1. ontstaan van landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1. Tijd van jagers en boeren

tot 3000 v.Chr

Feniks, Geschiedenis Werkplaats Memo

Krijn, een reconstructie van de oudste Nederlander

nos.nl

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan hadden de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Wat is geen kenmerk van de jagers en verzamelaars?

1. Nomadisch bestaan
2. Gebruik van vuur
3. Gebruik van steen
4. Bouwen van huizen

Er zijn geen geschreven bronnen over de jagers- en verzamelaars.

1. Waar
2. Niet waar

1. • Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Leerdoelen

• Je legt veranderingen uit die het gevolg waren van de agrarische revolutie.

•  Je beschrijft hoe de boeren dachten over het leven na de dood.
  

Revolutie?

Revolutie is een snelle omwenteling.

10.000 v. Chr. >> landbouw
7500 v. Chr. >> vee houden (zoals geiten en schapen)
Millennia erna >> verspreiding over rest van de wereld.

Agrarische revolutie omdat dit het leven van de mens sterk zal veranderen.

Ontstaan steden en handel

Klimaatverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (11.000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Leg uit waarom de landbouw niet in de gebieden A en B in de kaart ontstond.
(Klik op de afbeelding om deze groter te maken)

Neolithische revolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Grote en belangrijke verandering

99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

https:

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Indeling van 'onze' prehistorie

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Bedenk een reden waarom de hunebedden pas ná de landbouwrevolutie werden gemaakt.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Leerdoelen

• Je legt veranderingen uit die het gevolg waren van de agrarische revolutie.

•  Je beschrijft hoe de boeren dachten over het leven na de dood.
  

Verwerking

Maak een samenvatting van deze §1.1 (adhv leerdoelen!)

maak opdr. 3, 4 en 5 van §1.1

boek blz 17-18