L'existentialisme

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Havo 5

Compréhension écrite

Frankrijkkunde is basis voor teksten

Neem de pagina's van Frankrijkkunde goed door

Opbrengst: lijstje van 10 belangrijke feiten voor jou

Huiswerk: bestuderen Frankrijkkunde

L' existentialisme

Het existentialisme

We gaan het hebben over een filosofisch-literaire stroming  die, net als alle voorgaande stromingen, gezien moet worden als een product van de tijd waarin hij ontstaat.

En waar bevinden we ons dan?

We bevinden ons min of meer halverwege de 20e eeuw. De tweede wereldoorlog is nog aan de gang.

De eerste helft van de 20e eeuw kent twee wereldoorlogen met ontelbare slachtoffers én een diepe economische crisis tussen die twee oorlogen in.  

1945, na WOII

Hoe kunnen we weer vertrouwen vinden in de mens?
Wat is de betekenis van een wereld waarin zoveel ellende heeft kunnen plaatsvinden? 

--> Nieuwe rol voor de mens, ontstaan van het existentialisme

Jean-Paul Sartre 1905-1980

Wat is het existentialisme?

Dit bekijken we aan de hand van quotes van Sartre

Jean-Paul Sartre

Frans auteur, toneelschrijver, filosoof en politicus

Bekendste figuur in het Franse existentialisme

o.a. La Nausée, L'Être et le Néant, Huis Clos

Les jeux sont faits

Jean-Paul Sartre

Jean-Paul Sartre, quote 1

"L'existence précède l'essence"
(De existentie gaat vooraf aan de essentie)

Essentie

Essentialisme was de standaardgedachte tot ver in de 19e eeuw:

Het idee bij essentialisme is dat mensen ook een essentie hebben, enkele fundamentele eigenschappen die je een doel geven in het leven.  De essentie heb je al in je vóór je geboren wordt.

Niet alleen religie of spiritualiteit, ook zaken als DNA zouden je acties in het leven al kunnen bepalen/beïnvloeden voordat je überhaupt geboren bent.

Existentialisme

Sartre zegt:
Het is juist andersom, existentie (het bestaan) gaat vooraf aan de essentie.
L'existence précède l'essence.

Je wordt geboren (existentie), en daarna pas geef je betekenis aan je leven (essentie).

Er is geen vooropgesteld doel.

En nu?

Volgens het existentialisme heeft het leven dus geen vooropgesteld doel. Wat te doen met die betekenisloosheid?

Een duizelingwekkende vrijheid

Zonder vooropgezet doel, is de mens teruggeworpen op zichzelf en "gedoemd tot de vrijheid". 

De mens kan zich voor zijn daden niet langer
verschuilen achter instanties of waarden. De ultieme
vrijheid betekent dan ook volledige verantwoordelijk-
heid voor je daden:

je moet je eigen morele code ontwerpen.

Jean-Paul Sartre, quote 2

"L'existentialisme est un humanisme"
(Het existentialisme is een humanisme)

Een duizelingwekkende vrijheid

Hieruit volgt: 

L'existentialisme est un humanisme.

De mens staat centraal: het zijn alleen zijn daden die
tellen ("Nos actes seuls nous jugent").

Dus geen religie, geen psychoanalyse, alleen 
je daden bepalen of je goed leeft.

Wat zijn dan de juiste daden?

Je kunt je daden niet afleiden uit een autoriteit (ouders, docenten, geestelijken, regeringsleiders), want dat zijn ook maar mensen zoals jij, en zij moesten er ook zelf achter komen hoe ze goed konden leven.

Wat dan wel volgens Sartre: "authentiek leven".
Hoe doe je dat?

Wat is juist?

Voorbeeld van Sartre: 

Een jonge man twijfelt tussen twee "goede daden".

1) Vechten in de oorlog
2) Thuisblijven om voor zijn zieke moeder te zorgen.

Wat is de juiste keuze?

SARTRE

L' existence précède l’essence.

L'homme n'est pas. Il se fait. Il se fait en agissant.

L'homme est condamné à être libre.

On est responsable de ses actes.

L'enfer, c'est les autres.

Les jeux sont faits:

1. p. 12 André y verse quelques gouttes

2. p.13 Ils n’ont pas cessé de défiler depuis ce matin

3. p.13 André regarde sa jeune belle sœur………….

4. p.15 Nous vivrons ensemble Lucette

5. p.15 Un détachement de la Milice du Régent s’engage dans une rue populeuse

6. p.17 Ils se doutent de quelque chose

7. p.18 Alors c’est pour demain matin, dix heures

8. p.19 Puis elle étend la main et saisit le verre d’eau qui se trouve sur la table de chevet

9. p.19 Il y a juste ce petit mouchard qui voulait entrer

10. p.20 Ils m’ont battu pendant des heures et je n’ai presque rien dit (…) Ils m’ont proposé de travailler pour eux.