w3 Lesetext Stuttgart 2.2

• Duits
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Stuttgart                   2.2    

wiederholen der Verben und lesen

Lernziele

Ich kann verschiedene Verben benutzen

Ich kann einen Text lesen zum und Fragen beantworten zum Thema Ökologie

Wat is een zwak werkwoord?

• verleden tijd: geen klinkerverandering

• Nederlandse zwakke werkwoorden zijn vrijwel altijd ook in het Duits zwak
  

Ezelsbruggetje

Achter de stam van het werkwoord

komen de uitgangen: 

                   (fe)    E - ST - T - EN - T - EN

 

Hoe krijg je de stam?

In het Duits krijg je de stam door
van het hele werkwoord

de -en of -n (als er geen 'e' voor staat)
weg te laten

Voorbeelden:
machen > mach;  spielen > spiel;  radeln > radel

Voorbeeld:   machen  (= doen, maken)

(ik)                                                                                ich         mach e             
(hij)                                                                              du          mach st                

(hij/zij/het)                                                        er/sie/es    mach t           

(wij)                                                                              wir         mach en

(jullie)                                                                          ihr         mach t

(zij/u)                                                                      sie/Sie      mach en

Hoe ziet het voltooid deelwoord eruit?

In het Nederlands is dit bij de zwakke werkwoorden vaak

ge-/be- ervoor en -t/-d erachter.

In het Duits is dit
ge+ stam + t

Bijv: machen > gemacht;  spielen > gespielt.

Bijzonderheden

stam eindigt op -d of -t      òf

stam eindigt op -m of -n na medeklinker:

du, er/sie/es, ihr    >    krijgen een extra 'e'

(dan is het makkelijker uit te spreken!)

Voorbeelden

reden (= praten)                          >              du  red est

                                                                             er   red et / sie red et

                                                                             ihr  red et

atmen (= ademen)                      >              du atm est
                                                                             er   atm et  / sie atm et

                                                                             ihr  atm et

Nog 1 klein puntje:

Als de stam op een 's'-klank eindigt   (bijv. s, ss, ß, z):

dan komt er bij
du alleen een 't' achter de stam

(Anders zou je twee keer een 's' hebben staan en dat had je waarschijnlijk automatisch al weggelaten, toch?)

Uitgangen samengevat

	stnd	op d/t m/n	op s/z/ß
ich	e	e	e
du	st	et	t
er/sie/es	t	et	t
wir	en	en	en
ihr	t	et	t
sie/Sie	en	en	en

Sterke werwoorden

Hebben altijd een klinker verandering in de verleden tijd

lesen - las - gelesen

gehen - ging - gegangen

sterk in NL dan ook meestal in het Duits

voltooid deelwoord ge +stam + t

staat er een a of e in de stam danverandert deze letter bij du, er, sie, es

Samengevat

1. Sterke werkwoorden veranderen van klinker in de verleden tijd.
2. Neem nu de infinitief (hele werkwoord):
3. Staat er een a in de stam, dan wordt deze een ä  (bij: du, er sie, es)
   a  --> ä (ich laufe, du läufst)
4. Staat er een e in de stam, dan wordt deze een i (bij: du, er sie, es)
   e --> i (ich gebe, du gibst)
5. Staat er een lange e in de stam, dan wordt het een ie (vaak herken je deze aan een 'h' achter de e--> lesen, sehen, stehlen) (bij: du, er sie, es).
6. e --> ie (ich sehe, du siehst) (bij: du, er sie, es).
   
   

Der Imperativ (gebiedende wijs)

Gebieden wijs e.v

Deze wordt gevormd door de stam van de  -du- vorm te nemen.

du sprichst-> geb.wijs enk wordt-> sprich!

Soms met -e bij werkw met een d-t / m-n in de stam

Beispiel:Antworte, bitte!
Atme durch!

Gebiedende wijs -mv

Voor deze vorm gebruik je de -IHR vorm
(ihr vorm is stam plus -t / eT)

-Sprecht Kinder!

-Hört mich AN (luister naar mij)

-atmet!  (adem!)

Beleefdheidsvorm

Dit is de -u vorm.

Hele werkwoord+ Sie

Dus:

Schlafen Sie,  

Atmen Sie, Herr Aan het Rot

Samengevat

e.v =  du- vorm   = stam    (Let op! +e bij stam op d/t, m/n  +e)

m.v = ihr- vorm = stam +t   (Let op! +e bij stam op d/t, m/n +et)

Beleefdheidsvorm= hele werkwoord = Sie = stam+ en

Lesen

Aufgabe 6

Was habe ich heute gelernt?