8.1 Energie-effect (aangepast)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

8.1 Energie-effect

Planning

• Vragen over huiswerk? 
  
• Herhaling klas 4
• Endotherm / exotherm
• Aan de slag!
• Checkopdrachten

Herhaling klas 4

Begrippen endotherm / exotherm.

Vul de open plekken in de volgende tekst in, lees eerst de tekst endotherme en exotherme reacties op bladzijde 33/

Exotherme reacties

Als een waxinelichtje brandt, wordt de 

paraffine tijdens de verbranding omgezet 

in koolstofdioxide en water. Er komt bij 

deze reactie energie ................. Dit 

energie-effect is zichtbaar als licht en voelbaar 

als warmte. 

Energie die vrijkomt is kenmerkend voor een 

reactie die ................ is.

Exotherme reacties

Als een waxinelichtje brandt, wordt de 

paraffine tijdens de verbranding omgezet 

in koolstofdioxide en water. Er komt bij 

deze reactie energie vrij. Dit energie-effect 

is zichtbaar als licht en voelbaar als warmte. 

Energie die vrijkomt is kenmerkend voor een 

reactie die exotherm is.

Endotherme reacties

Het oplossen van sommige zouten kost .............. 

Die energie wordt als ................ aan de omgeving 

onttrokken. Hierdoor koelt het pakketje af en wordt 

de pols gekoeld. In een cold pack vindt een 

.............. proces plaats. Er wordt uit de omgeving 

steeds energie (warmte) aan de stoffen toegevoegd.

En dat onttrekken van warmte aan je lichaam 

ervaren we als koeling.

Endotherme reacties

Het oplossen van sommige zouten kost energie. Die energie wordt als warmte aan de omgeving onttrokken. Hierdoor koelt het pakketje af en wordt de elleboog gekoeld. In een cold pack vindt een endotherm proces plaats: er wordt uit de omgeving steeds energie aan de stoffen toegevoegd. En dat ontdekken van warmte aan je lichaam ervaren we als koeling.

Energie-effect

Endotherm                     Exotherm

Uitleg energiediagram

Hoe maak je van een reactievergelijking het bijbehorende energie diagram.

CH4 + 2O2 --> CO2 + 2H20

Bij deze reactie komt 8,9 x 105 Joule per mol energie vrij.

Uitleg op het bord.

Energie diagrammen

Controle van kennis:

Vul de open plekken van de volgende tekst in, lees eventueel eerst energiediagram bladzijde 33.

Reactiewarmte

Het energieverschil tussen het begin- en eindniveau is de reactiewarmte ΔE. Daalt het energieniveau, dan is er sprake van een .................... reactie: er komt energie vrij en de reactiewarmte ΔE is ....................... 

Bij een .........................reactie stijgt het energieniveau: voor de reactie is juist energie nodig, en ΔE is ...................... Een reactiewarmte ΔE met een – teken wijst dus op een ......................... reactie.

Reactiewarmte

Het energieverschil tussen het begin- en eindniveau is de reactiewarmte ΔE. Daalt het energieniveau, dan is er sprake van een exotherme reactie: er komt energie vrij en de reactiewarmte ΔE is negatief. 

Bij een endotherme reactie stijgt het energieniveau: voor de reactie is juist energie nodig, en ΔE is positief. Een reactiewarmte ΔE met een – teken wijst dus op een exotherme reactie.

Energiediagram met activeringsenergie

Wat doet hij?

De energie die nodig is om een reactie te laten starten? 

Samenvatting voor later:

Bij reacties, bij faseovergangen en oplossen treedt een energie effect op. Het verschil tussen de chemische energie van de beginstoffen en de reactieproducten is de reactiewarmte. Bij exotherme reacties is de reactiewarmte negatief en bij endotherme reacties positief.

Om de reactie te starten is de activeringsenergie nodig. Je kunt het bovenstaande weergeven in een energiediagram.

Aan de slag

Basis: Opgave 8 t/m 12, 15

Herhaling: 13 

Uitdaging: 14 

Deze mag je maken. 

Gaat het hier om een
endotherm of exotherm
proces?

Hieronder is het energiediagram voor de verbranding van methaan weergegeven. Sleep de namen naar de juiste plek.

methaan

water

koolstofdioxide

zuurstof

reactiewarmte

activeringsenergie

Bij elk energiediagram hoort 1 beschrijving. Sleep de juiste beschrijving naar het diagram. Niet alle beschrijvingen zijn nodig.

endotherme reactie die spontaan verloopt

endotherme reactie met hoge activeringsenergie

endotherme reactie met lage activeringsenergie

exotherme reactie die spontaan verloopt

exotherme reactie met hoge activeringsenergie

exotherme reactie met lage activeringsenergie

Noem een voorbeeld van een exotherm of endotherm proces:
exotherm: .... of endotherm: ...