M3.bi1 4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

4.1 Ontwikkeling van het leven op aarde

Aan het einde van de les...

- Kun je gegevens uit een geologische tijdschaal lezen;

- Kun je m.b.v. stambomen uitleggen of soorten meer of minder verwant van elkaar zijn.

Video voorkennis kijken

Geologische tijdschaal

• In een geologische tijdschaal is de tijd sinds het ontstaan van de aarde weergegeven.
• Is verdeeld in tijdperken en verteld wanneer deze begint en eindigt.
• Een tijdperk wordt onderverdeeld in perioden.
• Getallen geven de tijd in miljoen jaar geleden aan.
• Een geologische tijdschaal geeft informatie over de geschiedenis van het leven op aarde. 

Geologische tijdsschaal

Tijdperk>periode>miljoen jaar geleden

Gebaseerd op grote gebeurtenissen.

Eerste eenvoudige levensvormen 

(3800 mjg)

Geologische tijdsschaal

• 4600 miljoen jr geleden: Ontstaan van de aarde.
  - Leven is onmogelijk vanwege extreme hitte en vulkaanuitbarstingen.
• 3800 miljoen jr geleden: Ontstaan eerste eenvoudige levensvormen.
  - Ééncellig, geen celkern, leefde in het water.
• 3500 miljoen jaar geleden: Eerste bacteriën en organisme die aan fotosynthese deden.
  - Hierdoor komt voor het eerst zuurstof in het water.
• 2700 miljoen jr geleden: Zuurstof komt in de atmosfeer.
  - Bracht grote veranderingen op aarde, maakte het bestaan van de eerste dieren mogelijk.

Tijdsbalk

• Steeds complexere organismen: eencellige planten > meercellige planten.
• 1 miljard jaar later, toen er voldoende zuurstof was, ontstonden de eerste dieren.
• Eerste dieren nauw verwant aan sponzen, wormen en kwallen.

500 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste dieren met oogachtige organen en later ook met een wervelkolom.

Leven komt aan land

• Tijdens Devoon (400 mil. jr. geleden) komen de eerste dieren aan land.
  - Kikkers, salamanders, hagedissen, reuze insecten.
• Tijdens Krijt (145 - 65 mil. jr. geleden) bevolkten dinosauriërs de aarde.
  
• 65 mil. jr. geleden meteoriet inslag waardoor dinosauriërs uitsterven.
  - Explosie, bosbranden, vloedgolven.
  - Slechts een kwart van de diersoorten overleeft dit.
• Hierna kregen zoogdieren en vogels de kans om zich te ontwikkelen,.
• 3 mil. jr. geleden ontstaan de eerste mensachtige in Afrika.

massa-extincties

Einde van het paleozoïcum     -           Einde van het mesozoïcum

Stambomen en verwantschap

Diersoorten zijn verwant als ze een gemeenschappelijke
voorouder hebben.
- Dit kun je terugzien in een stamboom.

Uit een stamboom kun je aflezen:
- Uit welke voorouders een organisme zich heeft
ontwikkeld.
- Welke veel of juist weinig verwantschap hebben.

De mens stamt niet af van de aap

Zelfstandig werken

- Werk aan de opdrachten van 4.1

- De eerste 5 minuten werk je in stilte. Sla opdrachten die je niet snapt over tot na de 5 minuten.

- Klaar? Begin alvast aan 4.5

Succes! 

De eerste eenvoudige
vormen van leven:

1. dierlijke organismen
2. eencelligen
3. plantaardige organismen
4. schimmels

Waar is het leven op aarde ontstaan?

1. Het is vanuit de ruimte gekomen
2. In het water
3. Op het land
4. In de grond

Zijn alle soorten waarvan fossielen worden gevonden uitgestorven?

1. Ja
2. Nee

De eerste landplanten verschenen ongeveer 500 miljoen jaar geleden

1. Tijdperk Paleozoïcum
2. Tijdperk Perm
3. Periode Perm
4. Tijdperk Mesozoïcum

Welke dieren zijn waarschijnlijk eerder ontstaan?

1. neteldieren
2. stekelhuidigen
3. vogels
4. zoogdieren

Stamboom slangen.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Stamboom slangen.

Welk soort is uitgestorven?

1. 1
2. 7
3. 4
4. 6

Levensvormen op de juiste volgorde.
Van oud naar jong

1. waterdieren - landdieren - landplanten - mensen
2. landplanten - waterdieren landdieren - mensen
3. waterdieren - landplanten - landdieren - mensen
4. mensen - landdieren - landplanten - waterdieren

Door welke organismen ontstond het eerste zuurstof in de lucht

1. meercellige organismen
2. eenvoudige levensvormen
3. eencellige organismen
4. bacteriën

Welke is/zijn juist?
1. Cebochoerus is de voorouder van alle varkensachtigen.
2. Het wild zwijn is meer verwant aan het hertzwijn dan aan het gewoon wrattenzwijn.

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 : waar 2: niet waar
4. 1: niet waar 2: waar