ACT zwachtelen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

ACT zwachtelen / compressietherapie

Lesinhoud

• Wat is ACT zwachtelen
• Indicaties
• Soorten zwachtels
• Polsteren
• Problemen bij zwachtelen
• Contra-indicaties
• Verpleegkundige aandachtspunten

Lesdoelen

• Je weet wat ACT zwachtelen is
• Je kent de indicaties en contra-indicaties bij ACT zwachtelen
• Je hebt gezien hoe de handeling werkt en begrijpt dit
• Je kent de verpleegkundige aandachtpunten en weet welke voorlichting je aan de zorgvrager kunt geven. 

ACT zwachtelen

A = ambulante

C = compressie

T = therapie

• Het is een arbeidsintensieve en complexe vaardigheid.
  
• Wordt alleen uitgevoerd in opdracht van een arts!

Compressie

• Uitoefenen van druk
• Hoogste druk rond de enkels
• Druk neemt af richting het hart
• Druk rond de benen is gelijkmatig
• Bij twee zwachtels; andere richting

Noem minimaal één reden om een zwachtelverband aan te leggen

Indicaties

• Voorkomen oedeem (door bijv. veneuze insufficiëntie)

   

• Voorkomen lymfe-oedeem 
  
  
• (Voorkomen van) trombose
  
  
• Behandeling van ulcus cruris
  
  
• Spataderen

Primair lymfoedeem: aangeboren 

Secundair lymfoedeem: 

• Lang bestaande, onbehandelde spataderen: ontstaat teveel aan weefselvocht;
• Kanker: lymfevaten en/of klieren raken beschadigd;
• Verlamming: spieren worden niet meer gebruikt, lymfestelsel ligt stil;
• Overgewicht: minder beweging;
• Wondroos: lymfevaatjes raken beschadigd.

Na een trombose krijgt het lichaam zelf het opgehoopte vocht niet afgevoerd. 

Open been ontstaat vaak door vochtophoping in het been.

Zwachtels of steunkousen verbeteren de doorbloeding in de aders.

Veneuze insufficiëntie

Wordt veroorzaakt doordat kleppen in de aderen niet goed meer werken. 

Hierdoor hoopt overtollig vocht zich op. 

Er ontstaan o.a. spataderen, het bloed wat zich daar heeft verzameld, verspreidt zich naar omliggende weefsels.

Factoren die een rol spelen;

• Leeftijd
• Verminderde mobiliteit
• Obesitas 
• Geslacht; vrouwen vaker dan mannen. 
• Erfelijkheid 

https://www.medi.nl/gezondheid/diagnose-therapie/vaatproblemen/veneuze-insufficientie/

Wat is polsteren?

Polsteren

• Been rond en conisch maken
• Holten opvullen met polstermateriaal en scherpe randen (scheenbeen) afvlakken
• Doel: gelijkmatige drukverdeling
• Synthetische watten en tubifast buisverband

Welke problemen kunnen voordoen tijdens/na het zwachtelen?

Problemen bij het zwachtelen

• Pijn
  
• Irritatie van de huid
  
• Vensteroedeem
  
• Striemen en blaren
• Kleur tenen
• Afzakken van de zwachtel
  

Ontstaat waar zwachtels elkaar niet overlappen

Wat zijn contra-indicaties voor ACT zwachtelen?

Contra-indicaties

o.a.:

Arteriële insufficiëntie

Hartproblemen (afhankelijk van situatie)

Allergie voor bestanddelen van de zwachtels 

Slagaderlijk vaatlijden: slagaders zijn al vernauwd, doorbloeding is al minder. Druk van buitenaf zou de doorbloeding helemaal kunnen stoppen, met kans op necrose (afsterven).

Let op: milde druk! Kan wel helpen om het bloed naar het hart te vervoeren. Gaat uittreden van vocht tegen. 

Bij te veel druk kan het echter zorgen voor een te grote aanvoer van bloed naar het hart wat het hart niet weggewerkt krijgt. 

Verzorgende aandachtspunten

• Heb aandacht en begrip voor pijn, oedeem, beperkingen en verminderde mobiliteit van de zorgvrager;
  
  
• Realiseer je dat het belangrijk is dat deze handeling goed uitgevoerd wordt en ken de indicaties & contra-indicaties;
  
  
• Geef de zorgvrager goede voorlichting.

Voorlichting

Er zijn leefregels voor zorgvragers met ACT zwachtels:

• Beter liggen en lopen dan zitten en staan;
• Bij verminderde mobiliteit, bewegen met tenen en voeten;
• Vermijd overmatige warmte, een heet bad of te veel zon;
• Let op lichaamsgewicht;
• Draag de zwachtels dag en nacht.

Protocol

Bekijk het protocol op Vilans nog eens:

https://www.vilansprotocollen.nl/werkinstructie/zwachtelen-onderbeen-met-coban-2-lagen-compressies?backUrl=%2Fzoekresultaten%3Fzoekterm%3D%20act%20zwachtelen