Bi H4 Th4 Bs2 Prokaryoten

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ordening en evolutie

Basisstof 2

Leerdoelen Bs2: je kunt...

1. Overeenkomsten en verschillen noemen tussen archaea, bacteriën en eukaryoten
2. Endosymbiose theorie beschrijven
3. Voorbeelden noemen van toepassingen en risico's van bacteriën voor de mens
4. Kenmerken van een virus benoemen

Prokaryoten

Bestonden al voor dat er een celkern was

2 Groepen: Archaea en bacteriën

Overeenkomsten bacteriën - archaea

-Eencellig

-Geen celkern

-Simpele bouw

-Super klein

-Vaak 1 circulair chromosoom

Het endosymbiose sprookje

Hoofdstuk 1

Lang lang geleden (paar miljard jaar) was er eens een archaeon. Deze archaeon kwam een bacterie tegen, dat was niet zomaar een bacterie. De bacterie kon verbranden, dat is energie opwekken. De archaeon vond de bacterie zo mooi dat hij hem opslokte. Eenmaal opgeslokt werd de bacterie een deel van de archaeon. Dit deel noemden ze een mitochondrium.

Endosymbiose theorie

Hoofdstuk 2

De archaeon kon met zijn opgeslokte bacterie veel beter zichzelf redden. Hij maakte zelfs een celkern om het te kunnen regelen! Vanaf nu was het geen gewone archaeon meer, maar de eerste eukaryoot.

Endosymbiose theorie

Hoofdstuk 3

Vele jaren later waren er drie achter- achter- achter (*10 miljoen) kleinkinderen van deze eerste eukaryoot. 

• Eentje wilde niet veel veranderen en werd een schimmel
• De tweede wilde geen celwand en vacuole meer en er bleef over een dier
• De derde, die deed iets bijzonder. Die kwam een mooie bacterie tegen. Deze bacterie kon iets bijzonders namelijk fotosynthese en heette cyanobacterie. Hij slokte de bacterie op en werd daarmee een plant.

Endosymbiose theorie

Hoofdstuk 4

De 3 eukaryoten (schimmeltje, plantje en diertje) kregen heeeel veel verschillende achter- achter- achter- (*10 miljoen) klein kinderen. Sommige bleven 1 cel, andere werden meercellig. En ze leefden nog lang en gelukkig.

Of eigenlijk stierf al 99,9% van al het leven op aarde uit tijdens de evolutie, maar dat lieve kinderen, is een ander sprookje.

Basisstof 2: Prokaryoten

Bacteriën - Archaea - Eukaryoten

Omdat de basiscel van een eukaryoot een soort archaeon was, lijkt ee deel van de archaea cel meer op een eukaryoot cel dan op een bacterie. Bijvoorbeeld het celmembraan en de manier van eiwitten maken. Zie volgende slide.

Verschillen bacteriën - archaea - eukaryoten

	Bacteriën	Archaea	Eukaryoten
Celwand	Peptidoglycaan	Manier A	Manier C
Celmembraan	Manier B	Manier A	Manier A
Eiwitsynthese	Manier B	Manier A	Manier A

Archaea

Ontdekt op extreme plaatsen (Zwavelbaden, geisers, onderwater vulkanen)

Maar blijken ondertussen overal te leven

Droomwoning voor een archeon

Bacteriën

Enorm veel verschillende soorten

Voortplanting door celdeling

DNA los in de cel (een groot rond chromosoom)

Plasmiden (kleine stukjes DNA die bacteriën onderling uitwisselen)

Toepassingen

Voedsel bereiding (yoghurt,

kaas, zuurkool)

Medicijnen (insuline bijv.)

Beton --> 

https://www.tudelft.nl/citg/onderzoek/stories-of-science/zelfherstellend-beton

Virussen

Geen organisme! (hoewel volgens mr. Schoen dat niet zwart-wit is)

• niet levend (zie opmerking mr. Schoen)
• bestaat niet uit cellen
• er vindt geen stofwisseling plaats
• kunnen niet zelfstandig voortplanten
• ze hebben DNA óf RNA

Voortplanting virussen

Noem twee kenmerken van Archaea

Wat is geen kenmerk van bacteriën?

1. Hebben celwand
2. Eén kringvormig chromosoom
3. Gebruikt voor productie antibiotica
4. Gebruikt voor productie voedingsmiddelen

Wat zijn kenmerken van virussen?

1. Ze leven niet
2. Ze bestaan niet uit cellen
3. Ze kunnen voortplanten
4. Ze hebben DNA en RNA