2.5 Grenzeloze Germanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.5 Grenzeloze Germanen

KA: De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.

Doel: KA kunnen uitleggen en geoefend met causaliteit

- Welkom
- HW bespreken
- Uitleg
- Zelf aan de slag (1. bestudeer, 2. oefenen en 3. kiezen)
- Afsluiting
   Volgende les: Bronnenopdracht in groepjes. 

Germanen

Germanen is de naam voor een verzameling volken die in taal op elkaar lijken en die leefden in Noordwest-Europa vanaf ca 700 v. Chr.

Legenda

A: Galliërs / Belgen

B: Friezen / Frisii

C: Nerviërs / Nervii

D: Bataven / Batavi

E: Germanen / Teutoburgerwoud

De 'Hermannsschlacht'. Een schilderij van Friedrich Gunkel in het Maximilianeum Munich uit 1864.

Opdrachtje

Vragen:
a. Staan de Germanen links of recht op het schilderij afgebeeld, leg je antwoord uit a.d.h.v. een bronelement. 
b. Hoe kijkt de schilder tegen de germanen aan?
c. Dachten de Romeinen denk je het zelfde als de schilder over de Germanen? leg je antwoord uit. 

Barbaren?

Ze hebben woeste blauwe ogen, roodblond haar en een groot postuur. Het zijn primitieve barbaren, maar ook echte mannen. (Tacticus)

Waarom?
- Leefden in Landbouwsamenlevingen.
- Geen schrift
- Voortdurend strijd tussen verschillende Germaanse groepen. 
- Niet welvarend, t.o.v.. het Romeinse rijk. 
- Sobere levensstijl

Onbeschaafd, onderontwikkeld, woest volk

Niet alleen strijd

• Metname aan de Rijngrens waren contacten tussen Romeinen en Germanen vreedzaam. 
• Ze sloten verdragen en vormen bondgenootschappen. 
  
• Er ontstaat een Germaans-Romeinse mengcultuur. 

Romeinse legerplaats in "Belgica".

Mengcultuur is een mix van Germaanse en Romeinse gebruiken. Germanen leverden bijvoorbeeld huiden en slaven in ruil voor luxeartikkelen zoals glas en aardewerk. Soms werd er gehandeld doormiddel van Romeins geld en leerden Germaanen het Romeinse schrift.  Het verspreiden van de Romeinse cultuur heet Romanisering. 

Nu zelf

1.  Bestudeer slide 7 t/m 18.
2. Maak vervolgens de opdracht 'Val Romeinse Rijk'
     op slide 19 t/m 26
3. Klaar? Maak de examentrainer van TVG. 
     Lastig? Maak eerst de basisvragen
     Makkelijk? Doe een mini onderzoek, met behulp van internet.

-> Wat betekent de Bataafse Mythe voor de Nederlanders.

Het Rijk in de problemen
(3e eeuw)

• Het gaat niet goed met het Romeinse Rijk: de keizers zijn vooral bezig met ruzies en feesten. 

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit schilderij is het derde deel van de serie heet Consummation (verorbering), en laat zien dat er vooral heel veel gefeest wordt.

Het Rijk wordt gesplitst

395

• Het Rijk wordt in 395 twee stukken gedeeld. 
• Het oostelijk deel wordt het Oost-Romeinse Rijk. De hoofdstad is Constantinopel. 
• In het West-Romeinse Rijk blijft Rome (voorlopig) de hoofdstad. 
• Beide rijken hebben een eigen keizer.

In het West-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Rome (later: Milaan en Ravenna), spraken de meeste mensen Latijn.

In het Oost-Romeinse Rijk, met de hoofdstad Constantinopel, spraken de meeste mensen Grieks.

Machtsstrijd

• Elke troonopvolging gaat gepaard met ruzies, moord en verraad.
• Legeraanvoerders willen keizer worden en laten soldaten terugkomen naar Rome, waardoor de grenzen onbewaakt achter blijven.

Niet alleen een machtsstrijd maakte een einde aan het West-Romeinse Rijk, er was ook aantal slechte keizers die er een potje van maakte. Zoals Honorius (384 - 423). Hij werd algemeen beschouwd als een van de slechtste keizers die het Romeinse Rijk heeft gekend. Toen hij keizer werd was er nog niet veel gevaar. Toen hij stierf was het West-Romeinse rijk al niet meer te redden.

Binnen 50 jaar werend er 25 keizer vermoord. 

De Hunnen

• De Hunnen zijn een stam uit Azië. 
• Ze zijn gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. 
• Over hun leider Atilla wordt gezegd dat hij geen genade voor lafheid kent...
  

Grote Volksverhuizing

3e eeuw - 5e eeuw

• ...Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken. 
• En door deze volken, gaan andere volken ook weer op de vlucht. In heel Europa trekken volken rond.
  

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken. Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

Het West-Romeinse Rijk valt

476

• Volken vallen het Rijk binnen en plunderen de rijkdommen. 
• Romeinse aanvoerders hebben steeds minder te zeggen, en in 476 wordt zelfs een niet-Romein, keizer.
• Historici zien dit als het einde van het West-Romeinse Rijk.
  

Het West-Romeinse Rijk valt

476

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit schilderij is het vierde deel van de serie heet Destruction, en lijkt op de inval van Rome door de Vandalen (in 455)

Een dreigende lucht met donkere wolken.

Een gebroken schild

Van een standbeeld ontbreekt het hoofd

Een vrouw wordt in het water gegooid

Een noodbrug die op instorten staat

Een vernielde brug.

Een paleis staat in brand: je ziet de vlammen

Romulus Augustulus

De 'kleine Augustus' is de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk. Hij is 10 jaar als hij keizer wordt, maar na een jaar wordt hij afgezet door de Germaan Odoaker.

En het Oost-Romeinse Rijk?

• Het Oost-Romeinse Rijk blijft nog bijna 1000 jaar langer bestaan: pas in 1453 wordt Constantinopel ingenomen door de Turken.
  
• Dat komt vooral doordat het goed beschermd ligt tussen woestijnen en bergen. 
• Bovendien geeft de Oost-Romeinse keizer vijanden geld om met rust gelaten te worden. 
  

Tegenwoordig is de Hagia Sophia (Aya Sophia) één van de grootste moskeeën ter wereld. In de tijd van het Oost-Romeinse Rijk was dit de grootste christelijke kerk ter wereld.

Wat is er gebleven?

• In de duizend jaar dat het West-Romeinse Rijk heeft bestaan, heeft het veel achtergelaten
• Bijvoorbeeld: de taal (Latijn), de godsdienst (christendom), techniek, de kalender en wetgeving.
  
• Veel kennis van de grote Griekse en Romeinse geleerden blijft bewaard in boeken, vooral in de bibliotheken van het Oost-Romeinse Rijk.
  

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit is het vijfde schilderij uit de serie en heet Desolation (verlatenheid, eenzaamheid), en toont een rijk nadat het is ingestort.

Ook hier lijkt het weer een beetje op Rome, na de val van het West-Romeinse Rijk: de ruïnes zijn overgebleven...

Val Romeinse Rijk.

In deze opdracht  gaan we onderzoeken hoe een groot en machtig rijk in elkaar kan storten. Ook maken we onderscheid tussen oorzaken, aanleiding en gevolgen. 

Tip

Maak van de antwoorden een aantekening. Geef de aantekening de naam '2.5 Val Romeinse Rijk'.

1. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

2. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

3. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

4. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

5. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

6. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

7. Bekijk de bron.
a. Wat is de gebeurtenis?
b. Noteer of het om
een oorzaak, de aanleiding of een gevolg gaat.

Nu zelf

1.  Bestudeer slide 7 t/m 18.
2. Maak vervolgens de opdracht 'Val Romeinse Rijk'
     op slide 19 t/m 26
3. Klaar? Maak de examentrainer van TVG. 
     Lastig? Maak eerst de basisvragen
     Makkelijk? Doe een mini onderzoek, met behulp van internet.

-> Wat betekent de Bataafse Mythe voor de Nederlanders.