BS 5 , 6 en 7 belangrijkste onderdelen mavo 3 erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Planning

Herhaling BS 5,6 en 7

Leerdoel

Theorie

Filmpjes

Quiz

Een homozygote plant voor de kleur geel (Info: geel is dominant).

Een heterozygote plant voor de kleur roze.

Een homozygote plant voor de kleur paars (Info: paars is recessief).

Wat zijn de genotypen van de planten?

Bb

BB

bb

Er zijn konijnen met lange oren en konijnen met korte oren. Lange oren zijn Dominant. Wat kan het genotype van deze konijnen zijn?

bB: Zó mag je het genotype NIET noteren!

Altijd de hoofdletter eerst.

     homozygoot

Bb

BB

bb

bB 

Intermediaire kruising

Intermediaire kruising

Beide genen zijn even sterk. Geen dominant gen.

Onder de nakomelingen bevinden zich 'mengvormen' van de genotypen.

Uitwerking kruising

P:          A_zA_z  x A_wA_w

F1:                 A_zA_{w      (100 %)}                         

          A_zA_w   x    A_zA_w

F2:   A_zA_z  = 25 %     (zwart)

         A_zA_{w = 50 %     (grijs)}

         A_wA_{w = 25 %    (wit)}

Als uit een rode en een witte plant, roze planten ontstaan, dan is de overerving?

1. intermediair
2. recessief
3. homozygoot
4. heterozygoot

Bij konijnen is de vachtkleur zwart (A) dominant over wit (a).
Een homozygoot zwart konijn (AA) wordt enkele malen gekruist met een wit (aa) konijn.
Hoe groot is de kans op witte konijntjes (aa)?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Bij konijnen is de vachtkleur zwart (A) dominant over wit (a). Een homozygoot zwart konijn (AA) wordt enkele malen gekruist met een wit konijn (aa).
Wat is het genotype van de konijntjes uit de F1?

1. Aa
2. AA
3. aa

Een stamboom

stamboom

tekens: vierkantjes of bollen

kleuren: met of zonder eigenschap

Welke drie conclusies trek je uit deze stamboom?

Welke drie conclusies trek je uit deze stamboom?

De eigenschap van de ouders is dominant

De beide ouders zijn heterozygoot

Nummer 2 is homozygoot voor de recessieve eigenschap

Hoe kan je alle genotypes invullen in een stamboom

Het gen voor taaislijmziekte is ...

1. Dominant
2. Recessief
3. Kan ik niet uit deze stamboom halen
4. Nog nooit van die woorden gehoord

Bs 6: Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting = versmelting van twee wilekeurige geslachtscellen.

- ontstaan van organisme met telkens andere genotypen.

Ongeslachtelijke voortplanting = een deel van de plant groeit uit tot een nieuwe plant.

- nakomelingen met hetzelfde genotype

Kunstmatige selectie = 

- uit alle nakomelingen worden de individuen met de meest gunstige erfelijke eigenschappen uitgekozen.

- deze worden gebruikt bij volgende kruisingen

- hiermee krijgt de teler een individu met het meest gewenste

    genotype

Veredeling = kruisingen doen met de individu met meest gunstige eigenschappen

Voortplanting waarbij twee geslachtscellen samenkomen, noemen we.....

1. Mitose
2. Meiose
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan, noemen we

1. Mitose
2. Meiose
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

Voortplanting waarbij een deel een organisme uitgroeit tot een nieuw organisme, noemen we...

1. Mitose
2. Meisose
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

De celdeling waardoor een deel van een organisme uitgroeit tot een nieuw organisme, noemen we....

1. Mitose
2. Meisose
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

B7: Mutaties

Th3: Erfelijkheid

Mutaties

Mutaties: veranderingen in de basen volgorde van het DNA.

Oorzaak

kopieerfout door/of invloeden van buitenaf (straling, alcohol) 

Mutatie

• Een mutatie is een plotselinge verandering in het genotype
• Mutant: een individu waarbij een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype
  

Mutatie in een lichaamscel

Een mutatie in een lichaamscel heeft meestal geen gevolgen

• Het genotype van andere lichaamscellen blijft ongewijzigd
• Gemuteerde recessieve genen komen niet tot uiting in het fenotype
  

Mutatie in een geslachtscel

Een mutatie in een geslachtscel kan grote gevolgen hebben

Wordt deze bevrucht, dan heeft elke lichaamscel die daaruit gevormd wordt het gemuteerde gen

Mutagene invloeden

Een mutatie kan ontstaan door:

• kortgolvige straling (radioactieve-, röntgen- of ultraviolette straling)
• chemische stoffen (stoffen in sigarettenrook en asbest)
  

Mutagenen

• Bepaalde stoffen kunnen er voor zorgen dat deze mutaties vaker plaatsvinden
• Asbest
• UV-straling
• Sigarettenrook
• Andere stralingen, voorbeeld?
  

Kanker

Ergens in het lichaam gaat een cel zich ongeremd delen

Oorzaak: mutaties in de cel

Ontstaan gezwel die de bouw van

de weefsels verstoort

Kanker

Uitzaaiingen

Kankercellen komen in het bloed.

Op andere plekken ontstaan nieuwe gezwellen

Genezing is moeilijk

Mutant

Mutageen

Metastase

Gemuteerde cellen

Mutatie die te zien is in het fenotype

De bloodstelling aan bepaalde stralingen of chemische stoffen

Uitzaaiing cellen

Plotselingen verandering in het genotype