§1.2 Politieke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

§1.2 Politieke stromingen

Staatsinrichting van Nederland

Jas uit 

Welkom 

Leerwerkboek, etui en schrift op tafel

Mobiel in kluis

Terugblik Oorzaken grondwet van 1848

Testvraag

Schema §1.2 leerdoel A 

Bespreken

Afsluiting

Les 1

Nederland werd in 1813 een constitutionele monarchie: een koninkrijk met een grondwet.

De ministers luisterden naar de koning, het parlement had weinig te zeggen.
Kortom: De koning had veel macht.

In 1848 kwam er een nieuwe grondwet, geschreven door Thorbecke. De koning had bijna geen macht meer:

 

De koning werd onschendbaar en er kwam ministeriële verantwoordelijkheid

Nederland werd een parlementaire democratie. 

Het werd pas duidelijk dat de koning geen macht meer had door de Luxemburgse kwestie

Terugblik 1.1 

Testvraag

Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

ANTWOORD

Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

§1.2

Politieke stromingen

A

Een liberaal parlement

Leerdoel A:

Ik kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden. 

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel B:

Je kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel C: 

Je kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden.

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

Politieke Partij

§1.2 Politieke A Een liberaal parlement
Leerdoel A: Ik kan uitleggen welke drie stromingen in het parlement bestonden, en Ik kan uitleggen dat de liberalen de macht hadden door in te gaan op de invloed van: - vrouwen, - Rijke mannen (censuskiesrecht) - De wens van socialisten (1/2) Begrippen: Liberalisme Socialisme Confessionalisme
Samenvatting

Drie stromingen in het parlement: 

Liberalisme

• Vrijheid
  
• Hogere burgerij. (rijke mensen)
  
• Willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
  

Socialisme

• Gelijkheid
  
• Vinden dat iedereen gelijk is aan elkaar. De overheid moet armen helpen d.m.v wetten en regels.
  

Confessionalisme

• Geloof
  
• Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: de protestanten en katholieken.
  
• Protestanten werden ook wel kleine Luyden genoemd. 

§1.2 Koning en parlement A Een liberaal parlement
Leerdoel A: Ik kan uitleggen welke drie stromingen in het parlement bestonden En Ik kan uitleggen dat de liberalen de macht hadden door in te gaan op de invloed van - Vrouwen - Rijke mannen - De wens van socialisten (2/2)
Samenvatting

 Begrippen: 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

Liberalen hadden de macht in Nederland omdat: 

• Dat kwam door het censuskiesrecht: alleen mensen die rijk genoeg zijn om een bepaald bedrag aan belasting te betalen, mogen stemmen.
  
• Vrouwen hadden geen stemrecht.
  
• Alleen rijke mannen mochten dus stemmen in 1848. Dat was ongeveer 11% van de volwassen mannen.
  
• Veel rijke mannen stemden op de liberalen. Daarom hadden zij de macht in het parlement
  
• De socialisten wilden het anders. Zij wilden algemeen kiesrecht 

Censuskiesrecht: alleen mannen die rijk genoeg zijn om een bepaald bedrag aan belasting te betalen, mogen stemmen.

Algemeen kiesrecht: Als iedereen vanaf een bepaalde leeftijd mag stemmen.

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht	Aanhangers
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879	gewone protestantse burgers 'kleine luyden'
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885	hogere burgerij
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894	arbeiders
Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926	katholieken

1. Terugblik op politieke stromingen
2. Introductie op Sociale Kwestie
3. Schema §1.2 leerdoel A Sociale Kwestie 
4. Bespreken
5. Afsluiting

Les 2 (twee aan twee)

§1.2

Politieke stromingen

A

Een liberaal parlement

Leerdoel A:

Ik kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden. 

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel B:

Ik kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel C: 

Ik kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden aan de hand van emancipatie en verzuiling

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

In het parlement zaten verschillende politieke stromingen:

§1.2

Politieke stromingen (TERUGBLIK)

A

Een liberaal parlement

Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders Vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels
Confessionalisme	Geloof	Gelovigen. Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken Protestanten worden ook wel kleine luyden genoemd

§1.2 Politieke stromingen B Sociale kwestie en schoolstrijd
Leerdoel B (1/2):
Samenvatting

Ik kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie. (blz. 18)  

- Noem twee gevolgen van de industriële revolutie voor arme mensen.

- Leg uit wat er met de sociale kwestie werd bedoeld. 

- Leg uit hoe socialisten, liberalen & confessionelen dachten over de sociale kwestie. - Leg uit wat de schoolstrijd inhield en hoe liberalen & confessionelen dachten over de schoolstrijd.

Twee gevolgen van de industriële revolutie zijn: 

1.  Veel arme mensen trokken naar  stad om in de fabriek te gaan werken, gevolg: ontstaan steden. Dit noem je verstedelijking.
2. De verslechtering van leef- en werkomstandigheden werd de sociale kwestie genoemd: Lage lonen, massale werkloosheid, vrouwen- en kinderarbeid, slechte woonomstandigheden, slechte werkomstandigheden.

• Socialisten: wilden sociale wetgeving, --> wetgeving waarbij mensen beschermd zijn tegen armoede, ziekte en werkeloosheid
• Liberalen: waren tegen sociale wetgeving --> zij wilden zo minmogelijk regels in de economie. 
• Confessionelen: ook tegen deze wetgeving, vonden dat armoede/rijkdom door god waren bepaald, de kerk moest armoede maar oplossen.

§1.2 Koning en parlement B Sociale kwestie en schoolstrijd
- Leg uit wat de schoolstrijd inhield en hoe liberalen & confessionelen dachten over de schoolstrijd. Historische personen: Jaartallen:
Samenvatting

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

Een belangrijk conflict tussen liberalen en confessionelen ging over het onderwijs.

• De overheid betaalde alleen het neutrale Openbaar onderwijs.
• Confessionelen vonden dat Bijzonder onderwijs ook betaald moest worden door de overheid. De liberalen waren hier tegen.
• Deze politieke ruzie wordt de schoolstrijd genoemd.

• Industriële revolutie: grote verandering door komst fabrieken en machines.
• verstedelijking: ontstaan van steden op plekken waar eerste platteland. 
• sociale kwestie: De verslechtering van leef- en werkomstandigheden van arbeiders 

Terugblik op  Sociale Kwestie

Schema §1.2 leerdoel A 

Bespreken

Afsluiting

Les 3

Afsluiting

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

een affiche (begin 20e eeuw) van de SDAP

een affiche (begin 20e eeuw) voor een katholiek sanatorium (= een soort ziekenhuis voor mensen die langdurig ziek zijn)

Situatie 2e helft 19e eeuw:

• Liberalen aan de macht. 
• Arme burgers voelen zich achtergesteld
• Burgers streven naar gelijke rechten: emancipatie 
• GA NAAR BLZ. 20

Leerdoel C:

Ik kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden aan de hand van emancipatie en verzuiling

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Ontstaan verzuiling:

• Protestanten gaan eigen scholen, ziekenhuizen en politieke partijen oprichten om het leven van hun groep te verbeteren.
  Zij willen achterban beschermen tegen 'verkeerde' ideeën
• Socialisten volgen. Zij wilden kiesrecht en sociale wetten voor arbeiders
• Katholieken wilden einde aan discriminatie. 

Nederland kwam in de verzuiling:

• Eigen scholen
• Eigen verenigingen
• Eigen vakbonden
• Eigen media (krant, radio)

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP) (ook wel 'kleine Luyden' genoemd	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP) 'Kleine Luyden'	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP) (kleine Luyden)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

testvraag

Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Testvraag

Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Aan de slag!

Maken examenopdrachten (los blad)

Memo §1.1

Memo §1.2

Klaar? Oefenen op eindexamensite.nl!!!

Je mocht in Nederland alleen stemmen als je rijk genoeg was. Dit noemen we het censuskiesrecht.
Vrouwen mochten sowieso niet stemmen.
De liberalen hadden de macht in het parlement. De socialisten wilden dit anders.
Zij wilden algemeen kiesrecht. 

De opkomst van de industriële revolutie zorgde voor veranderingen in de maatschappij: verstedelijking en de sociale kwestie. Voorbeelden zijn lage lonen, massale werkloosheid, kinderarbeid en slechte woon- en werkomstandigheden. Er waren nog maar weinig sociale wetten die de armen konden helpen.

Een belangrijk conflict tussen liberalen, socialisten en confessionelen was de schoolstrijd. 

De burgers willen in de tweede helft van de 19e eeuw meer gelijke rechten. Dit noem je emancipatie. Om dit voor elkaar te krijgen gaan burgers samenwerken. Hierdoor raakt de samenleving verdeeld in groepen: de verzuiling.

Afsluiting

Afsluiting

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926