5.1 De Koude Oorlog (MEMO)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

5.1 - De Koude Oorlog

Leervragen 5.1

1. Hoe verslechterde de verhouding tussen de VS en de Sovjet-Unie tussen 1945 en 1985?
2. Waardoor werd de tegenstelling tussen het Oostblok en het Westblok tussen 1945 en 1985 groter?
3. Welke conflicten waren er tussen 1945 en 1985 tussen Oost en West? 

Deel 1

Verslechterde verhouding tussen de VS en de SU

Einde WOII

Duitsland werd aan het einde van WOII van 2 kanten aangevallen.

• Oost --> Sovjet-Unie
• West --> VS, Groot-Brittannië en Canada

Na WO2 --> GB en Frankrijk verzwakt door geldgebrek en verlies kolonies.

• Sovjet-Unie en VS hadden nu de meeste macht

Wantrouwen

Sovjet-Unie en VS hadden totaal verschillende ideeën over bestuur en economie:

• VS --> democratie en kapitalisme     (= economie met vrije ondernemers en privébezit)
• Sovjet Unie --> communisme            (= gelijkheid, grondstoffen/gebied is bezit van de staat, planeconomie) o.l.v. 1 partij

Situatie na de oorlog

Invloedssferen

Frankrijk, VS, GB en Sovjet-Unie verdeelden Duitsland én Berlijn

Er ontstonden twee invloedssferen: 

• Oost-Europa (Oostblok). O.l.v. Sovjet-Unie, werd communistisch.
• West-Europa (Westblok). O.l.v. VS, werd kapitalistisch + democratisch.

Deel 2

De tegenstelling tussen Oost en West

IJzeren Gordijn

= Streng bewaakte grens (vanaf 1945) tussen het kapitalistische westen en communistische oosten. 

Zorgde voor verdeling Oost en West Europa.

Ontstaan Satellietstaten (= landen afhankelijk van SU bijv. Hongarije en Polen)

Blokkade van Berlijn

Berlijn lag midden in SU deel. Doorn in het oog van Stalin. 

Stalin blokkeert aanvoerwegen naar West-Berlijn: Blokkade van Berlijn (1948-1949)

Stalin hoopte dat de geallieerden Berlijn op zouden geven

Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht 11 maanden bevoorraden: de luchtbrug

Stalin hief de Blokkade op (1949), maar blijvende spanning resulteerde in oprichting BDR (Bondsrepubliek Duitsland) --> (West-DU) en DDR (Duitse Democratische Republiek) --> (Oost-DU)

NAVO (= Noord-Atlantische Verdragsorganisatie)

1949

Militair bondgenootschap van West-Europese landen, o.l.v. VS en Canada

Warschaupact

1955

Militair bondgenootschap van de SU en Oostbloklanden

Wapenwedloop

• VS --> 1945 atoombommen 
• SU --> 1949 atoombommen

VS en SU kwamen in een wapenwedloop terecht (= een soort wedstrijd om zoveel mogelijk wapens te maken en hiermee de tegenstander af te schrikken)

• Wederzijdse afschrikking. De Koude Oorlog werd zo nooit een échte oorlog.

Deel 3

Conflicten tijdens de Koude Oorlog

Containment

Na WOII was West-Europa erg verzwakt. Om te voorkomen dat West-Europa Communistisch werd:

• Containmentpolitiek (= politiek van de VS om het communisme overal ter wereld tegen te houden). VS kon helpen/ingrijpen door economische en militaire steun. Marshallplan -->

Maar: ingrijpen in Oost-Europa deed de VS niet, uit angst voor oorlog.

Voorbeeld economische steun:

Marshallplan (= VS leende (West) Europese landen geld om hun economieën te herstellen). Oost Europa mocht deze steun van Stalin niet aannemen.

Stalin komt te overlijden (1953)

• Opluchting
• Onzekerheid 
• Ruimte

nos.nl

Conflicten

1. Hongaarse opstand (1956). SU slaat (met tanks) opstand tegen communistische regering neer. 
2. Berlijnse Muur (1961). Hierdoor kon men niet langer via Berlijn van Oost naar West Duitsland vluchten. --> Tot onvrede van Kennedy. Ging naar Berlijn en sprak de woorden 'Ich bin ein Berliner' uit.
3. Praagse Lente (1968). Communistische leider Tsjecho-Slowakije staat meer vrijheid toe. SU herstelt de macht van de communistische partij.

In bovenstaande conflicten: VS grijpt niet in!

John F. Kennedy 

(VS)

Nikita Chroesjtsjov

(SU)

Cubacrisis

(= Conflict tussen VS en SU over plaatsing kernraketten op Cuba)

Plaatsing hiervan was voor VS zéér bedreigend, aangezien de raketten makkelijk het vasteland van de VS konden bereiken.

Cuba werd met marineschepen geblokkeerd. President Kennedy eiste de verwijdering van de raketten. Na 10 dagen gaf de president van de SU, Chroesjtsjov, toe. De raketten werden weggehaald.

Sleepvragen 5.1

Om extra te oefenen met de stof

Communisme

Kapitalisme

Gelijkheid

Vrijheid

VS

SU

Arbeiders

Winst

Planeconomie

Westblok

Oostblok

Satellietstaten

Invloedssfeer 

Sovjet-Unie

Invloedssfeer

Verenigde 

Staten

Nederland

Oost-Duitsland

Polen

Frankrijk

Hongarije

Engeland

Tsjecho-slowakije

Verenigde Staten

Sovjet Unie

West-Duitsland

Oost-Duitsland

DDR

BDR

Communistisch

Kapitalistisch

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde

Nederland krijgt financiele steun vanuit Amerika

Duitsland wordt in 2 delen gesplitst

De NAVO wordt opgericht

Er ontstaat ruzie tussen VS en SU, begin van de Koude Oorlog

Hieronder staan vier uitspraken. Ze passen elk bij een land en in de tijd vlak na de Tweede Wereldoorlog. Welk land hoort bij welke beschrijving sleep het juiste land naar de juiste omschrijving

1 Dit land is een overwinnaar van de Tweede Wereldoorlog, maar erg verzwakt.

2 Dit land bepaalt wat er in het oosten van Berlijn gebeurt.

3 Dit land is de leider van het Westblok.

4 Dit land heeft beperkt zelfbestuur.

a. Engeland

b de Sovjet Unie

c. de Verenigde Staten

d.Duitsland