Ontwikkelingskenmerken Prenataal & baby

• Maatschappelijke vorming
• Secundair onderwijs

ONTWIKKELINGSKENMERKEN PER LEVENSLOOPFASE

• Prenatale fase
• Baby
• Peuter
• Kleuter
• Lager schoolkind
• Adolescent/puberteit
• Volwassenen
• Oudere 

Prenatale ontwikkeling

Prenataal staat voor?

1. Tijdens de geboorte
2. Voor de geboorte
3. Na de geboorte
4. De geboorte

1. Prenatale fase

• Pre = voor
• Nataal = geboorte 

Begrippen

embryo, foetus, vroeggeboorte, prenatale ontwikkeling, placenta, bevruchting, conceptie, zwangerschap, schadelijke stoffen, geboorte, bevalling, Apgarscore, risico’s, premature, couveuse, ontwikkelingsproblemen

Terugblik naar de vorige les:
Benoem de verschillende ontwikkelingsaspecten en de factoren die de ontwikkeling beïnvloeden.

De prenatale ontwikkeling

Hoe lang leeft een eicel?

1. 4 uur
2. 24 uur
3. 72 uur
4. 40 uur

Leiden alle bevruchte eicellen tot een baby?

Ja

Nee

Vóór de geboorte

• Ontwikkeling start vanaf moment van bevruchting
• 'Normale' zwangerschap is 37 en 42 weken
• Fase in de buik (bevruchting tot geboorte) is de prenatale fase

De ontwikkeling van de mens start niet pas bij de geboorte, maar al daarvoor. Ook de geboorte zelf kan van grote invloed zijn op de ontwikkeling.

  

De prenatale ontwikkeling is de tijd tussen de bevruchting en het geboren worden van de baby.

Deze periode noemen we ook wel de prenatale fase en duurt gemiddeld 266 dagen.

01:05

Wanneer beginnen de hersenen te ontwikkelen?​

02:08

Wanneer kun je vaststellen of het een jongen of meisje is?

Van conceptie tot geboorte

De ontwikkeling start direct na de bevruchting​

• De samengesmolten eicel en zaadcel delen zich.​
  
• Cellen krijgen een steeds specialistischer functie (navelstreng, placenta, mensje-in-wording)​
  

Na twee weken is er sprake van een embryo:​

• o.a. zintuigen, belangrijkste organen en spieren, botten en bloedsomloop worden gevormd​
  

• Vanaf 8 weken ontstaan organen: ogen, oren, longen, nieren en orgaanstelsels: spijsverteringsstelsel, ademhalingsstelsel, ... De volgorde van ontwikkeling ligt vast: eerst het hoofd, dan de ogen, dan de romp, de armen en de benen. Daarna de geslachtsdelen en tenslotte de inwendige organen.
  

Vanaf de 12de week kan men spreken van een mini-mensje: vanaf nu spreken we van een foetus.

• Vanaf 8 weken ontstaan organen: ogen, oren, longen, nieren en orgaanstelsels: spijsverteringsstelsel, ademhalingsstelsel, ... 
• De volgorde van ontwikkeling ligt vast: eerst het hoofd, dan de ogen, dan de romp, de armen en de benen. Daarna de geslachtsdelen en tenslotte de inwendige organen.
  
• Vanaf de 12de week kan men spreken van een mini-mensje: vanaf nu spreken we van een foetus.

Foetus

• vanaf week 24 is een foetus levensvatbaar.
• Vanaf week 24 is er 60% overlevingskans
• Vanaf week 26 is de overlevingskans meer dan  80%

Opdracht

Zoek op. Welke ontwikkeling is er op:

• 5 weken: hart, oog, arm
• 8 weken: oor, gehemelte
• 10 weken: melktanden in het tandvlees, oorschelpjes worden gevormd
• 20 weken: de hersenen

Verloop van de zwangershap

Kort overzicht per maand

1e maand:

   - Embryo

   - 6 mm groot en 1 gram zwaar

2e maand

• Hoofdje krijgt een gelaat: vorming van gezicht en hals.
  
• De hersenen zijn het grootse deel geworden van het hoofdje.
  
• De ogen en de oogleden worden gevormd
• Vorming van ledematen.
• De beenderen groeien mee met de spieren
• Ontwikkeling van de geslachtsorganen
• Tegen het einde van de maand 3,6 cm lang en weegt 11 gram 

3e maand “EMBRYO” wordt “FOETUS”

• De geslachtskenmerken zijn nu duidelijk.
  
• Ontwikkelen van de stembanden.
  
• Ontstaan holten -> worden kaakbeen, plaats voor 20 melktandjes.
• Op het einde van de 3de maand is de foetus ongeveer 10 cm  lang en weegt 45 gram

4e maand

• De zwangere vrouw kan de foetus voelen bewegen. 

• De foetus is nu 18 cm en weegt 225 gram.

• De huid is rimpelig en zeer dun; ze heeft een donkerrode kleur. -> Dit komt doordat de bloedvaten uiterst dicht bij elkaar en bovenaan liggen.

5e maand 

• Het hartje klopt luid genoeg om met een stethoscoop te kunnen waarnemen.

• De foetus is nu 30 cm lang.

• Op röntgenfoto’s is het geraamte duidelijk te zien..

• De talgklieren treden in werking: maken huidsmeer.

• De darm is met darmpek of meconium gevuld

6e maand

• De foetus gaat zich veel meer bewegen.
  
• Ontwikkeling van de wimpers en de wenkbrauwen.
  
• De foetus weegt ongeveer 1 kg en meet ongeveer 31 cm.
  
• Volledig gevormd maar organen zijn nog niet volgroeid

7e maand

• Vervolmaking van de zenuwen en de hersenen.
• Het hoofdhaar gaat groeien.
  
• De foetus weegt ongeveer 1,700 kg en meet 40 cm.
  
• Indien de foetus nu geboren wordt is het een premature baby 
  

8e maand

• Er wordt een vetreserve opgestapeld in de onderhuid.
  

-> de foetus krijgt een vleziger uitzicht.

• De foetus weegt op het einde van deze maand ongeveer 2,400 kg en is ongeveer 45 cm lang.
  
• Indien de baby nu geboren wordt ->  80% kans om in leven te blijven.
  

9e maand

• De foetus wint aan spierkracht. Beweegt soms hevig.
• Gewicht neemt sterk toe: 2,900 kg en op het einde van de maand meet hij ongeveer 47 cm.
  
• De matte, rode huidkleur verbleekt langzaam tot een roze vleeskleur.

9 maanden + 10 dagen 

= 280 dagen zwangerschap.

• In de laatste dagen komt de foetus op een gemiddeld gewicht van 3 kg en een lengte van 50 cm.
  
• Het hartje slaat nu 120 tot 140 maal per minuut.
  
• De zaadballetjes van de jongetjes die oorspronkelijk in de buik lagen zijn naar de balzak afgedaald.
  
• De baby kan nu geboren worden.
  

DE GEBOORTE

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Wanneer het misgaat ....

Wanneer eindigen de meeste zwangerschappen (exclusief de geboorte na 40 weken)?
M.a.w wanneer komen de meeste miskramen voor?

1. Voor de eerste twaalf weken
2. Na de eerste twaalf weken

Miskraam

• 15-20% van de zwangerschappen eindigt in een miskraam​
  
• Meestal in de eerste 12 weken van de zwangerschap, vaak nog voordat de vrouw weet dat ze zwanger is​
  
• Meestal gevolg van aanlegstoornis -> foetus is niet levensvatbaar

Vroeggeboorte/prematuur

• Een baby is prematuur als hij voor 37e week van de zwangerschap wordt geboren. 
• Vóór 32 weken is er zelfs sprake van een ernstige vroeggeboorte. Dit is steeds een onverwachte en moeilijke beproeving voor de ouders. Na het grote moment van de geboorte wordt de baby onmiddellijk naar de neonatologie gebracht en voelen de ouders zich vaak hulpeloos.

Eventuele gevolgen bij prematuur:

• De moeilijkheden begrijpen van een baby geboren tussen 32 en 35 weken
• Als de baby tussen 35 en 32 weken werd geboren, zijn sommige functies van zijn lichaam onvolgroeid en kan hij met talrijke problemen te maken krijgen:         Ademhalingsproblemen: zijn longen zijn nog niet volledig                                    ontwikkeld.

                        -     Vatbaar voor geelzucht, omdat zijn lever onvolgroeid is.

   

    Spijsverteringsproblemen: de te vroeggeboren baby kan soms niet zogen. Hij bezit ook niet de zuig- of slikreflex en zijn maag heeft weinig inhoud. Daarom moet hij regelmatig gevoed worden via een sonde of een infuus.

      Temperatuurregeling: de premature pasgeborene heeft het moeilijk om zich te verwarmen omdat zijn thermoregulatiesysteem nog niet goed functioneert. Daarom wordt hij in een incubator of couveuse geplaatst (bij ongeveer 35°c) om zijn temperatuur permanent te controleren.

Vatbaar voor verschillende infecties: zijn immuunsysteem is gebrekkig, infecties treden frequent op en zijn mogelijk ernstig. De baby moet worden geïsoleerd en behandeld in een steriele omgeving.

Geen transpiratie: zijn zweetklieren zijn nog niet gevormd dus moet hij in een vochtige omgeving worden geplaatst.

   Vatbaar voor verschillende infecties: zijn immuunsysteem is gebrekkig, infecties treden frequent op en zijn mogelijk ernstig. De baby moet worden geïsoleerd en behandeld in een steriele omgeving.

     Geen transpiratie: zijn zweetklieren zijn nog niet gevormd dus moet hij in een vochtige omgeving worden geplaatst.

     Gebrekkige bloedaanmaak: premature baby's maken niet altijd genoeg bloed aan. Het kan nodig zijn om hem een transfusie te geven.

     Trage genezing

2. Baby

Leeftijdsgrens baby

• vanaf de geboorte tot 18 maanden 
• regelmatige opvolging van gewicht, lengte en hoofdomtrek bij K&G

Ontwikkeling baby

1. Fysieke ontwikkeling (= lichamelijk, motorisch, sensorisch)
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociaal-emotionele ontwikkeling 

Fysieke ontwikkeling

1. De lichamelijke ontwikkeling

www.kindengezin.be

www.kindengezin.be

Wat valt je op als je naar de curves kijkt?

1. Baby heeft een snellere toename in gewicht
2. Peuter komt sneller gewicht bij
3. Baby en peuter groeien op hetzelfde tempo
4. Baby heeft een snellere toename in lengte

De groei van een baby verloopt

1. Synchroon
2. Asynchroon

De groei verloopt asynchroon?

d.w.z. dat verschillende delen van het lichaam in een verschillend tempo groeien en groeispurten plaatsvinden op verschillende tijdstippen.

synoniem asynchroon = niet op dezelfde tijd of niet gelijktijdig.

Welke lichaamsdelen groeien eerst?

Dichts bij de romp

Verder gelegen lichaamsdelen

Het eerste levensjaar:

• de meest intense groeiperiode
• 5 maanden: het geboortegewicht is verdubbeld
• 12 maanden: geboortegewicht is verdrievoudigd en geboortelengte met de helft toegenomen 

?

Als een pasgeborene 3kg weegt, 

weegt hij na 5 maanden...... 

En weegt hij na een jaar ....

Gewichtstoename

Na 5 maand het dubbelde van zijn geboorte.

Na 1 jaar weegt hij 3 keer zoveel meer.

pasgeborene

5 maand 

1 jaar

Lengte

Een baby weegt bij de geboorte gemiddeld 50 cm

Op 1-jarige leeftijd is de baby gemiddeld 75 cm groot

Het verschil tussen een jongen en een meisje kan 2 cm bedragen

Schedelomtrek: eerste levensjaar

De schedel groeit 35 tot 47 cm. 

De hersenen moeten groeien om aan de zuigeling de gelegenheid te geven om te leren zitten, kruipen, lopen, praten...

Maak de opdracht op pag. 28

Fysieke ontwikkeling

2. Motorische ontwikkeling

Motorische ontwikkeling

= Alle bewegingen die het gebruik van spieren vereisen

• Een pasgeboren baby kan enkel liggen
• De motorische ontwikkeling bij een baby is nog niet gecontroleerd
• Naarmate de baby groeit leert hij rollen, hoofd opheffen, grijpen, ... 

twee categorieën

Onwillekeurige bewegingen = zijn ongecontroleerd

                                                                 Het zijn reflexen (blijvende en                                                                        voorbijgaande reflexen)

Willekeurige bewegingen  = zijn gecontroleerd

                   Fijne motorische vaardigheden

                   Grove motorische vaardigheden

Motorische ontwikkeling pasgeborene

• Zoekreflex
• Zuigreflex
• Grijpreflex
• Stapreflex
• Moro-reflex of schrikreflex  

Maak de opdracht op pag. 29

Opdracht 1: https://youtu.be/E_RYhTPcp48

Opdracht 2: https://youtu.be/sfSieB4O4QM

Fysieke ontwikkeling

3. Sensorische ontwikkeling

Sensorische ontwikkeling = ontwikkeling van de zintuigen

Zien

Bij geboorte zie je contrasten

Kleurwaarneming volledig na 4 mnd

Scherp zicht is beperkt bij geboorte. Verbetert na 6 mnd

Dichte voorwerpen of mensen volgen vanaf geboorte.

Voorkeur voor felle kleuren en contrasten.

Horen

• In de baarmoeder: hoort kind stem en hart van moeder.  Ook luide muziek (= voorkeur na geboorte)

• 24u na geboorte: terug geluiden horen

• Tussen 3 en 6 mnd: Weten waar geluid vandaan komt

• Tussen 6 en 9 mnd: Interesse voor geluiden groeit

Voelen

Pasgeborene reageert bij aanrakingen met bepaalde reflexen.

Via de huid maakt een baby contact met mensen en dingen. 

Huid op huid contact is belangrijk.

Baby's en jonge kinderen:

Voorwerpen  ontdekken door het in de mond te steken

Ruiken

Na de geboorte: baby gevoelig voor de geur van zijn moeder en voor de geur van moedermelk.

Baby wordt er rustig van.

Voorkeur voor zoete en fruitige geuren.

Vertrouwde eigen geuren blijven belangrijk bij baby en kind.

Smaken

Hangt samen met de geurvoorkeur: zoete smaken

Na 18 mnd voorkeur voor bepaalde smaken

Smaak en voorkeur vastere vorm tussen 3 en 6 jaar

Ontwikkelt zich verder ons hele leven

Welk zintuig ontwikkelen we pas na de geboorte

1. gezichtsvermogen
2. Reukzin
3. gehoor
4. Smaakzin

COGNITIEVE ONTWIKKELING BABY

- baby's leren informatie uit de omgeving op te slaan en       te verwerken

- hierdoor ontstaat verworven kennis om later weer te         gebruiken

Cognitieve ontwikkeling baby

• Begin van denken -> scheidingsangst
• Aanleren van vaardigheden -> ervaringsleren, imiterend leren

• Taalontwikkeling -> geluidjes maken 

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING BABY

• reacties van de baby op omgeving
• start van het hechtingsproces: opbouw vertrouwensrelatie

• ontwikkeling zelfvertrouwen
• wordt bewuster van zichzelf en leert                                             reacties uit te lokken

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

OPDRACHT

Maak de opdracht op pagina 32 

GROEPSOPDRACHT: ONTWIKKELING PEUTER

• We maken groepjes van 3 à 4 leerlingen
• Jullie werken een presentatie uit over de ontwikkeling van de peuter op         fysiek vlak, cognitief en sociaal/emotioneel vlak. Je verwerkt er zowel de     cursus in als nieuwe informatie
• Datum presentatie: donderdag 10-03-2022

        

• Er wordt geëvalueerd op: samenwerken,
  

       communicatie, inhoud en het voorstellen, tijd ( min. 10 min)

• Wees creatief! Betrek de medeleerlingen actief
  

       gedurende de presentatie (vb. quiz, vragen stellen,                             rollenspel ...)

• Alle informatie (cursus peuter, evaluatiecriteria & presentatie) staat op Google Classroom

GROEPSVERDELING:

Groep 1: Phebe, Zoë De Jonge, Lilly-Rose: de lichamelijke                                                              ontwikkeling van de peuter

Groep 2: Aliyah, Ali, Luna, Shania: de motorische en sensorische                                                ontwikkeling van de peuter

Groep 3: Fien, Kyriana, Yusra, Zoë Heyse: de cognitieve                                                                   ontwikkeling van de peuter

Groep 4: Aristos, Arwen, Malena: de sociaal- emotionele                                                                ontwikkeling van de peuter

Toets hoofdstuk prenatale fase & baby

Te kennen voor de toets prenatale fase & baby:

• pagina 26 & 27
• pagina 28 (motorische ontwikkeling)
• pagina 29 (sensorische ontwikkeling)
• pagina 30, 31 & 32 (cognitieve en sociale-emotionele             ontwikkeling

Vragen?