2.5/ 2.6: De breuk wordt definitief/ ontstaan van de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2.5/ 2.6: De breuk wordt definitief/ ontstaan van de Republiek

Leerdoel(en)

Waardoor werd de breuk tussen de opstandige gewesten en Filips II definitief?

Hoe kwam uit de opstand de Republiek voort?

Wat weten we nog over de situatie in de Nederlanden na het smeekschrift der edelen?

Wat zorgde ervoor dat Alva zo gehaat werd in de Nederlanden?

Spaanse Furie

Hefst 1576

Spaanse geld op + geen bevelhebber -> leger kan niet uitbetaald worden => Spaanse soldaten plunderen en verkrachten zich door de Nederlanden.

Staten - Generaal komen op eigen initiatief bijeen

Wat was de voornaamste reden dat de Spaanse Soldaten zich zo misdroegen?

1. Ze waren de protestanten zat
2. Ze hadden geen duidelijke bevelhebber
3. Ze waren het vechten zat
4. Ze kregen al enige tijd geen soldij

Lees: De Unie van Atrecht en de Unie van Utrecht.

Benoem de verschillen tussen de Unie van Utrecht en de Unie van Atrecht.

Unies van Utrecht en Atrecht

Staten Generaal sluit vredesverdrag met opstandige gewesten Holland + Zeeland = Pacificatie van Gent

Nog steeds onduidelijkheid over godsdienst: Wel of niet protestantisme toestaan...?

Calvinisten nemen in veel steden met geweld de macht over. -> Franstalige gewesten in het Zuiden sluiten zich aaneen in Unie van Atrecht (1579)

De gewesten en steden die door wilden gaan met de opstand verenigden zich in de Unie van Utrecht (1579) -> Gaat Filips II veel te ver: 1580: Willem v. Oranje vogelvrij.

Hoe noemden de opstandige gewesten zich?

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht

Afzwering Filips II

Zoon Margaretha van Parma: De Hertog van Parma = Landvoogd.

Spaanse schatkist weer vol -> Soldaten konden betaald worden.

Heroverd de Zuidelijke gewesten. -> Unie van Utrecht beseft dat zonder bondgenoot, geen kans van slagen. => Hertog van Anjou

1581: Filips II wordt afgezworen als officieel landheer, 1582: Hertog van Anjou wordt landsheer der Nederlanden.

Het ontstaan van de Republiek

Plan met hertog van Anjou als landsheer mislukte, koning van Frankrijk weigerde landsheer te worden -> geen zin in oorlog met Spanje

Balthazar Gerards vermoorde Willem v. Oranje.

Koningin Elizabeth weigerde -> geen zin in oorlog met Spanje

1588: Unie van Utrecht gaat verder als Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden!

Oorlog, bestand en vrede

1588: Spaanse armada vergaan -> Filips II veel geld/ soldaten kwijt.

Maurits van Oranje erg succesvol vanwege hervorming van het leger (in vaste dienst, beter getraind en gedisciplineerd).

1598: Filips II overleden/ Spanje bijna bankroet.

1609 1621 : Twaalfjarig bestand

Stadhouder vs. Raadspensionaris

Raadspensionaris = Hoogste ambtenaar van het gewest Holland, woordvoerder van zijn gewest in de Staten- Generaal.

Stadhouder = bevelhebber van het leger, invloed op benoeming bestuurders van steden, lid van familie Van Oranje Nassau.

Oorlog, bestand en vrede (2)

Frederik Hendrik (halfbroer Maurits): veroverde nieuwe gebieden (bleven katholiek): Generaliteitslanden -> door de Staten-Generaal bestuurd.

1648: Vrede van Munster

Wie volgde Willem v. Oranje op als bevelhebber?

1. Frederik Hendrik
2. Maurits
3. Friso

Waarom was het Staatse leger zo succesvol onder Maurits?

1. Waardoor werd de breuk tussen de opstandige gewesten en Filips II definitief?

2. Hoe kwam uit de opstand de Republiek voort?