Les 3: De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

Les 3: De sociale kwestie

Wat denk je op deze foto te zien?

De leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.

 

2. Je kunt beschrijven wat veranderde door sociale wetten.

3. Je kunt beschrijven hoe arbeiders hun leef- en werkomstandigheden verbeterden.

We gaan terug naar de tijd 

van de industriële revolutie...

Wat weet je al van armoede
in de 19e eeuw?

Werkomstandigheden

De werkomstandigheden van de arbeiders waren bizar slecht: lage lonen, lange werkdagen (12-16 uur) kinderarbeid, geen weekend/vakantie, gevaarlijke en onhygiënische fabriekshallen 

De sociale kwestie

De werkomstandigheden waren slecht, maar ook de woon/leef-omstandigheden waren niet best. De problemen rondom de slechte omstandigheden worden de sociale kwestie genoemd.

Slechte woonomstandigheden

Veel mensen kwamen terecht in achterbuurten (getto's) , dichtbij de fabrieken. Er was geen schoon drinkwater en riolering. Veel woningen waren eigenlijk onbewoonbaar.

Kinderarbeid

Een van de meest schrijnende situaties waar echt wat aan moest gebeuren was de kinderarbeid, met name in de fabrieken en de mijnen. Kinderarbeid was echter niet nieuw...

De liberalen

Liberalen aan de macht

Na de komst van de nieuwe Grondwet in 1848 bepalen vooral de liberalen wat er in Nederland gebeurt. Zij wilden dat de overheid zich zo min mogelijk bemoeit met het volk en de economie.

                                                  --->

                                                    Thorbecke

Kinderwetje van Van Houten

Het liberale Tweede Kamerlid Samuel van Houten bedacht een wet om iets te doen aan de vreselijke werkomstandigheden van kinderen in fabrieken: Het kinderwetje van Van Houten.

De eerste sociale wet

Het kinderwetje was de eerste sociale wet in Nederland. Alleen kinderen onder de 12 jaar werden hiermee geholpen. Eigenlijk zouden er nog veel meer sociale wetten moeten komen.

Bekijk de vensterplaat over het verzet tegen kinderarbeid. Klik op:

https://www.canonvannederland.nl/nl/vensterplaten/verzet-tegen-kinderarbeid

De socialisten

Karl Marx

De rijken (kapitalisten) kwamen dus niet echt goed op voor de armen/arbeiders. In Duitsland had ene Karl Marx wel wat kritiek op deze groep. Hij vond kapitalisme een vorm van uitbuiting.

Meer gelijkheid!

       Behalve het liberalisme kwam ook het socialisme op. Veel            socialisten waren het eens met Marx en wilden het verschil    tussen arm en rijk verkleinen. De overheid moet juist iets doen!

                                                      <--->

                                                Dit dus niet!

Verdeeldheid bij de socialisten

Sommige socialisten wilden met geweld (revolutie) de macht grijpen. Dit waren communisten. De meesten wilden algemeen kiesrecht om sociale wetten in te voeren (sociaaldemocraten).

Vakbonden

De ondernemers maakten enorme winsten en profiteerden van het harde werk van de arbeiders. De arbeiders richtten vakbonden op om voor zichzelf op te komen (en te staken).