4.3 De vulkaan de Aso

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• hoe de vulkaan de Aso is ontstaan
  
• hoe het landschap van de caldeira van de Aso eruitziet
  
• wat de voordelen kunnen zijn van vulkanisme

Ring van vuur - 
herhaling

Hoe ontstaan vulkanen?

1. Platen bewegen naar elkaar toe en botsen
2. De zwaardere oceanische plaat duikt onder de lichtere continentale plaat en smelt (magma)
3. Het magma stijgt op en breekt door het aardoppervlak (lava)

B103 Soorten vulkanen

1. Stratovulkaan

• Bij subductie (convergente plaatbeweging)
• Steile hellingen
• Lagen lava en as
• Dik, stroperig magma
• Explosieve uitbarstingen
  
• Pyroclastische stroom / gloedwolk

Begrippen afbeelding: magmakamer, kraterpijp, magma, lava, vulkanische bommen, krater, lava

B103 Soorten vulkanen

2. Schildvulkaan

• Divergente plaatbeweging / op een plaat
• Flauwe hellingen
• Dun, vloeibaar lava
• Niet-explosieve uitbarstingen  

Begrippenafbeelding: magmakamer, lava, magma, krater

B103 Soorten vulkanen

3. Caldeiravulkaan

• Oude vulkaan
• Brede krater door ingestorte magmakamer
• Kratermeer 
• Nieuwe vulkaan in caldeira
  
  

1. Bij een krachtige vulkaanuitbarsting stroomt  een deel van de magmakamer leeg.
2. Het dak van de magmakamer wordt niet meer ondersteund en stort in.
3. Er vormt zich een brede krater (caldeira) met daarin vaak een nieuwe vulkaan.

Begrippen afbeelding: magmakamer, caldeira, magma

Vulkaan de Aso

• Caldeiravulkaan
  
  
• 18km van oost-west / 24km van noord-zuid / 120 km omtrek
  
  
• Uitbarsting in 2016 & 2021
• Heftige asregen

1. Bij een krachtige vulkaanuitbarsting stroomt een deel van de magmakamer leeg.
2. Het dak van de magmakamer wordt niet meer ondersteund en stort in.
3. Er vormt zich een brede krater (caldeira) met daarin vaak een nieuwe vulkaan.

Aan de slag:

Wat?	§4.3 Opdrachten 1 t/m 4
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

nos.nl

Denk je dat het realistisch is om energie op te wekken uit magma?

Ja

Nee

Misschien

Is het opwekken van energie uit magma duurzaam?

Ja

Nee

Zouden we in Nederland ook wat hebben aan deze uitvinding?

Ja

Nee

Hoe noem je het opwekken van energie aan de hand van warmte in de aarde?

Wegduikende platen

De vulkanen in Japan ontstaan door:

1. Convergentie van Pacifische, Filipijnse en Euraziatische plaat
2. Zware oceanische platen (Pacifische / Filipijnse) duiken onder lichte continentale plaat (Euraziatische) en smelten - subductie
3. Het magma stijgt en breekt door het aardoppervlak

Vulkaan de Aso

• Vier grote uitbarstingen. Laatste uitbarsting het grootst
• 600 km³ lava
• Pyroclastische stroom / gloedwolk en asregens  

1. Vijf nieuwe vulkanen in de oude caldeira -  Nakadake nog actief
   
   
   
2. Hot springs / warmwaterbronnen in de caldeira -> geothermisch verwarmd water = Genezende werking?
   

Voordelen vulkanisme

1. Lava -> vruchtbare bodem
   
2. Tufsteen -> bouw van huizen en bruggen
   
3. Toerisme -> geld en werk

Vulkanische verschijnselen

1. fumarolen = hete gassen ontsnappen door scheuren in de aardkorst
   
2. geisers = heetwaterbron die met tussenpozen heet water en  stoom uitspuit

Ook bij dode vulkanen nog vulkanische verschijnselen = postvulkanisch verschijnsel

Een vulkaan met steile helling is een ....

Een vulkaan met een explosieve uitbarsting is een ....

Een vulkaan ontstaan door een ingestorte magmakamer is een ...

Een vulkaan ontstaan door divergentie is een ...

Een stratovulkaan ontstaat door de plaatbeweging:

1. Convergentie
2. Divergentie
3. Transform

Een enorm hete gaswolk die langs een stratovulkaan naar beneden komt noem je een ...

Caldeira

Stratovulkaan

Schilvulkaan

Pyroclastische stroom

Explosief

Explosief

Rustig

Kratermeer

Stroperige magma

Vloeibare magma

Tufsteen

Subductie

Divergentie

IJsland

Aan de slag:

Wat?	§4.3 Opdrachten 5 t/m 8
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Begrippenlijst

• Stratovulkaan
• Pyroclastische stroom
• Gloedwolk
• Schildvulkaan
• Caldeira
• Kratermeer
• Magmakamer
• Kraterpijp
• Lava
• Subductie
• Hotsprings/warm water bronnen
• Geothermisch
• Tufsteen
• Fumarolen
• Geisers