6.4 INFRARODE EN ULTRAVIOLETTE STRALING

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

6.4 - Infrarode en ultraviolette straling

Leerdoelen

6.4.1 Je kunt benoemen waar infrarode en ultraviolette straling zich in het spectrum bevinden.

6.4.2 Je kunt kenmerken benoemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.3 Je kunt toepassingen noemen van infrarode en ultraviolette straling.

6.4.4 Je kunt uitleggen wat de gevaren zijn van ultraviolette straling.

Introductie

Je ogen zijn gevoelig voor licht. Als het licht van een lamp in je ogen terechtkomt, merk je dat meteen. Het licht van een felle lamp doet zelfs pijn aan je ogen, waardoor

je automatisch met je ogen begint te knipperen. Maar er zijn ook soorten straling waarvoor je ogen niet gevoelig zijn, zoals infrarode en ultraviolette straling.

INFRARODE STRALING

Alle voorwerpen om je heen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir-straling) uit. Hoe hoger de temperatuur van het voorwerp, des te meer straling het uitzendt. Dat merk je bijvoorbeeld als je een hand voor een hete radiator houdt. Je voelt dat je hand warm wordt, doordat die de infrarode straling van de radiator absorbeert.

Infrarood

• Alle voorwerpen om je heen, maar ook mensen en dieren, zenden infrarode straling (ir) uit.
• Warmtelampen zenden, behalve een beetje rood licht, vooral veel infrarode straling uit.

Infrarode straling

• In het spectrum van een ir-lamp vind je infrarode straling naast het rood.
• De temperatuur is daar ook hoger.
• 'Infrarood' betekent letterlijk 'vóór het rood'

TOEPASSINGEN VAN INFRARODE STRALING

Infrarode straling wordt op verschillende manieren toegepast. In de afstandsbediening van een tv zit bijvoorbeeld een klein ir-lampje. De straling van dit lampje wordt gebruikt om signalen naar de tv te sturen.

Toepassing infrarode straling

• Afstandsbediening tv
• De straling wordt gebruikt om signalen te sturen.
• Een infraroodsensor reageert op ir-straling in de omgeving.

Infraroodsensoren worden ook gebruikt in alarminstallaties en in winkeldeuren die

automatisch openen en sluiten. In het leger worden nachtkijkers gebruikt die onzichtbare

infrarode straling omzetten in een zichtbaar beeld. Met een nachtkijker kunnen militairen

hun omgeving ook ’s nachts goed zien.

Ultraviolette straling

• De zon straalt behalve licht ook ultraviolette straling (uv) uit.
• Je huid reageert door extra kleurstof aan te maken.
• Je gebruinde huid heeft een beschermende werking. Daardoor kun je langer in de zon blijven.
• Te veel uv veroorzaakt zonnebrand + kans op huidkanker

Ultraviolette straling

• Hoog in de atmosfeer bevind zich het gas ozon. Dit houdt de meest schadelijke uv-straling tegen.
• Doordat lucht vervuild is, ontstaan er gaten in de ozonlaag.
• Hierdoor kan de uv-straling gemakkelijker de aarde bereiken en lopen mensen eerder een te hoge dosis op.

Uv-lampen

• Behalve ultraviolette straling geven deze lampen ook een beetje violet licht.
• In het spectrum vind je uv-straling naast violet.
  
• Dat kun je aantonen met een fluorescerende stof.

UV-LAMPEN

Er zijn lampen die vooral ultraviolette straling uitzenden. Denk aan de uv-lampen in zonnebanken en de blacklightlampen in discotheken. Behalve ultraviolette straling

geven deze lampen ook een beetje violet licht. Aan dit violette licht kun je uv-lampen en blacklightlampen herkennen.

Opdrachten maken

Wat: lees paragraaf 6.4 op blz 80 - 83

Maken: Opdrachten maken 1t/m 11

Hoe: helemaal stil zolang de timer loopt!

Huiswerk: Wat je niet af hebt

Klaar?: ga bezig met een ander vak!