4.1 + 4.2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Thema 4 Ordening

§4.1 Ontwikkeling en §4.2 Organismen ordenen

Ben je al begonnen met leren?

Freek Vonk dwdd gezien?

45.000 soorten levende wezens op aarde

Soorten zijn geordend in groepen aan de hand van hun eigenschappen (kenmerken).

Tweede stap om te ordenen

Eerste stap om te ordenen.

Leerdoel §4.1

Je kunt een tijdbalk van het leven op aarde en een stamboom van organismen aflezen.

De geologische tijdschaal

De wat?

Geologisch = Aarde.

dus...

Geologische tijdschaal = Een tijdbalk van wat is er allemaal op aarde gebeurt vanaf het ontstaan tot nu.

Ontwikkelingen van het leven op aarde

Een geologische tijdschaal is

onderverdeeld in tijdperken

De tijdperken zijn weer onderverdeeld in perioden

Zo kan hij er ook uitzien...

En weer een andere geologische tijdschaal.

En weer een andere geologische tijdschaal...

Ontwikkelingen van het leven op aarde

• Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben, vertonen verwantschap

Verwantschap: in hoeverre organismen genetisch op elkaar lijken.

• Hoe korter geleden twee organismen zijn ontstaan uit een gemeenschappelijke voorouder, hoe meer verwantschap ze hebben.

Welke dieren uit de afbeelding zij niet meest verwant aan elkaar denk jij?

Stambomen en verwantschap

Ontwikkelingen van het leven op aarde

De mens stamt niet af van de apen, maar apen en mensen hebben dezelfde gemeenschappelijke voorouder

Elke splitsing in de stamboom = gemeenschappelijke voorouder.

De eerste mens

3 miljoen jaar geleden de eerste mensachtige in Afrika

150.000 jaar geleden de eerste mens

Zo kan een stamboom er ook uitzien...

Of zo...

Een geologische tijdschaal is ingedeeld in tijdperken

1. Juist
2. Onjuist

Wat betekent het als groepen organismen verwant zijn?

1. Ze hebben hetzelfde leefgebied
2. Ze hebben gemeenschappelijke voorouders
3. Ze lijken uiterlijk op elkaar

Wat kwam er als eerst op aarde?

1. Bacteriën
2. Zuurstof
3. Dieren
4. Eencellige planten

Hoe herken je in een stamboom een bloeiperiode van een groep organismen (dat er heel veel van zijn)?

1. De lijnen worden dikker
2. De lijnen worden dunner
3. De lijnen veranderen van kleur

Welke soort is het meest recent ontstaan:
A of C?

1. A
2. C

Soort B toont het meeste verwantschap met
soort: A of C?

1. A
2. C

Er worden twee uitspraken gedaan

1- De lippenbeer is meer verwant aan de
bruine beer dan aan de brilbeer.
2- De voorouders van de reuzenpanda
begonnen hun ontwikkeling als aparte groep
meer dan 24 miljoen jaar geleden.

zijn deze uitspraken juist?

1. geen van beide zijn juist
2. beide zijn juist
3. alleen de 1e is juist
4. alleen de 2e is juist

Wat is het verschil tussen familiestamboom en een evolutionaire stamboom?

1. het is hetzelfde
2. familiestamboom: erfelijke eigenschappen evol. stamb.: verwantschap
3. Ze lijken uiterlijk op elkaar
4. evol. stamb.: erfelijke eigenschappen. familiestamb.: verwantschap

Aan de slag!

Thema 4 Ordening, basisstof 1 + 2 maken

-Maak de vragen uit de Lesson-up

- Maak de opdrachten uit je boek

blz 244 opdrachten 5 t/m 8

blz 252 opdrachten 6 t/m 8

Blz 243

Blz 251