toch mag het Wilhelmus soms absoluut niet ontbreken. 

 

Bijvoorbeeld op dagen waarop het Nederlandse volk iets te vieren of te herdenken heeft, zoals Koningsdag (27 april),  Dodenherdenking (4 mei) en Bevrijdingsdag (5 mei).

Bij bijna alle internationale sportwedstrijden of toernooien wordt het nationaal volkslied gespeeld. Ook wordt het Wilhelmus gespeeld als een afgevaardigde van ons Koningshuis op staatsbezoek is bij een ander land.

Willem van Oranje-Nassau

Het Wilhelmus gaat over Willem van Oranje-Nassau, een Nederlandse edelman die in 1568 in opstand kwam tegen de Spaanse koning.  

Het Wilhelmus was een strijdlied van de soldaten/Geuzen. Ze steunden Willem van Oranje-Nassau in de opstand.

Wil je meer weten van Willem van Oranje? Klik dan hier.

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Het Wilhelmus is een heel lang lied met 15 coupletten. De hele tekst staat hier. 

Kijk eens welke naam je krijgt als je alle eerste letters van de coupletten naast elkaar schrijft. Let op: de Z=S en de V=U, niet alle V's worden een U!

Weetje: meestal wordt alleen het eerste couplet gezongen. In de tweede wereldoorlog werd het zesde couplet ook gezongen. Dat gaf moed om tegen de Duitse overheersing te strijden!

Afbeeldingen

Midden: 

Portret van Willem van Oranje door Adriaen Thomasz.

Rechtsonder:

Het Prinsenhof In Delft, residentie van Willem van Oranje

Duits of Diets?

Toen het Wilhelmus rond 1570 werd geschreven, had het woord Duits een heel andere betekenis dan het nu heeft. Het was een veel gebruikt synoniem voor Diets, dat Nederlands of volks betekende.  

 

In het Nederlands heeft het die betekenis verloren  

en verwijzen we met Duitsers alleen  

nog naar onze oosterburen.  

 

Maar in het Engelse Dutch is de oorspronkelijke betekenis nog steeds terug te horen.

Het Wilhelmus op papier

Dit is de oudste versie van het Wilhelmus op papier.

Het wordt bewaard in Brussel.

Wie zijn de geuzen?

Het woord geus is afgeleid van het Franse gueux. Dat betekent armoedzaaier of schooier. 

 

De geuzenvloot bestond vooral uit verarmde adel met daarbij avonturiers, werkloze zeelui en zelfs misdadigers.  

 

De vloot was in de periode 1567-1572 het enige 

effectieve machtsmiddel dat prins Willem van Oranje had tegen de Spaanse koning. 

Inname Den Briel - 1 april 1572

De Watergeuzen namen in naam van Willem van Oranje de stad Den Briel in handen.

Het Wilhelmus was oorspronkelijk een soldatenmarsliedje: een energiek deuntje waar je lekker op kon marcheren.

.

Soldatenmars

Het Wilhelmus bestaat eigenlijk uit twee gedeeltes.

1. Een gedeelte waarin Willem van Oranje zich voorstelt en laat zien wat hij allemaal heeft gedaan voor Nederland.

2. Een gedeelte waar hij de staat van het land beklaagt.

Welke coupletten horen bij gedeelte 1?

Welke bij gedeelte 2?

1533-1584

Canon van Nederland

Voor meer informatie over het canonvenster Willem van Oranje, klik hier.