Egidiuslied

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Het Egidiuslied

Hoe volg je deze les?

• Je volgt deze LessonUp aandachtig. 
  
• Je maakt notities in de werkbundel 'middeleeuwse lyriek' die gisteren op je bank lag. Telkens als je een groene slide ziet, zal je iets moeten noteren in je werkbundel. Probeer de structuur van de les goed te volgen!  

Inleiding

Straks laat ik je kennismaken met een gedicht - nee, eigenlijk noemen we het een lied - dat in de top-10 is geëindigd van beste Nederlandstalige gedichten ooit.

Inleiding

Maar eerst luisteren we naar een hedendaags lied dat er wel héél veel van wegheeft. Maaike Ouboter brengt 'Dat ik je mis'. 

01:08

Wat is de primaire emotie waarover Maaike Ouboter zal zingen?

1. Nostalgie (= heimwee naar het verleden)
2. Melancholie (= verdrietige kijk op het verleden)
3. Lankmoedigheid (= verdraagzaamheid, geduld)
4. Vreugde

02:22

Viel het je op?

Tot nu toe was de jij-persoon voortdurend het onderwerp van de zin. Daarnaast zong ze over wat de jij-persoon met haar doet.

"Je kust me, je sust me, omhelst me, gerust me, je vangt me, verlangt me, oneindig ontvangt me, je roept me, je hoort me, je redt en verstoort me, gelooft me, berooft me, verstikt en verdooft me ..."

Nu verandert dat perspectief! Luister goed! 

03:34

Vanuit welk perspectief is de tekst nu geschreven?

1. Jij
2. Ik
3. Wij
4. Hij/zij

05:23

Welk gevoel roept het lied bij jou op? Aan wie of wat dacht je bij het horen van dit lied?

Basisgegevens Egidiuslied

Zo'n 700 jaar geleden schreef Jan Moritoen een lied over hetzelfde gevoel van nostalgie en missen. 

Voor we verder gaan, noteer je eerst de basisgegevens! 

Beantwoord nu de twee vragen op p. 2 in de werkbundel. 

Basisgegevens Egidiuslied

• Auteur = Jan Moritoen 
  
• Datum = 14de eeuw
• Plaats = uit Brugge

Duid met een fluostift deze basisgegevens aan op p. 3 (bovenaan) in de werkbundel. 

De inhoud van het Egidiuslied

De eerste stap is steeds het lied goed beluisteren! In de volgende slide kom je op een website terecht, waar je het lied kan aanklikken (! doen). Tegelijkertijd zie je de tekst links en de vertaling rechts. 

https:

Wie is aan het woord? Welke band had hij/zij met Egidius? = vraag a, p. 3

Jan Moritoen en Egidius

WB p. 3, vraag a

Egidius is vermoedelijk een andere naam voor 'Gillis Honin'. 

De meesten zien in het lied Jan Moritoen rouwen om de dood van zijn beste vriend, Egidius.

Sommige onderzoekers noemen het dan weer het eerste homoseksuele treurgedicht en vermoeden dus een liefdes- in plaats van vriendschapsrelatie.

Nog anderen merken ten slotte op dat Jan en Egidius verliefd waren op dezelfde vrouw, ene 'Mergriete'. Was hier sprake van een driehoeksrelatie? We zullen het nooit zeker weten, maar een eigen interpretatie staat vrij! 

Lees nu beide strofes grondig.

Welke tegenstelling komt aan bod tussen de twee strofes?

1. Strofe 1: ongeluk - Strofe 2: geluk
2. Strofe 1: de dood - Strofe 2: het leven
3. Strofe 1: in de hemel - Strofe 2: op aarde
4. Strofe 1: negatief gevoel - Strofe 2: positief gevoel

Inhoudelijke tegenstelling

Vraag b, p. 3

In de eerste strofe merk je dat Jan Moritoen de hemel voorstelt als 'the place to be': het licht is er helderder dan de zonneschijn en er is veel vreugde.

De tweede strofe gaat over het leven op aarde. Daarin verbindt Jan Moritoen zijn leven met ploeteren en pijn lijden. 

De middeleeuwers keken dus met een positieve blik uit naar het leven na de dood en vonden het leven maar een treurige situatie. 

Even controleren: wat is de kerngedachte over leven en dood in dit gedicht?

1. Geniet van je leven!
2. Wacht op de dood!
3. Het leven is beter dan de dood
4. De dood is beter dan het leven

Kernidee over leven en dood

WB p. 4, vraag b

De dood is beter dan het leven. Het leven is maar treurig, maar na de dood, wordt alles beter (hemel > aarde). 

Het genre

WB p. 4, vraag d

Inhoudelijk merken we nog op dat het genre van het Egidiuslied een elegie of klaaglied is. In dit genre zing je al mijmerend over de tragische aspecten van het leven, nadat je een geliefde verloren hebt. De dichter vindt troost in het idee dat de geliefde op een andere plek verderleeft (een hemel, reïncarnatie). 

Du coors die doot

Een zin die vaak fout vertaald wordt, is "du coors die doot, du liets mi tleven". Zoek op de website op de volgende pagina hoe je de zin niét mag vertalen en waarom dat zo is. 

https:

Hoe moet je de zin 'Du coors die doot' vertalen, en hoe niet? Waarom?

'Du coors die doot'?

WB p. 5, vraag a en b

Je mag niet de suggestie wekken dat Egidius voor de dood heeft gekozen, want dat zou betekenen dat hij zelfmoord heeft gepleegd. Die interpretatie kan niet correct zijn, want zo'n persoon belandt volgens de middeleeuwse redenering zeker niet in de hemel, maar wel in de hel. Vertaal de zin dus beter als 'De dood koos jou' of 'Je moest de dood meemaken'.

De vorm van het Egidiuslied

Bij de inhoud bespreken we de vraag: "Waarover gaat dit lied?"

Als we de vorm bestuderen, dan hebben we het over o.a. strofebouw, rijm, stijlfiguren ... Met andere woorden: "Hoe ziet het gedicht eruit?"

De vorm van het Egidiuslied

Bekijk het filmpje grondig en maak notities. Achteraf volgt een testje. 

In welke dichtvorm is het Egidiuslied geschreven?

1. Elegie
2. Klaaglied
3. Rondeel
4. Refrein

Hoeveel keer komen de eerste drie regels voor? "Egidius, waar beste bleven, mi lanct na di gheselle mijn, du coors die doot du liets mi leven"

1. 1
2. 3
3. 2
4. 5

Wat is het effect van de vele herhalingen?

Typisch voor een rondeel is ook dat het gedicht maar twee rijmklanken heeft. Welke zijn ze in het Egidiuslied?

1. -even
2. -eren
3. -iend
4. -ijn

Herhaling in strofebouw en rijm

WB p. 4, vraag a

De eerste drie dichtregels (Egidius, waar bestu bleven -> du coors die doot, du liets mi tleven) komen drie keer terug. = herhaling in strofebouw.

Er zijn maar twee rijmklanken in de Middelnederlandse tekst, nl. -even en -ijn. = herhaling in rijm. 

WB p. 4, vraag b

Het effect is klagerig, wat past bij de inhoud. 

Waar vind je bovendien een retorische vraag (= een vraag waarop je geen antwoord verwacht) in de tekst? = WB p. 4, vraag c

De dichtvorm

WB p. 5, grijs kader 1

Het Egidiuslied is een rondeel, een kort gedicht dat gebouwd is op twee rijmklanken (hier: -even en -ijn) en veel herhaling van een refrein. Zo'n kort gedicht is makkelijk te onthouden en het feit dat er maar twee rijmklanken zijn, helpt je ook met de tekst te memoriseren. 

Overzicht

We bestudeerden al de inhoud én de vorm. Hopelijk zijn je notities zo volledig mogelijk! 

Nu maken we opnieuw een sprong naar het heden. 

Opdracht

Klik de volgende website aan en plaats daar een lied waarin hetzelfde thema aan bod komt als in het Egidiuslied: gemis na de dood van een geliefde of een vriend, het verlangen om opnieuw verenigd te worden. Vertel in enkele volzinnen ook wie de maker is (de band, de artiest), over wie het lied gaat en waarom jij het goed vindt. Op het volbrengen van deze opdracht krijg je een punt. 

https: