les 12 Herhaling werkwoordspelling 20 sept 2022

Tegenwoordige tijd enkelvoud

Als de persoonsvorm (pv) in de tegenwoordige tijd staat, zijn er 3 mogelijkheden:

1. ik-vorm

2. ik-vorm + t

3. Hele werkwoord (bij meervoud)

1 / 42

Slide 1: Tekstslide

NederlandsMiddelbare schoolmavoLeerjaar 3

In deze les zitten 42 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

Lesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

Tegenwoordige tijd enkelvoud

Als de persoonsvorm (pv) in de tegenwoordige tijd staat, zijn er 3 mogelijkheden:

1. ik-vorm

2. ik-vorm + t

3. Hele werkwoord (bij meervoud)

Slide 1 - Tekstslide

Werkwoorden in de vt

Slide 2 - Tekstslide

Dus:

Zit de laatste letter van het hele werkwoord -en WEL in 't kofschip? schrijf dan te / ten fietsen fietste

Zit de laatste letter van het hele werkwoord -en NIET in 't kofschip? schrijf dan de / den bellen belde

Slide 3 - Tekstslide

Opdracht

Maak nu opdracht 1 op het blaadje.

timer

3:00

Slide 4 - Tekstslide

Voltooid deelwoord

Slide 5 - Tekstslide

Het onvoltooid deelwoord

Een onvoltooid deelwoord geeft aan dat iets nog gaande is.

Het is dus nog niet voltooid:

Zet er een -d achter:

Rillend stond ik op de schaatsbaan.

Lachend zwaaide ik naar mijn vriend.

Zittend keken we naar de optocht.

Slide 6 - Tekstslide

Voltooid deelwoord als bijv.nw.

Voltooid deelwoord op -en? --> bijv.nw ook op -en

De deur is gesloten --> De gesloten deur.

Voltooid deelwoord op -d of -t? --> bijv.nw maken door +e en zo kort mogelijk.

gekneed--> het geknede deeg

Slide 7 - Tekstslide

Het onvoltooid deelwoord als bijv.nw

Een onvoltooid deelwoord kun je net als

het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord gebruiken:

Een lachende vrouw.

De gillende kinderen.

De huilende man.

Slide 8 - Tekstslide

Zwak werkwoord

de klinker verandert NIET

in de verleden tijd

ik werk --> ik werkte

ik zweef --> ik zweefde

ik luister --> ik luisterde

ik whatsapp--> ik whatsappte

ik leer --> ik leerde

Sterk werkwoord

de klinker verandert WEL

in de verleden tijd

ik drink --> ik dronk

ik blijf --> ik bleef

ik bespreek --> ik besprak

ik loop --> ik liep

ik geef --> ik gaf

Slide 9 - Tekstslide

zwakke werkwoorden in de vt

Slide 10 - Tekstslide

werkwoord: "verven"

Stap 1: "-en" eraf halen => "verv"
Stap 2: check de laatste letter => "v"
Stap 3: zit deze letter in 't k f s c h p ?
Stap 4: NEE? => dan moet je in de VT geen "t" gebruiken
dus: niet "verfte" maar "verfde"

Slide 11 - Tekstslide

Werkwoorden uit het Engels

In het Nederlands gebruik je soms werkwoorden die uit het Engels komen.

Die werkwoorden hebben een Nederlandse vorm gekregen : stressen, joggen, downloaden

Nederlandse uitspraak dan gaat er een medeklinker af.

stressen- ik stres, hij strest

Slide 12 - Tekstslide

Uitzondering

Engelse uitspraak;

Dan blijft de extra p staan-> ik app, hij appt, ik appte

ik stres, hij strest, ik streste

Klinkt de Nederlandse uitspraak niet, dan een -e toevoegen

racen -> ik rac klinkt niet

ik race, hij racet, ik racete

Slide 13 - Tekstslide

't ex-kofschip net als bij zwakke werkwoorden

Je hebt dat Word-bestand toch zeker wel gesaved?

Het hele werkwoord is saven.

Pas de regel toe:

Stam: saven -> -en -> sav

Ik-vorm: save

de -v- zit niet in 't ex-kofschip dus verleden tijd -> savede

en het voltooid deelwoord -> ik heb het bestand gesaved.

Slide 14 - Tekstslide

Opdracht

Maak nu opdracht 2 op het blaadje.

timer

3:00

Slide 15 - Tekstslide

Samenstellingen

Twee of meer zelfstandige woorden die aan elkaar geschreven zijn en zo een nieuw woord vormen, noem je een samenstelling.

Soms moet je een koppelteken of tussenletters gebruiken om een

goede samenstelling te schrijven.

fiets + tas = fietstas

paard + stal = paardenstal

Slide 16 - Tekstslide

Slide 17 - Video

Wanneer gebruik je een koppelteken
in samenstellingen?

Bij voorvoegels, zoals niet-, oud-, ex-, leerling-:
Ex-man, oud-directeur, leerling-verpleegkundige

Voor de uitspraak:
Gala-avond, zee-egel, echo-onderzoek, gemeente-instelling

Als een deel van de samenstelling bestaat uit letters, cijfers, tekens, afkorting of een naam: A4-formaat, mbo-opleiding, &-teken, kabinet-Rutte, 3-jarige

Slide 18 - Tekstslide

Wanneer gebruik je een koppelteken
in samenstellingen?

De samenstelling bestaat uit twee gelijkwaardige delen:
Zwart-wit, directeur-eigenaar
Zwart-witfoto, woon-werkverkeer, prijs-kwaliteitverhouding

Aardrijkskundige namen: Noord-Europa, Amsterdam-Zuid, West-Brabant

Vaste combinaties: kant-en-klaarmaaltijd, mond-op-mondbeademing, nek-aan-nekrace, kat-en-muisspel

Slide 19 - Tekstslide

Slide 20 - Video

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -en:

Het eerste deel heeft alleen meervoud op -en.

krant + jongen = krantenjongen

Eerste deel krant: krant - kranten

Slide 21 - Tekstslide

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -e:

Het eerste deel heeft meervoud op -en én op -s.

seconde + wijzer = secondewijzer

Eerste deel seconde: seconde (ev) - seconden of secondes (mv)

Slide 22 - Tekstslide

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -e:

Het eerste deel heeft geen meervoud op -en.

rijst + pap = rijstepap

Eerste deel rijst: rijst (ev en mv)

horloge + maker = horlogemaker

Eerste deel horloge: horloge (ev) - horloges (mv)

Slide 23 - Tekstslide

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -e:

Het eerste deel heeft een versterkende betekenis.

beer + sterk = beresterk

Slide 24 - Tekstslide

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -e:

Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord.

lach + bek = lachebek

lach is een vorm van het werkwoord lachen

Slide 25 - Tekstslide

Tussenletters gebruiken

Tussenletters -s:

De tussenletter -s kun je meestal horen.

spruitje + lucht = spruitjeslucht

Twijfel je over de tussenletter -s, omdat je deze niet goed hoort?

Vervang dan het tweede deel.

damesschoen, want het is ook damestoilet

Slide 26 - Tekstslide

De hoofdregels

1. Eindigt het meervoud van het zelfstandig naamwoord op -en?

Rozengeur, paardenbloem

2. ZNW met meervoud op -es? -> e

Horlogezaak, aspergesoep
3. ZNW met meervoud op -en en -es? -> e
Groentesoep, secondelijm

4. Linkergedeelte geen zelfstandig naamwoord of een uitdrukking -> -e
goedemorgen, bolleboos, beresterk