H2.6 De Republiek ontstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Leerdoel 2.6

Hoe kwam uit de Opstand de Republiek voort?

Nadat Filips II was weggestuurd (Plakkaat van Verlating) ging men op zoek naar een nieuwe landsheer. Dat werd geen succes want veel mensen die werden gevraagd durfden het niet aan om landsheer te worden van een land dat in conflict was met het machtige Spanje en Filips II.

In 1588 besloot men de zoektocht te staken en gingen de gewesten van de Unie van Utrecht verder als 'De Republiek'.

Huiswerk

2.6 | De Republiek ontstaat

lees de paragraaf

maak opdracht 88, 89, 91, 93 + 97

2.6 | De Republiek ontstaat

lees de paragraaf

maak opdracht 98 t/m 100

Wat gaan we doen?

1. Nederland als Republiek (filmpje)

2. Nakijken huiswerkopdrachten

3. Aantekening 'De Republiek'

4. Opschrijven huiswerk volgende les

Opdracht 86

Leg het verschil uit tussen een monarchie en een republiek.

• Een monarchie heeft een vorst als staatshoofd, een republiek wordt geregeerd door een president en/of een vergadering van afgevaardigden.
  

Opdracht 88

Welke twee zaken regelden de Staten-Generaal?

1. Het buitenlandse beleid. 
2. De verdediging van het land.
   

De Republiek

• De Republiek : voluit de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is een verzameling, kleine onafhankelijke staatjes. De gewesten beslisten over de belastingen, godsdienst en rechtspraak.
  
• Staten-Generaal ging over buitenlandse zaken en verdediging van het land.
  
• Holland is het belangrijkste gewest (rijk en betaalde meeste aan vloot en leger). 

De Republiek

De raadspensionaris (bestuurder) was de hoogste bestuurder van de Republiek en had regelmatig ruzie met de stadhouder.

De Stadhouder was de opperbevelhebber van leger. Hij benoemde bestuurders in de steden en was (sinds 1581) lid van de familie Oranje-Nassau.

Opdracht 89

Leg uit waarom de Republiek veel weg had van een verzameling kleine staatjes.

• De gewesten vormden een Statenbond waarin zij zelf zaken regelden als belastingen, godsdienst en rechtspraak). Ze waren daarom eigenlijk kleine staatjes (binnen een groter 'land').
  

Opdracht 90

Past de manier waarop de schilder Maurits heeft afgebeeld met de manier waarop de Italiaanse reiziger hem beschrijft? Ga in op de functie van Maurits en op zijn karakter.

• Ja, het past erbij. Maurits is afgebeeld in een harnas en met wapens. Dit past bij zijn functie van bevelhebber van het leger, die door de reiziger wordt genoemd. Ook is Maurits zelfverzekerd afgebeeld. Dit past bij het gezag en de rust die de reiziger hem toeschrijft.
  

Opdracht 91

Bedenk waarom het nodig is dat er steeds twee afgevaardigden van de Staten-Generaal bij de stadhouder zijn.

• De Staten-Generaal besluiten over de verdediging van de Republiek. De afgevaardigden moeten controleren of de stadhouder (die bevelhebber van het leger is) zich aan de besluiten houdt.
  
• Als er twee afgevaardigden aanwezig zijn kunnen beslissingen sneller worden genomen omdat ze kunnen overleggen.

Opdracht 93

Bedenk een motief voor Filips II om Engeland te veroveren.

1. Engeland steunde de opstandige gewesten. 
2. Hij wilde koning van Engeland worden
3. Engeland steunde de Opstand en moest gestraft worden.

Huiswerk

2.6 | De Republiek ontstaat

lees de paragraaf

maak opdracht 98 t/m 100

                                                                     

Oorlog, bestand en eindelijk vrede

1588 : Filips II stuurt de (Spaanse) Armada naar de Nederlanden en Engeland met als doel een einde aan de Opstand te maken. Dat verloopt niet geheel volgens plan.

Prins Maurits en zijn soldaten waren in dienst van de Staten-Generaal en ontvingen vaste soldij (salaris). Daarom waren zij beter getraind en gedisciplineerd. 

                                                                     

1/2

Oorlog, bestand en eindelijk vrede

Oorlog is slecht voor de economie (zei van Oldenbarnevelt) en daarom sluiten Spanje en de Nederlanden  het Twaalfjarig Bestand (1609 - 1621). 

In 1621 pakt stadhouder Frederik-Hendrik, de stedendwinger, de strijd weer op. Hij veroverde ook katholieke gebieden (Limburg), die bestuurd werden door de Staten-Generaal. Die gebieden noemt men de 'Generaliteitslanden'.

In 1648 is men het vechten moe en wordt de Vrede van Münster getekend. De Nederlanden worden door Spanje erkend als 'soevereine (zelfstandige) staat.
 

2/2

Opdracht 98

Welke van de beweringen hieronder zijn juist?

1. De Republiek had meer gezanten gestuurd dan Spanje om sterker te staan tijdens de onderhandelingen.
2. Omdat de gewesten binnen de Republiek veel macht hadden, moest ieder gewest vertegenwoordigd zijn in Münster.
3. Het aantal gezanten van ieder gewest klopte met de machtsverhoudingen tussen de gewesten.
4. Dat de onderhandelaars van twee gewesten konden weigeren de eed af te leggen, laat zien dat de Republiek op een bijzondere manier werd bestuurd.
5. Omdat de stadhouder door wilde gaan met de oorlog, mocht hij niet bij de onderhandelingen zijn.

 

Opdracht 98

Welke van de beweringen hieronder zijn juist?

1. De Republiek had meer gezanten gestuurd dan Spanje om sterker te staan tijdens de onderhandelingen.
2. Omdat de gewesten binnen de Republiek veel macht hadden, moest ieder gewest vertegenwoordigd zijn in Münster.
3. Het aantal gezanten van ieder gewest klopte met de machtsverhoudingen tussen de gewesten.
4. Dat de onderhandelaars van twee gewesten konden weigeren de eed af te leggen, laat zien dat de Republiek op een bijzondere manier werd bestuurd.
5. Omdat de stadhouder door wilde gaan met de oorlog, mocht hij niet bij de onderhandelingen zijn.

 

Opdracht 99

Bedenk een reden waarom de twee gezanten weigerden de eed af te leggen.

Mogelijkheden:

• Hun gewest had belang bij voorzetting van de oorlog (dit gold voor de Zeeuwen, die veel Spaanse schepen kaapten).
  
• Ze konden er persoonlijk beter van worden (dit gold voor de gezant uit Utrecht, die was omgekocht!)
  

 

Opdracht 100

Nadat Filips II was afgezworen als landsheer, gingen de Staten-Generaal op zoek naar een nieuwe vorst. Om verschillende redenen vielen de hertog van Anjou, de koning van Frankrijk, Willem van Oranje en koningin Elizabeth van Engeland af als kandidaten. In het jaar 1588 besloot men verder te gaan als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De gewesten oftewel provincies regelden bijna al hun zaken zelf. Alleen de buitenlandse politiek en de verdediging van het land werden geregeld door de Staten-Generaal. De raadspensionaris van het gewest Holland was een belangrijk man. De stadhouder was de bevelhebber van het leger en de vloot. 

 

Opdracht 100

Nadat de Armada in 1588 ten onder was gegaan, veroverde prins Maurits veel steden. Tussen 1609 en 1621 was er het Twaalfjarig Bestand, maar daarna werd de oorlog hervat. Stadhouder Frederik-Hendrik veroverde nog meer steden in het zuiden. Dit werden de Generaliteitslanden. In 1648 werd de Vrede van Münster gesloten. De Republiek werd nu door Spanje erkend als onafhankelijke staat.

 

Hfd.3 - 3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor onze nijverheid en landbouw?

De verstedelijking in de Republiek ging snel. Er was te weinig voedsel. Er werd graan geïmporteerd vanuit landen rond de Oostzee (b.v. Polen) = moedernegotie. Dit graan werd opgeslagen tot dat het werd gebruikt of doorverkocht (= stapelmarkt). Als er, in andere landen, een tekort was steeg de graanprijs meteen. Zo kon je goede zaken doen met je voorraad. 

1/2

Hfd.3 - 3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Welke gevolgen had dat voor onze nijverheid en landbouw?

Op het platteland gingen de mensen werken voor de markt. Boeren gingen over naar de veeteelt omdat er meer geld te verdienen was met zuivelproducten. Deze marktgerichte agrarische bedrijvigheid noemt men commerciële landbouw. De productie van hennep en vlas voor de scheepsbouw is commerciële nijverheid.

• Handelskapitalisme !!

2/2

Huiswerk

H3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

Lees de paragraaf!!

Maken opdrachten 23 t/m 26 + 29