H3B: H1 woordenschat Beeldspraak & Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Beeldspraak en stijlfiguren

Waar denk je aan bij 'beeldspraak'?

Wat is beeldspraak?

Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. Er wordt niet letterlijk gezegd wat er wordt bedoeld. 

Er wordt een beeld gebruikt voor iets wat letterlijk wordt bedoeld (object).

Voorbeeld: 'Ik heb honger als een paard.'

1. Vergelijking

1. Vergelijking met 'als' of ander (vergelijkend) woord 
   Hij is zo lui als een varken.
   
   
2. Vergelijking zonder 'als' of ander (vergelijkend) woord
   Hij is een varken.

Beeld én object staan in de zin.

2. Personificatie

• Levenloze of abstracte dingen krijgen menselijke eigenschappen

De wind huilt om het huis.
Mijn kamer smeekt om een opruimbeurt.

3. Metafoor

Lijkt op de vergelijking, maar hier wordt alleen het beeld weergegeven. Het object ontbreekt dus in de uitdrukking.

Wat een zwijnenstal!

4. Metonymia

Relatie tussen beeld en object is niet gebaseerd op vergelijking, maar op een andere relatie:

• Maker - product
    De nieuwste Mulisch lezen.
  
  
• Materiaal - product
    De ijzers onderbinden.

• Verpakking - inhoud
    Doe mij nog maar een glas.
  
  
• Deel - geheel
    Even de neuzen tellen.
  
  
• Geheel - deel
    Nederland won met 1-0.

Waarom beeldspraak?

• Beeldspraak maakt taal levendig en aantrekkelijk
• Beeldspraak kan overtuigend werken 
• Beeldspraak kan begrip bevorderen

0

'In het zonlicht dansten talloze stofjes.'

Welke vorm van beeldspraak?

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metonymia
4. Personificatie

'In het zonlicht dansten talloze stofjes.'

Wat wordt er in letterlijke zin bedoeld?

'Heb jij de nieuwste Herman Koch al gelezen?'

Welke vorm van beeldspraak?

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metonymia
4. Personificatie

'Heb jij de nieuwste Herman Koch al gelezen?'

Wat is het object en wat is het beeld?

'Hij is zo trots als een pauw'

Welke vorm van beeldspraak?

1. Vergelijking
2. Personificatie
3. Metafoor
4. Metonymia

'Hij is zo trots als een pauw'

Wat is het object en wat is het beeld?

Wat zijn stijlfiguren?

Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. 

Ze  worden veel gebruikt om de tekst levendig te houden. Ze worden veel gebruikt in reclames, poëzie en liedteksten.

Plus geeft meer, veel meer.

(Herhaling)

1. Herhaling

Een woord of woordgroep wordt herhaald. 

Nooit, maar dan ook nooit, zal ik jou begrijpen.

Altijd november, altijd regen.

2. Tegenstelling

Woorden, zinnen, tekstgedeelten zijn tegengesteld.

In het donker is geen lichtpunt.

Vierkant in de fles, rond op de tong.

3. Opsomming

Opsomming van namen, feiten of andere gegevens.

3 bijzondere vormen:

- de drieslag

- de climax

- de omgekeerde climax

3a. Opsomming - drieslag

Een opsomming van 3 woorden, 3 zinnen of 3 zinsdelen

 

Geloof, hoop en liefde.

3b. Opsomming - climax

Steeds sterker wordende reeks.

Je hebt goed, je hebt beter en je hebt het beste.

3c. Opsomming - omgekeerde climax

Steeds zwakker wordende reeks

Vorige week zag ik een fantastische film. Nou ja, hij was mooi, ach, best wel te doen.

'Bloed, zweet en tranen' - dit is een bijzondere opsomming. Wat voor een?

... Ik heb het goed gedaan, maar ook zo fout gedaan ...
Welke stijlfiguur herken je hier?

1. herhaling
2. tegenstelling
3. opsomming

... Een lach met tranen, zo voel ik mij vandaag ...
Welke stijlfiguur herken je hier?

1. herhaling
2. tegenstelling
3. opsomming

... Zei ik "Vrienden, dag vrienden, de koek is op"...
Welk stijlfiguur herken je hier?

1. Herhaling
2. Tegenstelling
3. Opsomming

Aan de slag!

Maken van H1: woordenschat

Opdracht 1, 2, 3, 6, 7 en 9.

Kies zelf een extra opdracht uit: 5 of 8.

Dit is huiswerk voor maandag 20-12.

Lesdoelen

Aan het eind van de les:

... kan je jouw kennis van beeldspraak toepassen op voorbeelden uit de praktijk;

... heb je een metafoor of vergelijking bedacht die bij jou past.

Wat is beeldspraak? Waarom wordt het gebruikt?

Welke vormen van beeldspraak zijn er ook alweer? 

Beeldspraak komt veel voor in literatuur en ook in liedjes.

We luisteren naar een fragment uit het nummer Ijskoud van Nielson.

Beantwoord daarna de volgende vraag: welk stukje uit de tekst van IJskoud bevat een personificatie?

Welk stukje uit de tekst van IJskoud bevat een personificatie?

1. Het is ijskoud
2. Een rilling loopt een rondje op m’n rug
3. Waarom maak je alles stuk?
4. Waarom zou je dat doen?

We luisteren naar een fragment uit het nummer Thuis van Snelle.

Beantwoord daarna de volgende vragen:

1. Noem een voorbeeld van beeldspraak uit dit fragment.

2. Zet erachter welke vorm van beeldspraak het is.

Nog een keer de tekst

En ik kan niet onder woorden brengen wat

Er gebeurt als ik het huis binnenstap, maar

Het is als de aankomst in de haven na een lange tijd op zee

Hier staan mijn voeten op de aarde

En mijn jeugd op dvd, en

Lang niet vaak genoeg is deze tijd aan ons besteed

Maar nergens tikt die zo en is de puzzel zo compleet

Ik ben thuis, hier ben ik thuis

Hier ben ik thuis

De vragen

1. Noem een voorbeeld van beeldspraak uit dit fragment.

2. Zet erachter welke vorm van beeldspraak het is.

In het dagelijks leven kom je beeldspraak overal tegen. Denk aan de politiek, muziek, verhalen, gedichten. Het maakt taal levendiger en in discussies kan je de ander ermee overtuigen.

Het kan ook helpen jezelf te begrijpen of het kan iets over jou als persoon zeggen. In de psychologie worden bijvoorbeeld ook vaak metaforen gebruikt.

De opdracht

Bedenk zelf een metafoor of een vergelijking die bij jou past, of die iets over jou zegt. Denk aan:

- Jouw kwaliteiten

- Waar je nu staat in je leven

- Jouw persoonlijke ontwikkeling

- Iets wat jou jou maakt

Wat vond je van de les?

😒🙁😐🙂😃