§2.3 Van industrie naar diensten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

§2.3 Van industrie naar diensten

Nederland als industriële samenleving

De wereldwijde economische crisis in de jaren 1930 en de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten armoede en economische achteruitgang. Maar vanaf de jaren 1950 groeide de welvaart snel. Nu is Nederland een van de rijkste landen ter wereld, hoewel de industrie minder belangrijk is geworden.

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie zich na 1945 herstelde

Begrippen:

wederopbouw

Europese Economische Gemeenschap (EEG)

B

Snelle groei

Leerdoel:

Je kunt een aantal gevolgen noemen van de economische groei in Nederland vanaf 1950

C

De economie verandert

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie vanaf de jaren 1970 veranderde

Begrippen:

welvaart

consumptiemaatschappij

gastarbeiders

 

migratie

Begrippen:

automatisering

globalisering

Europese Unie (EU)

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie zich na 1945 herstelde

Situatie 1945:

• Fabrieken verwoest
• Spoorwegen en bruggen verwoest
• Grote schade transportsector
• Handel lag grotendeels stil
• Regering kon probleem niet oplossen: er was geen geld

• Het land moet opnieuw opgebouwd worden: wederopbouw

Begrippen:

wederopbouw

Europese Economische Gemeenschap (EEG)

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Wederopbouw ging snel door twee oorzaken:

1. Regering, werkgevers en vakbonden spreken af loon laag te houden. Hierdoor prijs van producten laag ➜ stijging export
2. Vanaf 1948: Economische steun uit Amerika: Marshallplan

     - Geldleningen

     - Grondstoffen
     - Goederen 

     - Levensmiddelen  

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Samenwerking in Europa

Samenwerking moet wantrouwen voorkomen -> gunstig voor de economie 

1957: oprichting Europese Economische Gemeenschap (EEG)

• Nederland
• Duitsland
• Frankrijk
• België
• Italië
• Luxemburg

Afspraak:

• Geen belasting heffen op goederen

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

A

Nederland opbouwen

Afspraak:

• Geen belasting heffen op goederen onderling; 
• Bijvoorbeeld dat een Nederlands bedrijf zonder extra kosten goederen in deze landen kon kopen of verkopen.

Een poster van de Nederlandse regering uit 1945.

Wanneer werd de EEG opgericht?

1. 1945
2. 1939
3. 1955
4. 1957

Waar staat de EEG voor?

1. Europese Economische Gemeenschap
2. Europese Economische Groei
3. Europese Eenheid Gemeenschap

Hoe noemen we de periode in Nederland na WO 2?

1. Industrialisatie
2. De wederopbouw
3. Consumptiemaatschappij
4. Globalisering

Aan de slag

• §2.3 A: opdracht 1 t/m 5

§2.3 Van industrie naar diensten

Nederland als industriële samenleving

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

Leerdoel:

Je kunt een aantal gevolgen noemen van de economische groei in Nederland vanaf 1950

Vanaf 1950:

• Herstel en Groei economie - winst bedrijven
• Nog geen mogelijkheid om lonen te verhogen (op den duur wel)

Reactie vakbonden

• Dit is eerst nog oke.
• Want: invoering uitkering bij arbeidsongeschiktheid, pensioen

1963:

• Lonen mogen weer omhoog, stijgen enorm
• Vijfdaagse werkweek

Begrippen:

welvaart

consumptiemaatschappij

gastarbeiders

 

migratie

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

Er ontstond een tekort aan arbeidskrachten. Om werknemers te lokken -> Hogere lonen 

Als gevolg van de wensen van werknemers en werkgevers werden vanaf 1963 de loonafspraken van na de oorlog losgelaten:

• Lonen schoten omhoog
• 5 daagse werkweek: mensen hoefden niet meer op zaterdagochtend te werken.

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

Er ontstaat een situatie waarin het economisch goed gaat -> Welvaart 

Nederland verandert in een Consumptiemaatschappij: vele luxeproducten kunnen gekocht worden, zoals:

• koelkast
• auto
• televisie

Daarnaast meer vrije tijd om te sporten of vakantie. 

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

1952: nagenoeg geen werkloosheid -> groei blijft doorgaan - tekort arbeidskrachten:

Ongeschoold werk 

• Mijnen
• Scheepsbouw
• Textielindustrie

Gevolg: gastarbeiders werven 

• Eerst Italië en Spanje, daarna Marokko en Turkije

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

B

Snelle groei

 Bedrijven drongen bij de regering aan op gunstige voorwaarden:

• Contracten onbeperkt verlengen
• Hele gezinnen zouden over moeten kunnen komen

1970:

• Regels rond migratie strenger: Eenmaal terug naar eigen land kom je moeilijk weer terug
• Gezinnen worden definitief naar Nederland gehaald

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse economie vanaf de jaren 1970 veranderde

• Er komt een einde aan de groei ➜ twee oorzaken:

1. 1973: stijgende olieprijzen ➜produceren en vervoeren goederen duurder
   
2. Door Hoge lonen ➜ hoge prijzen ➜ minder export 

Begrippen:

automatisering

globalisering

Europese Unie (EU)

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

• De kosten verminderen:

• Jaren 1980:
  

- Veel mensen raken hun baan kwijt

- Om productie winstgevend te maken moet loon naar beneden -> 3 manieren:

1 Loonsverlaging -> wel kortere werkweek

2 Investeren in automatisering: productie door machines

3 fabrieken verplaatsen naar lage-lonen-landen: voorbeeld van globalisering 

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

Als gevolg van loonverlaging, automatisering en het verplaatsen van de productie maakten bedrijven weer winst. 

1990: Stijging economie en daarmee ook de welvaart.

§2.3

Van industrie naar diensten

BASIS

C

De economie verandert

1993: Nieuwe samenwerking in vorm van Europese Unie (EU)

Samenwerking op gebied van:

• economie
• migratie
• milieu
• criminaliteit

Burgers mogen binnen de EU werken waar ze willen. Bedrijven werven personeel in heel EU

 

Handel wordt makkelijker door de invoering van één munt: euro (2002)

Werk dat niet door mensen wordt gedaan, maar door machines of computers.

1. Globalisering
2. Consumptiemaatschappij
3. Automatisering

Een maatschappij waarin veel mensen luxeproducten kunnen kopen.

1. Globalisering
2. Consumptiemaatschappij
3. Automatisering
4. Welvaart

Werk dat niet door mensen wordt gedaan, maar door machines of computers

1. Globalisering
2. Consumptiemaatschappij
3. Automatisering
4. Welvaart

Wanneer werd de EEG vervangen door de EU?

1. 1990
2. 1993
3. 2002
4. 1970

Aan de slag

• §2.3 A/B/C: opdracht 1 t/m 15
• Klaar ? Nakijken via teams!

schooltv.nl