H 1.2 Een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

1.2 Een winstgevende kolonie

Leerdoelen

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven
• je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft
• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Wie bestuurde de kolonie Indonesië voor 1799?

1. De Nederlandse regering
2. De VOC
3. De Spaanse regering
4. De Indonesische regering

Wat deed de VOC in Oost-Indië? 

VOC > grootste handelsmaatschappij ter wereld. 

Echter: halverwege de 18e eeuw > minder winst gemaakt > sterke concurrenten: Engeland, Portugal en Spanje. 

De VOC begon zelfs verliezen te maken.
1798: VOC gaat failliet.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Nederlandse staat neemt bezittingen VOC over

Oost-Indië word Nederlands-Indië.

Hoogste Nederlandse bestuurder = gouverneur-generaal. Andere Nederlandse bestuurders = residenten.

De Indonesische bestuurders = regenten.

De koloniale samenleving

Groepen in de samenleving

• Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna ook vrouwen)
• Indo's: kinderen van NL'se mannen, inheemse vrouwen. Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe belangrijker

De koloniale samenleving

NL'se vrouwen:
niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

Indonesische vrouwen:
geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep

Pas in 1904 oprichting school voor inheemse meisjes

Slaven:
 500.000 slaven uit Afrika, China en NL-Indië.

Slavernij afgeschaft 1860

Zelf aan de slag

Maken tot en met opdracht 3

klaar? 

Indo's

Slaven

Nederlanders

Nederlandse Vrouwen

Indische vrouwen

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld -> nieuw plan bedacht.

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Welke gevolg had het cultuurstelsel voor de Nederlanders?

wat was het gevolg van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs? 

Hoe werkte het cultuurstelsel?

• Indonesische boeren moesten bepaalde producten op een deel van hun land verbouwen

Welke gevolg had het cultuurstelsel voor de Nederlanders?

• Dit stelsel zorgde voor veel inkomen voor de Nederlanders

wat was het gevolg van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs? 

• 20% van de grond afstaan.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld -> nieuw plan bedacht.

1830: invoering cultuurstelsel   (Van den Bosch ->)

= Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten (bv. koffie, tabak) moesten verbouwen -> verkocht in Europa.

Honger voor de Indonesiërs

Cultuurstelsel was een groot succes: 

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  
  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp:

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• Sommige boeren moesten zelfs 1/4 (25%) grond afstaan  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst)  
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  
  
• Geen (goede) grond? → 66 dagen p/j werken op land Nederlands bestuur
  

Zelf aan de slag

Tot opdracht 7 maken

klaar? paragraaf 5 ordenen

Waarom werd het culstuurstelsel ingevoerd?

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Noem een nadeel van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs?

Leerdoelen

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven
• je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft
• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Nederland en Indonesië

1.2 Een winstgevende kolonie

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Noem een nadeel van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs?

Honger voor de Indonesiërs

Cultuurstelsel was een groot succes: 

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  
  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp:

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• Sommige boeren moesten zelfs 1/4 (25%) grond afstaan  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst)  
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  
  
• Geen (goede) grond? → 66 dagen p/j werken op land Nederlands bestuur
  

Vragen van de paragraaf

1. Om welke redenen werd het cultuurstelsel vervangen door een vrije economie?
2. Was de vrije economie een verbetering voor de bevolking van Nederlands Indië?

Kritiek op het cultuurstelsel

• Cultuurstelsel 

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

• Max Havelaar

Liberalen willen persoonlijke vrijheid. 

Het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid.

Zelf aan de slag

Tot opdracht 7 maken

klaar? paragraaf 5 ordenen

Ondernemers in Indië

• Steeds meer Europese ondernemers gaan naar Indië

• Niet alleen op Java en Sumatra maar ook in de Buitengewesten

Werken op de plantages

• Plantages hebben arbeiders nodig

• Vaak te weinig arbeiders (gebieden dunbevolkt)

• Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald

• Deze contractarbeiders worden koelies genoemd

Behandeling van de arbeiders

• Werken keihard voor een laag loon

• Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen)
  

• Opstanden worden keihard neergeslagen
  

Wat doet Nederland terug voor de Indonesische bevolking?

Wat doet Nederland terug voor de Indonesische bevolking?

• Scholen
• Ziekenhuizen
• Wegen
• Spoorwegen
• Indonsiërs krijgen hoger onderwijs in Nederland

Hoger onderwijs

Maar geen betere functies

Nederland wilde vanaf 1870 in steeds meer gebieden in Indonesië de macht hebben.
Is de volgende zin hiervan een oorzaak of gevolg?

Er kwam oorlog met een aantal inheemse vorsten.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Na de afschaffing van het Cultuurstelsel kwamen er meer particuliere ondernemingen in Indonesië. Op deze ondernemingen ontstond een tekort aan arbeidskrachten.
Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het inhuren van contractarbeiders
3. Door het kopen van slaven

Rond 1870 vestigden steeds meer zelfstandige ondernemers zich in Indonesië.

Zij hielden zich vooral bezig met:

1. landbouw en industrie
2. landbouw en mijnbouw
3. mijnbouw en industrie

Vragen van de paragraaf

1. Om welke redenen werd het cultuurstelsel vervangen door een vrije economie?
2. Was de vrije economie een verbetering voor de bevolking van Nederlands Indië?

Zelf aan de slag

opdracht 1 t/m opdracht 11 van paragraaf 2 blad 21

tot 14:30 de tijd.