Weer en Klimaat 1.1 2024

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Weer en Klimaat 

Wat moet je kennen?

• Uit welke 5 elementen bestaat het weer?
• Wat is het verschil tussen weer en klimaat?
• Welke factoren bepalen de temperatuur?

Het weer= toestand van de dampkring

- bepaald moment

- bepaalde plaats

Klimaat = gemiddelde weer over 30 jaar.

• Temperatuur
  
• Neerslag
• Wind
• Bewolkingsgraad
• Luchtdruk

(UV-index wordt ook vaak aangegeven)

Weerelementen zijn:

• Graden Celsius (°C)
• Thermometer
• 0°C = vriespunt water
• 100°C = kookpunt water
• Isotherm = lijn die alle plaatsen met dezelfde temperatuur met elkaar verbindt.
• Klik op het kaartje om de isothermen beter te zien.

Temperatuur -> hoe werkt het..?

Weerelementen: (basis)

• Temperatuur
  
• Neerslag
• Wind Bft (kracht/richting)
• Bewolkingsgraad
• Luchtdruk

Bewolkingsgraad -> hoe zit dat?

• Onbewolkt = 0%
• Helemaal bewolkt = 100%
• Uv-index = intensiteit van uv-straling in zonnestraling
• Zonkracht = verwachte hoeveelheid uv-straling

Zonkracht-UV

Op je telefoon kun je de uv-index checken!

📍 Klimaat Nederland

Gematigd zeeklimaat
- Koele zomers

- Zachte winters

- Hele jaar neerslag

- (Zuid)westenwind    

   overheerst

Welke factoren zijn van invloed op de temperatuur?

1. Breedteligging op aarde

• Hoge breedte = ver van de evenaar = koud
• Lage breedte = dichtbij de evenaar = warm
• Invalshoek van de zon is belangrijk -> schuine invalshoek of loodrecht
• Afstand zon -> aarde
• De stand van de aarde bepaalt de seizoenen die we hebben!

2. Hoogteligging

• Hoe hoger hoe kouder
• Per 1000m -6 °C kouder
• De hoogteligging bepaalt de plantengroei in de bergen: zie kaartje in hotspot!

De vegetatiezones op een berg zijn afhankelijk van de hoogteligging. De boomgrens (punt waarop het te koud wordt voor bomen) ligt in de Alpen ongeveer op 1800 meter.

Onthouden: naaldbomen kunnen beter tegen de kou, je vindt de zone met naaldbomen daarom op grotere hoogte dan de zone met loofbomen.

3. Wind

• Bewegende lucht
• Stroomt van hoge naar lage luchtdruk
• Schaal van Beaufort: 1 t/m 12
• Snelheid gemeten in m/sec
• Wind vervoert wame lucht van de evenaar naar de polen
• Gebergte werkt als klimaatscheiding

4. Water of land

• Land warmt snel op en koelt snel af
• Water doet hier langer over
• Aanlandige wind = zeewind -> brengt koele lucht aan land in zomer, warmere lucht in winter.
• Aflandige wind = landwind -> brengt koude lucht uit oost- en noord Europa mee in winter, warme lucht in zomer.

5. Bodemgesteldheid

• Soorten (onder)grond.
• Vasthouden/ doorlaten water.
• Warmte /koelte

1. Breedteligging
2. Hoogteligging
3. Water of land
4. Wind
5. Zeestromen en windstromen wereldwijd
6. Neerslag

Welke factoren bepalen het klimaat?

1. Breedteligging op aarde

• hoge breedte = ver van de evenaar = koud
• lage breedte = dichtbij de evenaar = warm
• invalshoek van de zon is belangrijk -> schuine invalshoek of loodrecht
• afstand zon -> aarde
• De stand van de aarde bepaalt de seizoenen die we hebben!

Welke factoren bepalen de temperatuur?

Seizoenen zijn afhankelijk van de stand van de aarde ten opzichte van de zon. Kaartje goed onthouden voor je examen!

2. Hoogteligging

• hoe hoger hoe kouder
• per 1000m is het -6 °C kouder
• De hoogteligging bepaalt de plantengroei in de bergen: zie kaartje in hotspot!

De vegetatiezones op een berg zijn afhankelijk van de hoogteligging. De boomgrens (punt waarop het te koud wordt voor bomen) ligt in de Alpen ongeveer op 1800 meter.

*vegetatie = plantengroei

Onthouden: naaldbomen kunnen beter tegen de kou, je vindt de zone met naaldbomen daarom op grotere hoogte dan de zone met loofbomen.

Wat is luchtdruk?

• Luchtdruk => het gewicht van de lucht dat op de aarde drukt
  
• Meten => barometer
• Eenheid => hectopascal (hPa), millibar (Mb)
• Op de weerkaart te zien => isobaren = alle punten met dezelfde luchtdruk verbonden door een lijn.
  
• Je hebt hoge drukgebieden en lage drukgbieden

Weerkaart met isobaren: Hoe dichter de isobaren bij elkaar liggen, hoe harder het waait.

Hoge druk 

Hoge druk = dalende lucht

Symbool op de kaart = H

Getal > 1000 is H

Welk weertype hoort bij H?

- geen bewolking

- warm in de zomer

- koud in de winter

Lage druk

Lage druk = stijgende lucht

Symbool op de kaart = L

Getal < 1000 = L

Welk weertype hoort bij L?

- wolken

- neerslag

- koel in de zomer

- zacht in de winter

Het weer als de luchtdruk verandert..

Onthouden: Lucht stroomt ALTIJD van H naar L 

                   Dit is => wind

Onthouden: Hoe groter het verschil in luchtdruk, hoe harder

                   het waait.

Hoe zie je dat op een weerkaart? => isobaren

Op deze kaart zie je isobaren, kun jij aangeven waar een hoge- en waar aan lagedrukgebied ligt in Europa?

Windrichting: 

Bij L -> wind stroomt er naartoe

Bij H -> wind stroomt er vanaf

Windrichtingen op aarde

Wind stroomt van H -> L

Let op: de aarde draait om zijn eigen as

Gevolg: wind heeft een afwijking!

Wet van Buys Ballot:

Noordelijk Halfrond: wind draait naar rechts

Zuidelijk Halfrond: wind draait naar links

Op de kaart zie je de grote windsystemen op aarde. Door de Wet van Buys Ballot krijgt wind een afwijking. 

NH: afwijking naar rechts

ZH: afwijking naar links

Let op: ALTIJD KIJKEN MET DE WIND IN JE RUG!

3. Water of land

• land warmt snel op en koelt snel af
• water doet hier langer over
• aanlandige wind = zeewind -> brengt koele lucht aan land in zomer, warmere lucht in winter
• aflandige wind = landwind -> brengt koude lucht uit oost- en noord Europa mee in winter, warme lucht in zomer.

4. Wind

• bewegende lucht
• stroomt van hoge naar lage luchtdruk
• Schaal van Beaufort: 1 t/m 12
• snelheid gemeten in m/sec
• wind vervoert warme lucht van de evenaar naar de polen
• gebergte werkt als klimaatscheiding

Schaal van Beaufort

Je ziet hier in elk plaatje de windkracht in de schaal van Beaufort (Bft.) en onder het plaatje staat hoe hard de wind dan waait in meters per seconde.

Vanaf windkracht 10 heb je te maken met een stormachtige wind.

3. Wind

• bewegende lucht
• stroomt van hoge naar lage luchtdruk
• Schaal van Beaufort: 1 t/m 12
• snelheid gemeten in m/sec
• wind vervoert wame lucht van de evenaar naar de polen
• gebergte werkt als klimaatscheiding

u

4. Water of land

• land warmt snel op en koelt snel af
• water doet hier langer over
• aanlandige wind = zeewind -> brengt koele lucht aan land in zomer, warmere lucht in winter
• aflandige wind = landwind -> brengt koude lucht uit oost- en noordeuropa mee in winter, warme lucht in zomer.

5. Zeestromen en Windstromen

• tropen veel warmte 
• polen weinig warmte
• warmte wordt door wind en water (zeestromen) getransporteerd vanaf de evenaar naar de polen.

6. Neerslag

• In lucht zit waterdamp
• warme lucht = veel waterdamp
• koude lucht = weinig waterdamp
• Korte en lange kringloop van water

• waterdamp condenseert
• regen
• hagel
• ijzel
• sneeuw

Vormen van neerslag:

• onbewolkt = 0%
• helemaal bewolkt = 100%
• uv-index = intensiteit van uv-straling in zonnestraling
• zonkracht = verwachte hoeveelheid uv-straling

Bewolkingsgraad -> hoe zit dat?

zonkracht-UV

Op je telefoon kun je de uv-index checken!

✔ Check nog eens de leerdoelen die op dia 2 staan, weet jij nu wat je moet kennen? Zoek waar nodig nog eens de antwoorden op.

✔ Maak de oefenvragen die nu volgen!

Welke weerelementen zie je in dit
weerbericht?

1- Op welke dag en in welke provincie verwacht je de
hoogste zonkracht?

2- Geef twee argumenten voor je antwoord die je uit
de figuur kunt afleiden.

1- Wat is de gemiddelde temperatuur
in de maand Juli?
2- Hoeveel neerslag valt er over een jaar?
3- Van welk klimaat is dit een grafiek?

De natuurlijke plantengroei in Nederland is anders dan in IJsland. Geef hiervoor een verklaring.

1- Waarom is het in de zomer koeler aan zee
en warmer verder landinwaarts?
2- Leg uit waarom het in de winter aan zee
minder koud is dan landinwaarts?

De wind die je op het kaartje ziet is:

1. aanlandige wind
2. aflandige wind

welke baan van de zon hoort bij de winter in NL en welke bij de zomer?

1. Bovenste = zomer Onderste = winter
2. Bovenste = winter Onderste = zomer

Hoe noem je de lijnen die je
ziet in de kaartjes?

Stel je staat in de bergen. Je maakt een wandeling vanaf 500 meter hoogte. Het is dan 20 graden. Hoeveel graden is het als je naar boven loopt tot 2000 meter hoogte?