Samenvattingsles hst 1 en 2 marktresultaat

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Samenvattingsles hst 1 en 2 marktresultaat

Voorbereiden toets

• Lees hst 1 en hst 2 helemaal door en arceer de belangrijkste begrippen
• Leer de begrippen en bekijk de leerdoelen einde hst
• Oefen de opgaven die je fout had nog een keer
• Mogelijke opgaven om extra te oefenen zie website lweo
• Opgaven per hst zie volgende sheet

Opgaven hst 1 en 2

Hoofdstuk 1

• opgave 1.4 en 1.7
• opgave 1.14 t/m 1.17
• opgave 1.27, 1.30 en 1.31

Hoofstuk 2

• opgave 2.4 en 2.8
• opgave 2.11 t/m 2.16
• opgave 2.25 t/m 2.28 

Economische doelmatigheid

Marktwerking begint met keuzes maken, keuzes van consumenten en producenten. Ook overheden wegen kosten en baten af om tot maatschappelijk verantwoorden beslissingen te komen. Keuzes leiden tot ruiltransacties. Door een slimme keuze kunnen vragers en aanbieders surplus of ruilwinst behalen. Dit kan grafisch worden geanalyseerd met behulp van een marktgrafiek. Als de markt perfect werkt, is het surplus maximaal en noemen we de markt doelmatig.

Doelmatige markt

Een doelmatige markt is niet automatische het beste voor de maatschappij of voor onze welvaart. De overheid zal de afweging moeten maken of de doelmatigheid in een markt opweegt tegen de nadelen (zoals gebrek aan innovaties) op de lange of de korte termijn.

Volkomen concurrentie

• Transparantie: Hoog 
• Product: Homogeen
• Toetredingsdrempels: Laag
• Aantal aanbieders: Groot

Individuele aanbieder heeft geen invloed op de prijs

Product is heterogeen

Vraag en aanbod en surplus

Begrippen

Transactiekosten: de kosten die moeten worden gemaakt om tot een transactie te komen.

Betalingsbereidheid: het maximale bedrag dat een vrager voor iets wil betalen.

Maatschappelijke kosten-batenanalyse: worden alle kosten en baten inclusief b.v. de effecten op de natuur in geld uitgedrukt.

Leveringsbereidheid: de laagste prijs waarvoor een aanbieder zijn product wil verkopen.

Ruilwinst: baten (de mate van behoeftebevrediging) - kosten (de waarde van de opgeofferde schaarse middelen )

Consumentensurplus

Producenten Surplus

Producenten-surplus

Verschil tussen verkoopprijs en leveringsbereidheid.

• P - MK (vaak variabele kosten).

Totale surplus

Consumentensurplus

• Alle kopers

Producentensurplus

• Alle aanbieders

Welvaart= Consumenten+ producenten

surplus

Consumentensurplus

Producenten Surplus

Berekenen consumenten- en producenten surplus

Berekenen consumenten- en producenten surplus met voorbeeld getallen grafiek

1.12

1.12 a: teken de collectieve vraaglijn in figuur 1.3

Qv=-0,2P+10

1.12b. Wat is de bovengrens

van de betalingsbereidheid?

Verklaar je antwoord.

Extra uitleg volgende video

Consumenten en producentensurplus

Pareto efficiëncy in organisaties

Een voorbeeld uitgelegd in volgende video

Pareto-efficiënt of Pareto optimale situatie in de economie

• Een situatie is pareto-efficiënt als één persoon zijn resultaat niet kan verbeteren zonder dat dit ten koste gaat van het resultaat van iemand anders. 
• Welvaartstheorie: stelt dat het marktmechanisme ervoor zorgt dat een pareto-efficiënte verdeling van middelen ontstaat.
• Som van consumenten- en producentensurplus is maximaal

Bijwerkingen volkomen concurrentie

1. Homogeniteit product nadeel want consument wil kiezen > consumenten geven voorkeur aan monopolistische concurrentie > keuze maar wel hogere prijzen.
2. Gebrek aan innovaties want een bedrijf innoveert alleen als dit toekomstige winsten oplevert. Is niet het geval bij volkomen concurrentie omdat door concurrentie de marktprijs zakt tot het bedrijfstakevenwicht. 

Hst 2 Ingrijpen in de markt

• Par 2.1: maximumprijzen en minimumprijzen
• Par 2.1: minimumloon (volgende les)
• Par 2.2: belastingen en subsidies (volgende week)

2.1.1 Maximumprijzen

• Maximumprijs zorgt ervoor dat de markt niet meer in evenwicht is. 
• Bij een lagere prijs:
  - zullen consumenten méér willen kopen,
  - maar zullen producenten minder gaan produceren.

Het gevolg hiervan is dat er een tekort aan producten ontstaat!

2.1.2 Minimumprijzen

• Met een minimumprijs (garantieprijs / interventieprijs) wil de overheid dus een lage marktprijs omhoog duwen. 
• Maar door een hogere prijs:
  - zullen consumenten minder gaan kopen
  - zullen producenten meer gaan produceren

Met als gevolg dat niet alle producten die de producenten maken door de consumenten gekocht zullen worden.

Er ontstaat een overschot aan producten!

Harberger driehoek

• De Harberger driehoek geeft het welvaartsverlies in een grafiek weer. 
• Het welvaartsverlies was het verlies aan totale surplus wat optreed als er geen efficiënte marktvorm op de markt is of wanneer de overheid ingrijpt op de markt.

Belastingheffen van 2,-

Producentensurplus= (4-1) x 300 x 0,5 = 450 (groen)

Consumentensurplus= (9-6) x 300x 0,5 =450 (rood)

Harbergerdriehoek (= afname surplus = afname welvaart) = gele vlak

Extra uitleg volgende video

Welvaartsverlies door accijnsen

Invoeren accijns > verschuiven aanbodlijn door verhoging MK

Totale accijns is welvaartsverschuiving

Rode vlak= welvaartsverlies = Harbergerdriehoek

Voorbeeld afwenteling - stapjes uit video

Markt na invoering accijns

Accijnsopbrengst= paarse vlak

Wie betaalt wat? 

Hoeveel consument en hoeveel producent?

Inelastische vraag: Consument betaalt groter deel van de accijns dan de Producent

= noodzakelijk goed zoals brood of sigaretten

Elastische vraag: Producent betaalt groter deel van de accijns dan de Consument.

= luxe goederen b.v. tablets

Doel van accijnsheffing is afwenteling van de kosten op de consument zodat die er minder van gaat kopen. Dat is b.v het geval bij sigaretten. Dus bij inelastisch goed.

Toelichting fig 2.9

• Bij evenwicht Qe en Pe is consumentensurplus de vlakken ABCD. Producentensurplus de vlakken EFGHI.
• Door accijns wordt P in Qa vervangen door P-accijns
• Nieuwe aanbodlijn is A'
• Nieuwe consumentensurplus= A
• Nieuwe producentensurplus = HI
• Verloren surplus is vlak DG
  = harbergerdriehoek
  = 1/2 x accijnsheffing x (Qe-Q1)

Toelichting fig 2.12

• Start is weer Pe en Qe
• Overheid geeft subsidie = vlak bcdefg
• Nieuwe aanbodlijn A'
• Consumenten betalen Pc > consumentensurplus vlak abefg
• Producenten ontvangen Pp bij een Q1  > producentensurplus vlak bceh
•  Verloren surplus is vlak d
  = harbergerdriehoek = deadweight loss
  = 1/2 x subsidie x (Q1-Qe)