HC Nederland 3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC Nederland (1948-2008)

Een welvarende samenleving (1948-1978)

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen:

• hoe de economische groei de verzorgingsstaat mogelijk maakte.
• hoe de welvaart leidde tot maatschappelijke veranderingen.
• wat veranderde in de positie van jongeren en vrouwen. 
• welke emigratie en immigratie plaatsvond  

Binnenland

• De verzuiling van voor WO II keert terug
• Rooms-Rode kabinetten 

Buitenland

• Geen neutraliteitspolitiek meer (aansluiting bij het kapitalisme en de VS) - NAVO
• Europese samenwerking - EGKS

Nederland na Wereldoorlog II

Jaren 50 en 60 economische groei door:

•  Ondersteuning door Marshallhulp (vanaf 1948)
• Geleide  loonpolitiek: laag houden van de lonen door de overheid voor groei van export en werkgelegenheid.
• Toenemende industrialisatie: bijvoorbeeld Botlekgebied en Hoogovens
• Wirtschaftswunder: economisch herstel van West-Duitsland, hierdoor groeit de handel met Duitsland. 
• Vondst van aardgas in Groningen, dit zorgde voor een groei van inkomsten van de overheid

Ontstaan van de verzorgingsstaat

• Betaald door de toenemende welvaart 
• Mogelijk gemaakt door goede samenwerking (poldermodel) van de sociale partners
• Kwam voort uit het idee van de maakbare samenleving en het ideaal van meer sociaaleconomische gelijkheid

• WW (WerkleloosheidsWet) in 1952
• AOW (Algemene Ouderdoms Wetgeving)in 1957
• Bijstand in 1963
• WAO (Wet op de Arbeids Onhgeschiktheid) in 1967

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij
2. Verstedelijking
3. Groeiende mobiliteit

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij
2. Verstedelijking
3. Groeiende mobiliteit
4. Ontzuiling (bijvoorbeeld opkomst Veronica en oprichting D'66)

Video

Fragment uit verkiezingsspotje uit 1966

van D'66

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij
2. Verstedelijking
3. Groeiende mobiliteit
4. Ontzuiling (bijvoorbeeld opkomst Veronica en oprichting D'66)
5. Ontkerkelijking

Ontkerkelijking

Door het contact met andere zuilen werd de kerk steeds minder belangrijk in het leven van Nederlanders

Video

Satirisch programma 

Zo is het toevallig ook nog eens een keer

"Beeldreligie' (1964)

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij
2. Verstedelijking
3. Groeiende mobiliteit
4. Ontzuiling (bijvoorbeeld opkomst Veronica en oprichting D'66)
5. Ontkerkelijking
6. Ontstaan van jongerenculturen

Jongerenculturen

Na de Tweede Wereldoorlog:

Babyboom

Jongeren hebben meer geld en vrije tijd

Gevolg: ontstaan van jeugdculturen

Nozems

Jaren 1950

geïnspireerd door rock 'n roll uit VS

Elvis Presley, leren jacks, vetkuiven, brommers

Jongerenculturen

(jaren '50)

Provo's

Jaren 1960

verzet tegen bestaande machtsverhouding met ludieke acties

Erg politiek, provocerend

jongeren willen meer inspraak

Jongerenculturen

(jaren '60)

Hippies

Eind jaren 1960

afzetten tegen consumptiemaatschappij en materialisme

Drugsgebruik, 'make love, not war'

Jongerenculturen

(jaren '60 en '70)

Maatschappelijke veranderingen

(in de jaren '60)

1. Ontstaan van een consumptiemaatschappij
2. Verstedelijking
3. Groeiende mobiliteit
4. Ontzuiling (bijvoorbeeld opkomst Veronica en oprichting D'66)
5. Ontkerkelijking
6. Ontstaan van jongerenculturen
7. Tweede feministische golf

Feminisme

Eerste golf bereikt in 

1919:

 het  vrouwenkiesrecht

Tweede golf bereikt in 

1956: 

afschaffing handelingsonbekwaamheid vrouwen

Feminisme

Meer meisjes gaan vanaf jaren '60 naar hoger onderwijs

Gevolg:

Een 2de Feministische Golf 

- Dolle Mina 

- Man Vrouw Maatschappij

Vrouwen krijgen grotere vrijheden door :

- de 'pil' en 

- versoepeling echtscheiding

Migratie(bewegingen)

De na-oorlogse regering bevordert emigratie naar Canada & Australië 

1948: 

Soevereiniteitsoverdracht Indonesië vluchtelingen naar NL

1958: 

Nederlanders en Indo's niet meer welkom in Indonesië

Blue diamonds - Ramona 

Nummer 1-hit (1960)

Migratie(bewegingen)

1975: 

onafhankelijkheid Suriname

Daarnaast: 

gastarbeiders uit Zuid-Europese landen en Marokko en Turkije

Oliecrisis 1973

- Nederland steunt Israël in 1973

- Leidt tot een oliecrisis omdat Arabische oliemaatschappijen de export boycotten.

Oliecrisis 1973

1973 - Eerste oliecrisis. Arabische landen weigerde tijdelijk olie te leveren: ontstaan autoloze zondagen.

Duidelijk wordt dat Nederland niet zonder olie kan!

1979 - Tweede oliecrisis. Leidt tot hoge werkeloosheid en crisis in de economie. 

Veel bedrijven failliet + veel werkloosheid 

De oliecrisis maakte in 1973 een einde aan jarenlange economische groei.

• - anticonceptiepil: pil ter voorkoming van zwangerschap (in Nederland vanaf 1964)
  
• - AOW: Algemene Ouderdomswet (1957)
  
• - babyboom: geboortegolf
  
• - consumptiemaatschappij: samenleving waarin veel producten worden gekocht
  
• - D’66: links-liberale partij (vanaf 1966), vanaf 1985: D66
  
• - Dolle Mina: feministische actiegroep (vanaf 1969)
  
• - Drees: PvdA-premier (1948-1958)
  
• - echtscheidingswet: maakte echtscheiding gemakkelijker (1971)
  
• - EGKS: Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (vanaf 1952)
• - gastarbeider: buitenlandse werknemer
  
• - geleide loonpolitiek: als de regering bepaalt hoe hard lonen mogen stijgen
  
• - handelingsonbekwaamheid: het niet mogen afsluiten van rechtsgeldige overeenkomsten
  
• - hippie: jongere die zich op vredelievende en afwijkende manier afzet tegen de consumptiemaatschappij en de heersende opvattingen (vanaf 1967)

• - inspraak; zeggenschap, je mening mogen geven als een besluit wordt genomen
  
• - Man Vrouw Maatschappij: feministische organisatie (vanaf 1968)
  
• - nozem: stoer geklede jongere met vetkuif (vanaf 1955)
  
• - oliecrisis: crisis door tekort aan olie (onder andere in 1973)
  
• - ontzuiling: verdwijnen van de verzuiling
  
• - poldermodel: overlegmodel gericht op overeenstemming en harmonie
  
• - provo: jongere die zich uitdagend en speels afzet tegen bestaande gezagsverhoudingen (vanaf 1965)
  
• - rooms-rode regeringen
  
• - sociale partners: werkgevers en werknemers
  
• - Veronica: radiozender vanaf de Noordzee (1960-1974), omroeporganisatie (vanaf 1974)
  
• - verzorgingsstaat: staat die met sociale voorzieningen zorgt voor het welzijn van zijn burgers
  
• - verzuiling: verdeling van de bevolking in vier levensbeschouwelijke groepen (zuilen) met eigen organisaties