§4.4 Een onrustige opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§4.4 Een onrustige opstand

Opschudding in de Nederlanden

...voorbeelden noemen waarom de Nederlanders bij voorbaat ontevreden zijn over Filips II

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

...voorbeelden noemen waarom de Nederlanders bij voorbaat ontevreden zijn over Filips II

...verschillende voorbeelden noemen hoe de hertog van Alva na de beeldenstorm probeerde de Nederlanden onder de duim te houden

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

...voorbeelden noemen waarom de Nederlanders bij voorbaat ontevreden zijn over Filips II

...verschillende voorbeelden noemen hoe de hertog van Alva na de beeldenstorm probeerde de Nederlanden onder de duim te houden

...de rol van Willem van Oranje in de Nederlandse Opstand beschrijven

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Terugkijken

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

Afsluiten

DOEN

TERUG KIJKEN

Noem 1 Collaterale Raad

1555

1500

• 1506: Karel V wordt heer der Habsburgse Nederlanden
• Margaretha van Oostenrijk wordt landvoogdes

Doel Karel: gewesten centraliseren
Drie Collaterale Raden 

• De Geheime Raad - advies binnenlandse wetgeving
• De Raad van State - advies buitenlandse zaken en oorlog 
• Raad van Financiën - advies financiën Habsburgse gewesten 

Plaatsvervang(st)er van de landsheer in alle gewesten

1506

Centrale adviesraden, ingesteld door Karel V, ter bevordering van de centralisatie van de Nederlanden

1555

1500

Overeenkomsten Luther en Calvijn:

• Alleen je geloof kan zorgen dat je in de hemel komt, niet wat je doet of hoeveel geld je betaalt
• Geestelijken stonden niet dichter bij God dan gewone mensen
• In de kerk moet weinig afleiding zijn, dus geen heiligenbeelden, wierrook 
• Geestelijken moeten kunnen trouwen en kinderen krijgen

1506

1555

1500

Verschillen tussen Luther en Calvijn:

1506

LUTHER

• Tijdens leven wordt bepaald of je naar de hemel mag
• In de kerken mogen wel kaarsen en orgelmuziek
• Vorsten zijn de baas in hun gebiefd, mogen dus wat over de kerk zeggen. Als koning slecht is, grijpt God wel in

CALVIJN

• Bij je geboorte staat vast of je naar de hemel mag
• Kerken zo leeg mogelijk. Somber, stil.
• Vorsten hebben niks over het geloof te zeggen. Als de koning slecht is, mag je in opstand komen.

1555

1500

Reactie Karel V op de protestanten:

• 1550: Het bloedplakkaat 
  - Protestanten vervolgd door de inquisitie
  - Werden als ketters veroordeeld
  - Levend verbrand in het openbaar 
• 1555: Godsdienstvrede van Augsburg
• 1555: Troonsafstand Karel V

Een op een vel papier gedrukte wet, vooral tegen ketters

Rechtbank van de katholieke kerk voor het opsporen en bestrijden van ketterij

IETS NIEUWS LEREN

1400

1648

1600

1500

1648: Verdrag van Münster

1384

1384: Filips de Stoute

1506: Karel V

1555: Filips II

1584: moord Willem v. Oranje

1600

1550

Filips II volgt Karel V op

• Koning van Spanje
• Hertog van Luxemburg
• Heer der Nederlanden

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme
• Verhoogde belasting ivm vele oorlogen

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme
• Verhoogde belasting ivm vele oorlogen
• Ging door met centralisatie, edelen waren bang macht en privileges te verliezen

1555

1600

1550

Reactie Nederlanden: weinig enthousiasme

• Trad nog strenger op tegen protestantisme
• Verhoogde belasting ivm vele oorlogen
• Ging door met centralisatie, edelen waren bang macht en privileges te verliezen

Margaretha van Parma: landvoogdes

1559

1600

1550

1566: 200 lage edelen komen met verzoek:

Verzoek aan Filips II om de plakkaten tegen protestanten te verzachten.

Smeekschrift der edelen

1566

1600

1550

1566: 200 lage edelen komen met verzoek:

Verzoek aan Filips II om de plakkaten tegen protestanten te verzachten.

Smeekschrift der edelen

Gevolg: hagenpreken

1566

1600

1550

1566: Hagepreken lopen uit de hand.

Groepjes calvinisten vallen kerken en kloosters aan

Beeldenstorm

Uitbarsting onder het (calvinistische) volk in het jaar 1566, waarbij kerken en kloosters ontdaan werden van katholieke versieringen.

1566

1600

1550

1566: Hagepreken lopen uit de hand.

Groepjes calvinisten vallen kerken en kloosters aan

Beeldenstorm

Reactie Filips II:

Woest. 

1566

1600

1550

1566: Hagepreken lopen uit de hand.

Groepjes calvinisten vallen kerken en kloosters aan

Beeldenstorm

Reactie Filips II:

Woest. 

Stuurt generaal Hertog van Alva met 10.000 man leger naar de Nederlanden

1566

1600

1550

Drie opdrachten:

• beeldenstormers straffen (Raad van Beroerten)

1566

1600

1550

Drie opdrachten:

• beeldenstormers straffen (Raad van Beroerten)
• katholieke geloof opleggen aan de Nederlanden

1566

1600

1550

Drie opdrachten:

• beeldenstormers straffen (Raad van Beroerten)
• katholieke geloof opleggen aan de Nederlanden
• echt centraal bestuur instellen. Gewesten geen macht meer.

1566

1600

1550

Reactie Nederlanden:

• veel edelen vluchten naar het buitenland

1568

1600

1550

Reactie Nederlanden:

• veel edelen vluchten naar het buitenland
• Margaretha moest aftreden

1568

1600

1550

Reactie Nederlanden:

• veel edelen vluchten naar het buitenland
• Margaretha moest aftreden
• Alva wordt landvoogd

1568

1600

1550

Reactie Nederlanden:

• veel edelen vluchten naar het buitenland
• Margaretha moest aftreden
• Alva wordt landvoogd
• Tiende Penning

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

- Daarna vooral successen voor Alva

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

- Daarna vooral successen voor Alva

1572

- Watergeuzen nemen Den Briel in 

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1568: Begin Nederlandse Opstand

- Willem van Oranje trekt met zijn leger het land in

- Hij geeft leiding aan de Watergeuzen

- Wint de slag bij Heiligerlee

- Daarna vooral successen voor Alva

1572

- Watergeuzen nemen Den Briel in 

Gevolg:

- Steeds meer steden kiezen kant van de opstand

- Alva woedend ➤ beleg van steden

Een vaste belasting van 10% op de verkoop van roerende goederen en winsten uit ondernemingen.

1568

1600

1550

1575: Het beleg van Woerden

1575

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

1576

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

- Spaanse troepen moeten het land uit

1576

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

- Spaanse troepen moeten het land uit

- Samenwerking duurt kort door ruzie over godsdienst

1576

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

- Spaanse troepen moeten het land uit

- Samenwerking duurt kort door ruzie over godsdienst

1579: Zuidelijke gewesten kiezen Spaanse kant

Noorden gaat alleen door in hun strijd

1579

1600

1550

Gewesten gaan samenwerken:

- Elk gewest eigen godsdienst bepalen

- Spaanse troepen moeten het land uit

- Samenwerking duurt kort door ruzie over godsdienst

1579: Zuidelijke gewesten kiezen Spaanse kant

Noorden gaat alleen door in hun strijd

1581: Noorden erkent Filips II niet meer als hun heer

Plakkaat van Verlatinghe

1581

1600

1550

1584

AAN DE SLAG!

Wat?

Maken §4.4

Opdracht 1, 3, 4, 7

Hoe?

In je digitale methode

Hulp?

Je werkt in stilte

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een tijdbalk van deze paragraaf