3.6. Het parlement controleert

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Par. 3.6 (vwo 3.5 deel 2) Het parlement controleert

Wat gaan we leren?

Aan het eind van deze les kun je uitleggen:

• Wat de taken zijn van het parlement, 
• Welke rechten de Eerste- en Tweede Kamer hebben
• Wat een coalitie is en wie de oppositie zijn.

bestuurt en deel van de samenleving

ministers en staatssecretarissen samen

De ministers en de koning

onderminister die helpt te besturen 

MINISTER

STAATSSECRETARIS

KABINET

Regering

Eerste Kamer

Tweede Kamer

150 parlementsleden direct door burgers gekozen.

75 parlementsleden indirect door burgers gekozen (via de verkiezingen voor de provincie).

Parlement

Taken van het parlement

De twee hoofdtaken van het parlement zijn:

• (mede)Wetgeving
  
• Controleren van het kabinet

Wetgeving

• Ministers (met hun ambtenaren) èn Tweede Kamerleden maken wetsvoorstellen.
• De Tweede Kamer debatteert over het voorstel. Een meerderheid van de Tweede Kamer moet het voorstel goedkeuren.
• Hierna gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer, die een laatste check doet.

• Ministers (met hun ambtenaren) èn Tweede Kamerleden maken wetsvoorstellen.
• De Tweede Kamer debatteert over het voorstel. Een meerderheid van de Tweede Kamer moet het voorstel goedkeuren.
• Hierna gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer, die een laatste check doet.

Wetgeving

Wetgeving

De Eerste Kamer controleert of het voorstel:

• Geen fouten bevat;
• Niet in strijd is met andere wetten.

De Eerste Kamer mag het wetsvoorstel niet meer veranderen. De wet kan hier dus alleen goed- of afgekeurd worden.

Hoeveel leden heeft de Eerste Kamer?

1. 150
2. 76
3. 75
4. 36

Hoe worden de leden gekozen?

1. Direct gekozen door de burgers
2. Via de gemeente verkiezingen
3. Door een Referendum
4. Niet direct maar door de Provinciale Staten

Rechten van Kamerleden

Rechten van Kamerleden voor hun wetgevende taak:

• Stemmen over wetsvoorstellen.
• Een wetsvoorstel veranderen. Dit noemen we het recht van amendement.
• Zelf een wetsvoorstel indienen. Dit noemen we het recht van initiatief.

Rechten van Kamerleden

Rechten van Kamerleden voor hun controlerende taak:

• Vragen stellen aan ministers en staatssecretarissen (ook schriftelijk).
  
• Een motie indienen. Hiermee vragen ze de minister om iets te doen.
  

Met een motie van wantrouwen kunnen Kamerleden een minister vragen om af te treden.

Kamerleden stellen vragen (controleren).

De minister moet antwoord geven op de vragen.

Rechten van Kamerleden

Rechten van Kamerleden voor hun controlerende taak:

• Een minister ter verantwoording roepen. De minister moet dan naar de Tweede Kamer komen voor een debat. Dit noemen we het recht van interpellatie.
  
• Een groot onderzoek instellen als ze denken dat de regering fouten heeft gemaakt. Dit noemen we het enquêterecht.
  

Samengevat: Rechten van het Parlement

Bij de Wetgevende taak

• Stemrecht
  
• Recht van Amendement
  
• Recht van initiatief
  

Bij de Controlerende taak

• Vragenrecht
• Motierecht
• Recht van interpellatie
• Enquêterecht

Eerste- en Tweede Kamerleden kunnen wetsvoorstellen goedkeuren of afkeuren

De Tweede Kamer kan (delen van) wetsvoorstellen veranderen.

De leden van de Tweede Kamer mogen wetsvoorstellen maken.

Eerste en Tweede Kamerleden mogen vragen stellen over gebeurtenissen aan de regering als er iets mis is gegaan.

Een uitspraak waarin de Kamer haar mening geeft over iets. Bij een motie van wantrouwen vraagt een Kamerlid een minister af te treden nadat hij/zij bijvoorbeeld gelogen heeft.

De Kamerleden mogen een minister naar de kamer roepen om in debat te gaan over zijn beleid. 

Kamerleden mogen een onderzoek starten als ze het idee hebben dat de regering grote fouten heeft gemaakt.

Coalitie en oppositie

Voor goedkeuring van wetsvoorstellen is een meerderheid in de Tweede Kamer nodig. Meestal kan de regering daarvoor op steun rekenen van de coalitiepartijen.

Coalitie

Oppositie

De partijen die samen de regering vormen.

De partijen die geen deel uitmaken van de regering.

Wie zitten er in de Tweede Kamer?

• Fracties = een groep personen van een politieke partij die in de Tweede Kamer zit
  

• Regeringspartijen (coalitie)= deze partijen zitten ook in de regering
  

• Oppositiepartijen = deze partijen zitten niet in de regering, wel in de Tweede Kamer
  

Wetsvoorstel veranderen?

1. Recht van Initiatief
2. Recht van Amendement

Wat zijn de twee hoofdtaken van het Parlement?

1. Wetten maken en wetten uitvoeren.
2. (mede) wetgeving en het controleren van het kabinet.
3. Controleren van de regering en wetten maken.
4. Controleren van de overheid en wetten maken.

Recht van interpellatie?

1. Een groot onderzoek instellen
2. Een wetsvoorstel veranderen
3. Een minister ter verantwoording roepen
4. Zelf een wetsvoorstel indienen

De partijen die samen de regering vormen.

1. Oppositie
2. Coalitie

Wat wordt bedoeld met oppositie?

1. de partijen die niet in de regering zitten
2. de kleine partijen
3. de one-issue partijen
4. demonstranten

WAAR

NIET WAAR

De Tweede Kamer heeft 150 leden

De Eerste Kamer wordt direct gekozen

Ministers zitten in de Tweede Kamer

Regering is een ander woord voor Eerste- en Tweede Kamer

De Tweede Kamer mag wetsvoorstellen aanpassen

Het parlement controleert de ministers