1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan?

Leerdoelen

• Je kan uitleggen hoe de aarde is ontstaan, hoe het leven zich ontwikkelde en hoe Nederland er lang geleden uitzag.
• Je kent de indeling van de geologische tijdschaal en je weet welke perioden voor Nederland belangrijk zijn geweest.
  
  
• Je kan uitleggen hoe je de ontwikkeling van de aarde kunt zien in fossielen en gesteenten.
• Je kan uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan zijn.

Na 1800 kwam er een groep die protesteerde tegen de overheid: de abolitionisten. Waarvoor protesteerden ze?

L1: Het ontstaan van de aarde

• Aarde ongeveer 4,5 miljard geleden ontstaan
• Aarde een hete gloeiende bol: als een ster

1. - Buitenrand afgekoeld: aardkorst
2. - Veel gaten in de aardkorst: vulkanen
3. - Uit de vulkanen kwam: Magma + CO2 en zuurstof
   
4. - Door CO2 en zuurstof langzaam leven
   - Van bacterie naar dieren

L2: Geologische geschiedenis

• 4,5 miljard jaar verdelen is lastig.
• Net als geschiedenis: geologische tijdschaal (in periodes)
  
  
• Een nieuw tijdperk begint vaak met een nieuwe levensvorm:
  - Eerste reptiel, eerste zeedier etc. 

L1: Het ontstaan van de aarde

• Door in de bodem te graven kunnen we dingen van vroeger zien:
  - In Nederland ook tropische moerassen gevonden
  
  
• Onderzoek doen naar de aarde en de aardkorst + het leven op aarde noemen we: geologie

Huiswerk

Paragraaf 1.3

Maken: Opdracht 1 tot leerstof 3

1.3 Waar komen de grondstoffen vandaan?

Leerdoelen

• Je kan uitleggen hoe de aarde is ontstaan, hoe het leven zich ontwikkelde en hoe Nederland er lang geleden uitzag.
• Je kent de indeling van de geologische tijdschaal en je weet welke perioden voor Nederland belangrijk zijn geweest.
  
  
• Je kan uitleggen hoe je de ontwikkeling van de aarde kunt zien in fossielen en gesteenten.
• Je kan uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan zijn.

Wat is geologie?

L3: Fossielen en gesteenten

• Fossiel: (Versteend) overblijfsel van dier of plant
  - Kan ook een afdruk zijn
• Een dier of plant snel bedolven onder zand/modder
  
• Ook de bodem is vol informatie:
  - Nederland had in het Krijt een woestijnklimaat
  - Alleen ook bedolven onder de zee
  - Zee verdampt en veel zout over

L3: Fossielen en gesteenten

• Tijdens het Krijt hadden we een tropische zee
  - Veel koraal en vissen in warm water
  
  
• De (kalk)skeletjes kwamen op de zeebodem
  - In Limburg daarom veel kalksteen en fossielen

L4: Steenkool, aardolie, aardgas

• Veen is een laag dode plantenresten in het water
  - Wanneer er veel druk op komt: Steenkool
  - Op veel plekken in Nederland, bij Limburg aan de bodem
  
  
• Grondstoffen uit de grond die we gebruiken: delfstof
  - IJzer, zout, steenkool, aardgas, aardolie

L4: Steenkool, aardolie, aardgas

• Tijdens het Jura heel veel plankton in de zee
  - Plankton sterft en zakt naar de zeebodem
  - Extra laag zand over het dode plankton
  
  
• Door druk ontstaat langszaam aardolie
  
  
• Wanneer de druk nog langer duurt wordt het aardgas

L4: Steenkool, aardolie, aardgas

• Steenkool,aardolie, aardgas 300 miljoen jaar geleden gestart
• Het hebben van brandstoffen is een loterij:
  - Waar heeft het land gelegen
  - Onder welke omstandigheden (klimaat/zee)
  
  
• Eén van de redenen dat het Midden-Oosten veel handeld:
  - Zeer veel aardolie in de grond

Huiswerk

Paragraaf 1.3

Maken: Opdracht 1 tot samenvatting