Hoofdstuk 4 Natuurrampen in Japan

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vulkanisme bij convergentie

Subductie:

Oceanische plaat duikt onder de continentale plaat.

Door subductie ontstaat vulkanisme:

1. de oceanische plaat, die naar beneden duikt. 

2. de plaat smelt in de mantel.

3. de magma stijgt op en brand door de korst heen. 4. wanneer magma buiten de korst, krijg je een  explosieve vulkaan uitbarsting!

5 magma wordt dan lava genoemd.

Alle vulkanen in Japan zijn op deze manier ontstaan.

Subductiezone bij Japan

Subductiezone bij Japan:

Twee oceanische platen, de Filipijnse en Pacifische plaat, duiken onder de Eurazische plaat, een continentale plaat.

Hoofdstuk 4 Natuurrampen in Japan

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je ipad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Beantwoord de 5 geografische vragen van de openingsfoto met je buur aan je tafel
• Wanneer de timer afloopt, is het stil!

Beschrijving van de openingsfoto

De vulkaan de Fuji op het eiland Honshu.

4.1 Japan: Land in de Ring van vuur 

Lesplanning 

Aanwezigheid en spullen controle

Mededelingen:  toets hfd 4 18 maart 2025

Uitleg 4.1 Japan: Land in de Ring van Vuur 

Maak van 4.1 Japan: Land in de Ring van Vuur vraag 3 t/m 8

Lesdoelcheck

Vooruitblik op de volgende les

Planning hoofdstuk 4

Week 9	Week 10	Week 11	Week 12
4.1 Japan: land in de Ring van Vuur	4.2 De grote Oost- Japanse ramp	4.3 De vulkaan de aso	Toets Hoofdstuk 4

Lesdoelen van deze les

1. Vertel wat de opbouw is van de aarde?
2. Wat is platentektoniek?
3. Welke plaatbewegingen zijn er?
4. Leg uit waardoor de platen/schollen bewegen
5. Welke natuurrampen ontstaan langs de Ring van Vuur?

Kennis maken met...

• Ligging: Oost-Azië, tussen 20° en 40° NB
• Oppervlakte: 378.000 km²
• Hoofdstad: Tokio - 14 miljoen inwoners
• Inwoners: 124 miljoen- zal gaan dalen in de toekomst
• Bevolkingsdichtheid: gem. 332 inwoners/km² in de steden soms wel meer dan 1000 inwoners/km²!
• Religie: shintoïsme en het boeddhisme
• Klimaat: vochtig landklimaat en vochtig mediterraanse klimaat
• Landschap: Erg bergachtig - 25% van Japan is goed bewoonbaar.
• Vulkanen 10% van de actieve vulkanen zijn in Japan te vinden en 
• Aardbevingen met regelmaat, 1500x per jaar!

Opbouw van de aarde

De aarde heeft 3 lagen

• Binnenkern: vast ijzer en nikkel, 5000°C , door de druk smelt het niet.
• Buitenkern: vloeibaar ijzer en nikkel 3000°C 
• Mantel: tussen de kern en de aardkorst Vloeibaar, stroperig gesteente = magma 
• Aardkorst: vast gesteente

Aardkorst

Mantel

Kern

5000 °C 

Convectie stromen

Vast

Stroperig gesteente

Ijzer en 

nikkel

Vast gesteente

Magma

Platen of schollen tektoniek

Waardoor bewegen de platen?

Convectiestromen

Heet magma stijgt op richting de aardkorst, het magma koelt af wanneer hij bij de aardkorst. Kouder magma zakt naar beneden. Daarna begint het weer opnieuw! 

Het is vergelijkbaar wanneer je water kookt.

Hierdoor bewegen de platen en zorgen voor barsten en scheuren in de aardkorst!

Dit zijn endogene krachten = krachten van binnenuit de aarde.

De platen

De aardkorst bestaat uit 2 soorten platen:

Continentale korst

• Ligt onder de continenten
• Dikte: 35–70km
• Licht gesteente zoals graniet

Oceanische korst 

• Ligt onder de oceanen
• Dikte 7–10km
• Zwaar gesteente door basalt

Continentale korst

Kenmerken

• Ligt onder de continenten
• Dikte: 35–70km
• Licht gesteente zoals graniet

Oceanische korst

Kenmerken

• Ligt onder de oceanen
• Dikte 7–10km
• Zwaar gesteente door Basalt

Platen bewegingen

Langs de breuklijnen is de aardkorst voortdurend in beweging. 

3 Plaatbewegingen:

• Convergentie: naar elkaar
• Divergentie: uit elkaar
• Transform: langs elkaar
  

Transform

Divergent

Convergent

Uit elkaar

Naar elkaar

Langs elkaar

Gevolgen platen-tektoniek

1. Ontstaan aardbevingen

2. Ontstaan vulkanen in 

3. Ontstaan bergen

Ring van Vuur

Japan maakt deel uit van de Ring van Vuur. 

Dit is een gebied in de vorm van een boog rond de Grote Oceaan. 

De platen van de Ring van Vuur bewegen naar elkaar toe waardoor er vulkanen en talloze aardbevingen voorkomen.

Subductiezone

Vulkanisme bij convergentie

Subductie:

Oceanische plaat duikt onder de continentale plaat.

Door subductie ontstaat vulkanisme:

1. de oceanische plaat, die naar beneden duikt. 

2. de plaat smelt in de mantel.

3. de magma stijgt op en brand door de korst heen. 4. wanneer magma buiten de korst, krijg je een  explosieve vulkaan uitbarsting!

5 magma wordt dan lava genoemd.

Alle vulkanen in Japan zijn op deze manier ontstaan.

Subductiezone bij Japan

Subductiezone bij Japan:

Twee oceanische platen, de Filipijnse en Pacifische plaat, duiken onder de Eurazische plaat, een continentale plaat.

Wat ontstaat er bij een subductiezone:

• Diepzeetrog
• Stratovulkaan

Subductiezone voor de Japanse kust

Lesdoelcheck

1. Vertel wat de opbouw is van de aarde?
2. Wat is platentektoniek?
3. Welke plaatbewegingen zijn er?
4. Leg uit waardoor de platen/schollen bewegen
5. Welke natuurrampen ontstaan langs de Ring van Vuur?

Aan het werk

Wat?	4.1 Japan: Land in de Ring van Vuur 3 t/m 8
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt
Tijd	10 minuten
Klaar?	Lees de paragraaf nog een keer goed door. Als je nog een vraag hebt schrijf deze op!

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Transform

Divergent

Convergent

Uit elkaar

Naar elkaar

Langs elkaar

Titel:

Trog

Ontstaan aardbevingen

Oceanische plaat

Continentale plaat

Plaat smelt

Mantel

Subductie

Divergentie

2 platen bewegen uit elkaar.

Dit gebeurt op twee manieren:

1. oceanische platen bewegen uit elkaar: 

Gevolg: Mid-Oceanische-Rug (MOR)

2. continentale platen bewegen uit elkaar

Gevolg: Riftvallei

1. MOR

Mid-Oceanische-Rug 

Hier bewegen 2 oceanische platen uit elkaar. Tussen die platen onstaat een spleet. Hier komt magma uit de aarde. 

Wanneer de magma uit de aarde is stolt het snel omdat het onder water is en het daar koud is. 

2. Rift

Rift:

Hier bewegen twee continentale platen uitelkaar. Er ontstaat een riftvallei. De bekenste is in Afrika, de Grote Slenk.

Transform

Bij de transforme beweging schuiven 2 platen langs elkaar, in tegengestelde richting. 

Dit kunnen twee continentale of twee oceanische platen zijn.

Een bekende breuklijn is de San Andreasbreuk in Californië. Ook onder Turkije ligt zo'n breuklijn, de Anatolische breuklijn

Gevolg: hele zware aardbevingen!

Wanneer er een aardbeving in de zee plaatsvind 

kan er een Tsunami ontstaan! 

Convectiestromen

Vulkaan

Convergentie

Subductie

Divergentie

Trog

Mid oceanische rug

4.2 De grote Oost-Japanse ramp

Lesplanning 

Aanwezigheid en spullen controle

Mededelingen:  toets hfd 4 18 maart 2025

Terugblik: paragraaf 4.1 en mini SO

Uitleg 4.2 De grote Oost-Japanse ramp 

Maak van 4.2 de opdrachten:

Wat gebeurt er bij Japan?

Vraag 1: Wat zie je op deze afbeelding?

Vraag 2: Wat valt je op?

Vraag 3: Welke platen liggen er bij Japan?

Vraag 4: Welk verband kun je leggen tussen de platen en de vulkanen in Japan?

Vraag 5: welke gevolgen heeft het nog meer?

Werkvorm: DDU

In 5 minuten ga je:

• Denken: zelfstandig de vragen beantwoorden
• Delen: bespreken met je buren aan je tafel
• Uitwisselen: gezamelijk de antwoorden uitwisselen

Wat gebeurd er bij Japan?(1)

Japan ligt in het grensgebied van drie platen ligt: 

• de Euraziatische plaat, 
• de Pacifische plaat
• de Filipijnse plaat.

De Pacifische plaat en de Filipijnse plaat schuiven onder de Euraziatische plaat = subductie. Hierdoor ontstaat diepe trog van 10 km diep!

Vulkanisme:

Door subductie ontstaan er ook vulkanen. De oceanische plaat, die naar beneden duikt, smelt in de mantel, de magma stijgt op en brand door de korst heen. Wanneer magma buiten de korst heet het lava.  Je krijgt dan vulkaan uitbarsting.

Wat gebeurt er bij Japan?(2)

Door subductie ontstaan er ook aardbevingen!

De beweging van de platen gaat niet vloeiend, maar schoksgewijs. 

Langzaam wordt de spanning in de aardkorst opgebouwd. Wanneer de platen los schieten, komt de spanning en veel energie vrij = aardbeving!

Werkvorm: Mini SO

R	2p	(1p) Wat zijn exogene- en endogene krachten? (1p) Benoem per kracht een voorbeeld.
T1	3p	(1p) Welke drie plaatbewegingen zijn er? (2p) Leg uit waarom de aardplaten bewegen.
T2	3p	Leg in drie stappen uit waarom er vulkanen in Japan voorkomen.
I	2p	Wat is het verband tussen de bevolkingsdichtheid en reliëf

Houdt PTD aan

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

Op vrijdagmiddag 11 maart 2011 werd het noordoosten van Japan getroffen door een krachtige aardbeving. Nooit eerder kreeg Japan te maken met zo’n zware aardbeving.

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(6) uitleggen waarom de tsunami in maart 2011 zoveel     
      Japanners het leven kostte?

Benodigde voorkennis 

Je weet welke plaatbewegingen er zijn;
Je weet hoe aardbevingen ontstaan;
Je weet wat de "Ring van Vuur" is;
Je weet wat hazard mangement is;

Aantekening

Hypocentrum= het punt waar de aardbeving ontstaat, meestal diep in de aardkorst.

Epicentrum= Het punt aan het aardoppervlak waar de aardbeving het sterkst gevoeld word.

Aardbevingen: Schaal van Richter

Schaal van Richter = Schaal om de sterkte van een aardbeving mee aan te geven.

Elke punt omhoog is tien keer zo zwaar.

Een aardbeving met een schaal 3 is dus 100 keer zo zwaar dan schaal 1.

Schaal van Mercalli: Schaal die de heftigheid (intensiteit) aangeeft

Video opdracht

1. Wat is een tsunami?

2. Hoe ontstaat een tsunami? (beschrijf de stappen)

3. Waarom zijn de golven pas bij de kust zo groot/ hoog?

Hoe ontstaat het

De golf

De golf

Hoe ziet een tsunami eruit

Wat kan je tegen
een tsunami doen?

Hazard Mangement

(In)directe gevolgen

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Aan de slag! 

Maken: opdrachten 4.2

1,2,3,4,6 (deze kan je alleen maken)

www.trouw.nl

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Schaal van Richter

Zeebeving

Tsunami

Wat betekent Tsunami in het Japans?

1. Golf
2. Vloedgolf
3. havengolf
4. storm

Wat voor natuurramp is hier geweest?

1. vulkaanuitbarsting
2. orkaan
3. aardbeving
4. tsunami

Hoe kan het dat een tsunami zo hoog wordt?

1. Het water gaat weg bij de kust
2. Het water wordt naar beneden getrokken
3. Het water wordt omhoog geduwd door de kust
4. Het water wordt in de lucht geschoten door de zeebeving

Waarom kan er geen tsunami in Nederland ontstaan?

Werkvorm: Rampenplan

We gaan samen een plan maken over natuurlijk rampen.

Je gaat een plan maken voor je burgers wat ze moeten doen tijdens een ramp.  Je neemt ook maatregelen als leider van een land. 

Je plan bevat maatregelen en informatie voor de burgers tijdens een aardbeving hou ook rekening met een tsunami.

Samenvatting 4.2

Huiswerk

Artikel	Zes aardbevingen waren zwaarder
Documentaire	10 jaar na Japan
Quizlet	Quizlet H4
Huiswerk	Voorkennis opdrachten - werkblad "Endogene krachten" - werkblad "Hazard management" Huiswerk opdrachten - H4 §2

Artikel:

link

Documentaire:

link

Quizlet:

link

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

     toets hoofdstuk 4

https://quizlet.com/604967824/test

Mini SO 4.2

R	2p	(1p) Wat is een tsunami? (1p) Hoe ontstaat een tsunami?
T1	3p	Gebruik de bron. In welk gedeelte van Japan is het risico op een Tsunami het grootst. Geef hier een verklaring voor.
T2	3p	Waarom is het moeilijk om je zelf voor te bereiden op een aardbeving maar wel makkelijk op een tsunami.
I	2p	Waarom moeten de mensen in Japan altijd rekening houden met een tsunami na een aardbeving?

Houdt PTD aan

Exit Ticket
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃