Antibiotica allergie

Antibiotica allergie
Belang van goede registratie
1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeneeskundeWOStudiejaar 6

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

Onderdelen in deze les

Antibiotica allergie
Belang van goede registratie

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Aanleiding
Twee casussen
1. Huidinfectie: uitbreiding onder flucloxacilline, allergie amoxicilline --> overleg MMB
2. Nieuwe opname: AMO allergie matig-ernstig voor flucloxacilline (HA dossier ook betalactam) en clindamycine

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tijd voor cijfers!

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoeveel van de opgenomen patiënten heeft een geregistreerde penicilline allergie?
A
5%
B
10%
C
15%
D
20%

Slide 4 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Hoeveel procent van deze groep blijkt niet allergisch te zijn?
A
30%
B
50%
C
70%
D
90%

Slide 5 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Hoeveel patiënten zijn na 5 jaar over een penicilline allergie heen gegroeid?
A
20%
B
30%
C
40%
D
50%

Slide 6 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Wat is het grootste nadeel van een (onjuiste) antibiotica allergie registratie?
A
Toename resistentie
B
Meer toxiciteit en complicaties
C
Hogere kosten
D
Minder effectief

Slide 7 - Quizvraag

Nog details toevoegen hierover voor eigen informatie zoals clostridium

Hogere kosten: duurder antibiotica, langere ziekenhuisopname, vaker heropnames

Nadelen onterechte registratie:  resistentie, minder effectieve therapie, meer toxiciteit van AB

Onderzoek: 23% vaker clostridium bij 2e keuze AB (penicilline allergie)
Bij minder dan 10% vd patiënten bij registratie kan allergie worden bevestigd met testen

Hoofdvragen
1) Is er een reële verdenking op een allergie?
2) Welk type allergie? En wat was de ernst?
3) Wat is de kans op opnieuw een allergische reactie bij re-expositie?
4) Wat is het risico op kruisovergevoeligheid met andere antibiotica?

Slide 8 - Tekstslide

Het gaat uiteindelijk om het maken van een inschatting op de kans op het opnieuw optreden van een allergische reactie na re-expositie. Bij het inschatten van dit risico zijn een aantal vragen essentieel:

Vraag 1: 1 vraag over wat ze vinden?
Vraag 2: 4 vragen met acuut-ernstig, acuut-niet ernstig, laat-ernstig, laat-niet-ernstig
Vraag 3:
Vraag 4: -
Anamnese

Slide 9 - Tekstslide

Soms noodzakelijk contact zoeken met andere instellingen?

Belangrijk om dit bij een eerste reactie dus ook goed te bedenken en noteren! Scheelt later werk!

Doel allergie anamnese: bepalen mechanisme (type), bepalen ernst, risico bij nieuwe blootstelling inschatten. Lastig: vaak lang geleden, verward met onderliggende infectie klachten. 
Typen allergische reactie
Gell en Coombs classificatie

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Welk type reactie is: trombocytopenie?
A
Type I
B
Type II
C
Type III
D
Type IV

Slide 11 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Welk type reactie is: maculopapuleus exantheem?
A
Type I
B
Type II
C
Type III
D
Type IV

Slide 12 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Welk type reactie is: urticaria?
A
Type I
B
Type II
C
Type III
D
Type IV

Slide 13 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Globaal overzicht

Slide 14 - Tekstslide

In principe kunnen bij een antibiotica-allergie alle type reacties voorkomen, maar type I (acute, IgE-gemedieerde reactie) en type IV (vertraagde, T-cel-gemedieerde reactie) komen het meest voor.
Bij een type I-allergie is de patiënt al eerder blootgesteld aan het antibioticum en is er sprake van sensibilisatie. Hierbij vindt blootstelling plaats aan het antigeen, waarna IgE-antilichamen worden geproduceerd die specifiek zijn voor het betreffende antigeen. Indien de patiënt opnieuw wordt blootgesteld aan het geneesmiddel treedt de allergische reactie op. De prevalentie van type I-reacties op penicilline schat men op 0,01 tot 0,3%.12 De ernstigste vorm van dit type allergie is anafylaxie. Het optreden van levensbedreigende anafylaxie bij gebruik van penicilline blijkt voor te komen bij 0,001 tot 0,05% van de algemene populatie.

Bij een type IV-allergie zien we het meest maculopapuleus exantheem zonder systemische verschijnselen, maar deze kan in zeldzame gevallen ook ernstiger verlopen

Globaal overzicht

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Praktische indeling
Acuut
Laat
Ernstig
Angio-oedeem facio-oraal, stridor, ernstige dyspnoe, hemodynamische instabiliteit, (nor)adrenaline behoefte, opname bewaakte afdeling
SJS, toxische epidermale necrolyse (TEN), drug reaction with eosinophilia and systemic symptoms (DRESS), ernstige hematologische afwijkingen;  (TIN)
Niet Ernstig
Urticaria, rhinitis (afwezigheid criteria van ernstig)
Maculopapulair exantheem zonder orgaanbetrokkenheid

Slide 16 - Tekstslide

Late reactie
a. Niet-ernstig: o.a. maculopapulair exantheem zonder orgaanbetrokkenheid
b. Ernstig: o.a. SJS, toxische epidermale necrolyse (TEN), drug reaction with eosinophilia and systemic symptoms (DRESS), ernstige hematologische afwijkingen; bij tubulo-interstitiële nefritis (TIN)

Acute reactie
a. Niet-ernstig: o.a. urticaria, rhinitis (afwezigheid criteria van ernstig)
b. Ernstig: o.a. angio-oedeem facio-oraal, stridor, ernstige dyspnoe, hemodynamische instabiliteit, (nor)adrenaline behoefte, opname 
Kruisgevoeligheid
Bij betalactamantibiotica

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe vaak is er kruisgevoeligheid bij allergie op penicilline bij het toedienen van een cefalosporine?
A
2-3%
B
6-7%
C
10-11%
D
14-15%

Slide 18 - Quizvraag

Acute reacties door ontstaan reactieve penicilloyl-polylysine (PPL) bij penicilline: afbraak betalactamring. Dit gebeurd bij cefalosporines anders: minder immunogeen

Eerder dachten ze 10% maar gebasseerd op contaminatie bij productie, proces is verouderd en wordt niet meer gebruikt.
Kruisgevoeligheid
Bij betalactamantibiotica afhankelijk van soort reactie, ernst reactie en welk antibioticum (zijketen). Richtlijn heeft schema's.

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Registratie
Welk antibioticum!
Type (acuut of laat)
Ernst
Jaar
Wanneer anamnese 
uitgevoerd
Ernstige bijwerkingen

Slide 20 - Tekstslide

Noteer de bevindingen en conclusie van de allergie anamnese in het dossier van de patiënt.
Maak ook een notitie in de allergie registratie. Vermeld hierbij ten minste de volgende gegevens: type (acuut of laat), ernst (niet-ernstig of ernstig) van de reactie en het jaar
waarin de reactie plaatsvond; geef ook duidelijk aan als het een bijwerking betrof!
Vermeld bij voorkeur ook de datum waarop de allergie anamnese is uitgevoerd, zodat de
notitie in het dossier ook later nog terug te vinden is.
Toepassing - Ouderen
  • Oude registratie, niet meer te achterhalen
  • Minder snel aanvullende allergietesten (ziekenhuis)
  • Afweging

Slide 21 - Tekstslide

De kans op ernstige allergische reactie, moet afgewogen tegen de nadelen van het kiezen alternatief antimicrobieel middel (bijwerkingen, toxiciteit, effectiviteit, resistentie)
Terug naar de casus 1
Vrouw woonzaam op PG afdeling, behandeling middels flucloxacilline. Plan: switch naar augmentin

Medimo: huidreactie op amoxicilline (paar jaar geleden)



Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kan augmentin veilig gegeven worden?
A
Ja
B
Nee

Slide 23 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Terug naar de casus 1
Overleg MMB: gezien 
flucloxacilline veilig 
gegeven, kan 
augmentin ook veilig 
gegeven worden 


Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Terug naar de casus 2
Man van 90 jaar. Matig-ernstige allergie in AMO en brieven.
Anamnese: niet lekker geworden, weet het niet precies meer
Doktersassistent gesproken: 
2021: hevige maagklachten na 1 gift clindamycine
2022: na flucloxacilline veel last van maagzuur

Wat denken jullie?

Slide 25 - Tekstslide

- Clindamycine 2021: hevige maagklachten na 1e gift
- Flucloxacilline 2022: veel last van maagzuur nadien
Wat voor reactie is dit?
A
Bijwerking
B
Passend bij ziekte
C
Intermediate allergie
D
Delayed allergie

Slide 26 - Quizvraag

alsnog spannend om te verwijderen, daarvoor misschien ook overleg nodig gezien heftigheid

vooral maagdarmklachten lastig (zeker als acuut). zeker omdat in combinatie deze klachten wel echt acute reactie kunnen zijn (engels schema richtlijn)
Take home message
Anamnese belangrijk, investeer hierin op rustig moment
Goede registratie
Communiceer met andere hulpverleners
Bij twijfel pak de richtlijn erbij
Overweeg verwijzing voor allergie testen

Slide 27 - Tekstslide

Overweeg verwijzing allergie testen
- Kosten
- Afhankelijk levensverwachting
Bronnen
- E-learning Antibiotica allergie - Boerhaave Nascholing
- https://rijngelder.adult.nl.antibiotica.app/nl/node/501402
- https://www.ntvg.nl/artikelen/geregistreerde-antibiotica-allergie-vaak-onterecht
- www.amrhollandwest.nl/kennis/juist-gebruik-van-antibiotica/antibiotica-allergie


Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Zijn er nog vragen?
A
Ja
B
Nee

Slide 29 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies