9.6 Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

5.06: Het hormoonstelsel

9.6 Het hormoonstelsel

Terugblik

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Bekijk de afbeelding.
Is dit een bewuste reactie
of een reflex?

1. Bewuste reactie
2. Reflex

Op welke plek wordt een bewuste reactie verwerkt?

1. Ruggenmerg
2. Grote hersenen
3. Hersenstam
4. Zenuwen

Verlopen de impulsen van een reflex via de schakelcellen in de grote hersenen?

1. Ja
2. Nee

Tijdens een reflex worden de impulsen via gevoelszenuwcellen naar schakelcellen in je ruggenmerg geleid. De schakelcellen geleiden de impulsen direct door naar de bewegingszenuwcellen.

1. juist
2. onjuist

Je stoot je teen aan de tafelpoot. Hierdoor trek je jouw voet automatisch terug.
Welke weg leggen de impulsen af om ervoor te zorgen dat je automatisch je voet terugtrekt?

1. De impulsen worden direct naar de hersenen gestuurd.
2. De impulsen worden via schakelcellen naar de hersenen gestuurd.
3. De impulsen worden direct naar de beenspieren gestuurd.
4. De impulsen worden via schakelcellen naar de beenspieren gestuurd.

Leerdoelen

10.6.1 Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven en je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

10.6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.

10.6.3 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren.

Het hormoonstelsel

Een klier is een orgaan dat bepaalde stoffen produceert en uitscheidt. Veel klieren hebben afvoerbuizen, bijvoorbeeld de speekselklieren, zweetklieren en traanklieren. Hormoonklieren produceren hormonen. Dit zijn stoffen die de werking van bepaalde organen regelen. Hormoonklieren geven de gemaakte hormonen direct af aan het bloed. Via het bloed komen hormonen in het hele lichaam. Alleen de organen die gevoelig zijn voor het hormoon reageren hierop.

Afvoerbuis

Cel die hormonen produceert

Haarvat

Haarvat

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame, langdurige processen:

• groei, 
  
• ontwikkeling, 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hoe werken hormonen?

• Wat zijn hormonen?
  
• Hormonen zijn regelstoffen
• Hormoonklieren maken deze stoffen
• Bij signaal (van zenuwcel of ander hormoon) geven de cellen stoffen af aan het bloed

Hormonen die je moet kennen:

1  Hormoon  van de hypofyse

2 Schildklierhormoon

3 Adrenaline

4 Insuline

5 Glucagon

6 Vrouwelijke geslachtshormonen

7 Mannelijke geslachtshormonen

Hypofyse

• Ligt tegen de onderkant van de hersenen tussen de 2 hersenhelften
• Hormoonklier die o.a groeihormoon maakt

    Groeihormoon regelt de groei van botten. Hoeveelheid groeihormoon bepaalt hoe lang je kunt worden. 

• Beïnvloed ook andere hormoonklieren:

            -Schildklier, teelballen, eierstokken

Schildklier

is een hormoonklier in je hals, tegen het strottenhoofd. Produceert het schildklierhormoon.

Stofwisseling,

Groei en ontwikkeling.

Alvleesklier: Eilandjes van Langerhans

Groepjes cellen in de alvleesklier

Hormoon 1

Insuline

Hormoon 2

Glucagon

Glucose

Is een suiker. 

Koolhydraten in je eten (dus brood, pasta, enz.) Worden in je darmen verteerd tot glucose. Glucose gaat daarna door de wand van de dunne darm naar je bloed.  Bloed bevat gemiddeld 0,1% glucose. Bij gezonde mensen wordt het glucosegehalte van het bloed min of meer constant gehouden. Dit wordt gedaan door 2 hormonen: Insuline en Glucagon

Insuline

• Als je teveel glucose in je bloed hebt wordt insuline afgegeven. 
• Insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en lever. Dit wordt dan bewaard voor later.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed is nu lager!

             glucose => glycogeen

Glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordt er glucagon afgegeven.
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

Diabetes (suikerziekte)

Er wordt te weinig insuline gemaakt

of

Lichaam reageert niet meer op insuline.

Glucosegehalte in bloed stijgt. Dit kan verschillende klachten veroorzaken (vermoeidheid, nierfalen, tot zelfs coma)

De bijnieren.

Liggen bovenop de nieren. 

Produceren adrenaline

- stressreactie: woede, angst, schrik wordt adrenaline afgegeven aan bloed en dit versnelt de stofwisseling. 

- glycogeen omgezet in glucose in lever en spieren

- Snelle, kortdurende werking.

Aan het werk.  

9.6 Het hormoonstelsel

Opdracht 1 t/m 11

YEAH!!! Een quizje!!

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Welke hormoonklier is dit?

1. kleine hersenen
2. eilandjes van langerhands
3. hypofyse
4. schildklier

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Hoe worden hormonen verspreidt?

HORMOONSTELSEL

ZENUWSTELSEL

snel

langzaam

impulsen

via bloed

kort

langdurig

via zenuwen

hormonen

Welke hormonen horen bij welke klier?

Groeihormoon

Schildklierhormoon

Adrenaline

Insuline

Glucagon

Testosteron

Progesteron

Oestrogeen

Na de geboorte drinkt een baby moedermelk. De hypofyse van de moeder maakt twee hormonen die een rol spelen bij de productie van moedermelk.

In de afbeelding  is een doorsnede van een borst van een zogende moeder weergegeven. Onder andere één melkkliertje is vergroot afgebeeld. In de afbeelding zijn vier delen aangegeven met de letters T, U, V en W.

Hormoon 1 uit de hypofyse regelt dat kliercellen in de borst melk produceren.
Welke letter geeft een deel aan waarvan de werking wordt geregeld door hormoon 1?

1. T
2. U
3. V
4. W

Cellen van het melkkliertje nemen glucose op uit het bloed in het haarvat.
Waarvoor gebruiken deze cellen glucose?

Bekijk de afbeelding nog een keer.
Door hormoon 2 uit de hypofyse trekken de spiercellen bij U samen.
Wat gebeurt er als de spiercellen bij U samentrekken?

Wanneer een baby aan de tepel zuigt, zal de borst melk afgeven. Dit wordt ook wel de toeschietreflex genoemd.
Geef aan of de volgende bewering over de hypofyse en de toeschietreflex juist of onjuist is.

Het afgeven van melk door de moeder is een bewuste reactie.

1. juist
2. onjuist

Aan het (huis) werk

Maak Quayn 5.06 Het hormoonstelsel

Lezen? blz. 20