Nieuw interpunctie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 1

Wat is interpunctie?

Aan het einde van deze les weet ik schrijffouten op te sporen.

In deze les: 

- interpunctie

Doel

Aan het einde van deze les ken ik de veel gemaakte schrijffouten in teksten en ik weet ze te verbeteren.

In deze les: 

- interpunctie

- dat / wat 

- aan elkaar of los 

Interpunctie is het gebruik van leestekens in geschreven taal om de structuur en de betekenis van zinnen en teksten te verduidelijken. Leestekens, zoals punten, komma's, uitroeptekens en vraagtekens, helpen om zinnen te organiseren en maken het voor de lezer gemakkelijker om de tekst te begrijpen

Wanneer krijg je een komma in de zin?

Interpunctie: komma's 

• als pauzeteken in de zin
• tussen de delen van een opsomming
• tussen twee persoonsvormen (ww) in een samengestelde zin (toen ik naar de winkel liep, gaapte de kat. ) 
• voordat of nadat je iemand hebt aangesproken: Jacco, ga eens wat doen. 
• rondom een bijzin of een toevoeging over iets wat je daarvoor noemt Pieter, de kapper, liep naar zijn zaak
• voor voegwoorden, zoals, omdat, maar, tenzij, dus
  
• achter een aanhef in een brief of mail : Geachte mevrouw Janssen,
• bij bijvoeglijke naamwoorden: de rode, grote auto

Interpunctie: . : " 

Punt. 

De punt moet aan het eind van de zin. Soms moet hij ook na afkortingen. Schrijf je mevrouw en gebruik je daar een afkorting voor: mevr. 

Dubbele punt : 

voor een opsomming, een uitleg of een citaat. 

Aanhalingstekens "" 

Deze gebruik je bij een citaat. Als je zegt: de docent zegt, dan komt er eerst een dubbele punt en dan de aanhalingstekens.

Hoofdletters 

Hoofdletters moeten bij: 

• namen van personen, dieren (Piet van Veen of meneer Van Veen) 
• aardrijkskundige namen
• namen van bedrijven, merken of organisaties
• talen en dialecten 
• heilige namen
• feestdagen en historische gebeurtenissen 
• aan het begin van de zin 
• bij ‘s: ’s Morgens 

• bij getallen komt er daarna geen hoofdletter:  47 bouwvakkers hebben de klus gedaan.

Zet de missende leestekens en hoofdletters op de juiste plaats 

geachte meneer de vries

dagmar houdt van pianospelen, paardrijden en boksen.

de vrouw riep boos uit: "bah, ik lust geen komkommersoep"

ik ging naar de kapper, die ik al jaren ken, om mijn pony te laten knippen

38 auto's waren betrokken bij een ongeluk in zuid frankrijk.

de boer werkt op het land, zodat daar bloemkool kan groeien

wil je even helpen jurre vroeg ik  ik werk al acht maanden op de bouw

ik wil het liefst een rode, kleine auto van het merk alfa romeo 

wat sara durft, is echt moedig

Geachte meneer De Vries, 

Dagmar houdt van pianospelen, paardrijden en boksen.

De vrouw riep boos uit: "Bah, ik lust geen komkommersoep!"

Ik ging naar de kapper, die ik al jaren ken, om mijn pony te laten knippen.

38 auto's waren betrokken bij een ongeluk in Zuid-Frankrijk.

De boer werkt op het land, zodat daar bloemkool kan groeien.

"Wil je even helpen, Jurre?" vroeg ik.

Ik wil het liefst een rode, kleine auto van het merk Alfa Romeo.

Wat Sara durft, is echt moedig.

Antwoorden 

Aanwijzende voornaamwoorden  

Voorbeelden: die, deze, dat, dit 

Dit zijn woorden die een persoon, zaak, ding, enzovoort, aanwijzen. 

Bij mannelijke en vrouwelijke zelfstandige naamwoorden moet deze en die. Dit zijn de-woorden. De fiets, deze / die fiets

Bij onzijdige zelfstandige naamwoorde moet dit en dat. Dit zijn het-woorden. Het boek, dit/dat boek 

Aanwijzende voornaamwoorden 

Voorbeelden: die, deze, dat, dit 

Dit zijn woorden die een iets of iemand aanwijzen. 

Bij dE-woorden (m,v): dezE en diE.

 De fiets, deze / die fiets

Bij heT-woorden (onzijdig) moet diT en daT. Het dit/dat boek. 

DE-woorden: DiE - DezE

Het-Woorden: Dat Dit

Betrekkelijke voornaamwoorden:  wat  

Wat gebruik je in de volgende gevallen: 

1. bij woorden als: alles, iets, niets, veel 

Alles wat ik wil, is uitverkocht. 

2. bij de overtreffende trap 

Het leukste wat hij te vertellen had, wist ik al. 

3. als het betrekking heeft op de hele zin

We gaan vanavond naar de bios, wat altijd heel gezellig is. 

Betrekkelijke voornaamwoorden 

Die, dat, wat, wie 

Deze woorden gaan over een woord dat er vlak voor staat. de regel: 

Die past bij mannelijk of vrouwelijk: de of meervoud 

Dat past bij onzijdig: het 

Die

- de scooter die

- de vrouw die

- de tafel die

Dat: 

- het toestel dat

- het gezeur dat  

Oefening 

Het schilderij ..... ik heb opgehangen, hangt scheef. 

De stoel .... ik kocht, bleek kapot te zijn.

Het slechte weer ..... wij verwachtten, bleef uit. 

Is dat alles .... we nodig hebben? 

Hij kwam telkens te laat, ..... mij behoorlijk irriteerde.  

Het boek .... hij aanprees, heb ik daarom gekocht. 

De kat ..... wij eten gaven, bleef bij ons. 

Antwoorden 

Het schilderij dat ik heb opgehangen, hangt scheef. 

De stoel die ik kocht, bleek kapot te zijn.

Het slechte weer dat wij verwachtten, bleef uit. 

Is dat alles wat we nodig hebben? 

Hij kwam telkens te laat, wat mij behoorlijk irriteerde.  

Het boek dat hij aanprees, heb ik daarom gekocht. 

De kat die wij eten gaven, bleef bij ons. 

Los, aan elkaar? 

Aan elkaar 

Meerdere woorden die iets nieuws betekenen:  

woensdagmiddag, vijfkamerappartement (beiden een eigen betekenis en zelfstandige naamwoorden) 

2. getallen in woorden tot en met duizend

vijfentwintig, miljoen en miljard zijn aparte woorden.

3. samengestelde voegwoorden, voornaamwoorden en bijwoorden 

aangezien, waarheen, waarop, ervoor, 

4. samengestelde werkwoorden 

voorbijlopen, koffiedrinken, ademhalen

5. bijvoeglijke naamwoorden die voelen als één woord

groenblauw, (mengkleur),  lichtgebouwd, rood-witte vlag moet los.. (rood en wit) 

6 Engelse woorden schrijf je in het Nederlands vaak aan elkaar en een streepje bij klinkerbotsing. 

Aan elkaar of los?

1. bananen schil
2. bananenschil

Aan elkaar of los?

1. Coronavirus
2. Corona virus

Welke is goed?

1. voorbij lopen
2. voorbijlopen
3. voor bij lopen
4. voor bijlopen

Aan elkaar of los?

1. Maximumsnelheid
2. Maximum snelheid

is Politieacademie goed geschreven?

1. Ja
2. Nee

Oefening. Goed of fout geschreven? 

1. fiets verhuur                          8. kennis maken 

2. zaterdagavond                    9. de geel zwarte bij

3. aan gezien                               10 politie academie 

4. voorbijlopen 

5. waarover

6. maximum snelheid

7. backpackhotel 

Antwoorden van de oefening 

1. fietsverhuur                          8. kennismaken 

2. zaterdagavond                    9. de geelzwarte bij

3. aangezien                               10 politieacademie 

4. voorbijlopen 

5. waarover

6. maximumsnelheid

7. backpackhotel

Streepje --- wanneer komt hij nou precies? 

De regels van het streepje -------

1. samenstellingen met letters, lettercombinaties, cijfers en tekens

23-jarig mbo-diploma, het #-teken 

2. voor een goede uitspraak (klinkerbotsing): lenteui= lente-ui, autoongeluk= auto-ongeluk

3. bij gelijkwaardige woorden die verwisseld kunnen worden

finaniceel-economisch, democratisch-liberaal 

4. als een letter of letters uit hoofdletters bestaan: X-benen, KRO-gids 

5. in samenkoppelingen: staakt-het-vuren, kant-en-klaar, een doe-het-zelver 

7. bij een afkorting met ge: ge-smst 

8. bij een woord die begint of eindigt met een afkorting: tv-gids, kleuren-tv

9. bij aardrijkskundige namen: Zuid-Afrika, Noord-Hollandse

Wel of geen -?

1. minimuminkomen
2. minimum-inkomen

Waar hoort GEEN streepje?

1. ski-jas
2. minimum-snelheid
3. chocolade-ijs
4. ex-directeur

Waar staat het streepje goed?

1. havo-leerling
2. A4-formaat
3. horeca-bedrijf
4. operatie-afdeling

Antwoord over de feestdagen 

https://www.upcoming.nl/zwoebe/14190/14-redenen-waarom-mensen-minder-vaak-op-de-spatiebalk-moeten-rammen

Hier nog wat extra uitleg: 

De hoofdregel is: de officiële naam van een feestdag schrijf je met een hoofdletter. Volgens de bedenkers van de spelling is 'Kerstmis' (met hoofdletter) de officiële naam van het feest dat we vieren op 25 en 26 december. 

De aanduidingen 'kerstfeest' en 'kerst' zijn geen officiële namen en die schrijf je daarom klein.

De jaarwisseling. De 31e december is geen officiële feestdag, dus schrijf je 'oudejaarsdag', net als bij 'oud en nieuw' is  Maar dan. 'Nieuwjaar' wordt als een officiële benaming gezien voor 1 januari, dus dat krijgt een hoofdletter. Dat geldt dan weer niet voor 'nieuwjaarsdag', dat moet klein.

Samenstellingen worden niet met een hoofdletter geschreven: sinterklaasfeest

Wat? Dat! 

• aanwijzende voornaamwoorden
• betrekkelijke voornaamwoorden