Geschiedenis 2.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Ik leer hoe de kritiek op de rooms-katholieke kerk leidde tot de Reformatie en uiteindelijk tot de splitsing in de christelijke kerk.

2.1 Onrust in de kerk

Geschiedenis 2d

2.1 Onrust in de kerk maken opdracht 3,4,6,7,8

slides nog kiezen en ordenen:

Misstanden in de katholieke kerk

•     Rond het jaar 1500 kritiek op de katholieke kerk neemt toe
  
  
•     Hoe leefden de paus en bisschoppen?
  
  
•     Wat waren de kritiekpunten van de mensen op de kerk?

1.     Geestelijken houden zich niet aan de regels van het geloof
2.     Geestelijken leven in rijkdom en streven naar macht
3.     Geestelijken trouwden en hadden kinderen 
   
4.     Priesters verleenden nauwelijks zielzorg

Luther ontketent de hervorming

• Wie was Maarten Luther?
• Met welke vraag worstelde hij?

• Bijbel in het Duits
  

• Kritiek op de manier van geldinzameling van geestelijken
  

Luther ontketent de hervorming

• Een plekje in de hemel kopen
• Aflaatbrief
• Bewijs dat je zondige gedrag was vergeven
• Gods genade
  

Luther ontketent de hervorming

• Maar dat kan helemaal niet!
• Door alleen oprecht te geloven kon je met Gods genade in de hemel komen

• Dus niet met aflaatbrieven en...
  

De protestantse kerken

• De keizer verklaarde Luther vogelvrij
• Luther krijgt bescherming
• Steeds meer vorsten sluiten zich aan bij Luther
• Godsdienstoorlog
  

1517

• nog 95 stellingen

• Hoe reageren de geestelijken op Luther?
• En keizer Karel V?

• ''Ik kan alleen overwonnen worden door de Bijbel, die ik hier heb aangehaald''
  

De protestantse kerken

• 1555: de Vrede van Augsburg
• De vorst mag het geloof in zijn eigen gebied bepalen
• Er ontstaat een nieuwe kerk: de protestantse kerk
  

De Hervorming of Reformatie van Luther

• Gevolgen voor de christelijke kerk en voor de rijk van Karel V

1. Twee vormen van het christelijke geloof: de protestantse en katholieke
2. Godsdienstoorlog tussen keizer Karel V en vorsten die voor Luther kiezen
3. 1555: Vrede van Augsburg, ieder Duitse vorst mocht in zijn gebied het geloof bepalen
   
   

• Wat betekent punt 3 voor de macht van Karel V?
  

Johannes Calvijn

• Hervormer
• Je lot is bepaalt (predestinatie)
  
• Leven volgens strikte regels
• Als de vorst tegen Gods wil strijd mag je in verzet komen
  
• Veel aanhang in Nederland
  

Maarten Luther

• Hervormer
• Alleen door oprecht te geloven
  
• Leven volgens strikte regels
• Vorst mag nooit afgezet worden
  
• Veel aanhang in Duitsland
  

Misstanden

• Tijdens de middeleeuwen werd de kerk steeds machtiger en rijker
• Misstanden in de kerk:
• 1. Rijken konden bisdommen kopen (simonie)
• 2. Geestelijken hielden zich niet aan celibaat 
• 3.  Aflatenhandel: in plaats van vergeving voor je zonde kon je deze afkopen

Reformatie

• 1517: Maarten Luther publiceert 95 kritiekpunten op de kerk: start Reformatie
• Kern: het ware geloof staat in de bijbel, de kerk is overbodig
• 1521: keizer Karel V eist dat hij zijn kritiek intrekt --> excommunicatie na weigering
• Gevolg: godsdienstoorlogen in Duitsland
• 1555: godsdienstvrede van Augsburg
• Cuius regio, eius religio: de vorst bepaalt het geloof

Calvijn

• De protestant Johannes Calvijn is veel strenger dan Luther:
• 1. Priesters moeten land regeren, niet vorsten
• 2. Predestinatie: god heeft al vantevoren bepaald of je in paradijs of hel terecht komt
• In de Nederlanden is men voornamelijk Calvinistisch 
• De landsheer is echter katholiek... 

Humanisme

• Renaissance: filosofen onderzoeken originele teksten uit oudheid
  
• Humanisten stellen mens centraal: Carpe Diem
• Uit bijbelonderzoek blijkt dat de kerk zich niet aan de leefregels van Christus hield
• Beroemdste humanist: Desiderius Erasmus
• Eind 15e eeuw: groeiende kritiek op kerk

De Opstand

2.1 Onrust in de kerk

Rond het jaar 1500 hadden veel mensen kritiek op de katholieke kerk. De priesters en monniken vertelden de gelovigen hoe ze moesten leven maar zelf deden ze alles wat God verboden had.  

 

De paus en de bisschoppen leefden in grote weelde en luxe.  Terwijl God dit niet zo had bedoeld.  

De katholieke kerk zamelde geld in voor de bouw van een nieuwe kerk: de Sint Pieter in Rome. Ze kregen hiervoor veel geld omdat mensen aflaten gingen kopen.  

 

Met een aflaat had je bewijs dat een stukje van je zondige gedrag was vergeven. 

 

Gelukkig was er één iemand die het het hier niet mee eens was ..  

 

De Duitse monnik Maarten Luther (1483-1546) was het niet  

eens met het kunnen kopen van Aflaten. Hij spijkerde daarom 

95 stellingen op de deur van een kerk over hoe je wél moest  

geloven en wat de katholieke kerk fout deed.  

 

Hij werd door de katholieke kerk verbannen ..   

 

Ondanks dat de kerk en de keizer Maarten Luther in de ban deden, was de kiem gelegd: er brak overal kleine oorlogen uit tussen katholieken en deze nieuwe protestanten die het eens waren met Luther.  

  

Met de hervorming van het Christendom zorgde Maarten Luther voor de Reformatie: de stichting van een complete nieuwe kerk met een eigen geloofsovertuiging namelijk de protestanten.  

Erasmus

Erasmus

• Nederlandse humanist
• Schrijver van het boek Lof der zotheid

Belangrijkste punten uit het boek:

• De Kerk zou moet handelen zoals in de Bijbel staat
• De geestelijkheid zou sober moeten leven, net zoals Jezus.

0

Katholieke kerk (1)

• Christelijke kerk

• Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

• Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

• Er staan beelden in de kerk

• Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

• Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

• Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Reformatie (1)

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Reformatie (2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus in de ban gedaan

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Maarten Luther (1483-1546)

Duitse monnink die grote moeite had met de aflaten en levensstijl van de geestelijken. 

Veel aanhangers in Duitsland.

Johannes Calvijn (1509-1564)

Zwitserse hervormer die vond dat beelden niet in de Kerk thuishoorden. 

Veel aanhangers in Nederland

Protestantse kerk

• Christelijke kerk

• Er is geen duidelijke leider

• De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in de volkstaal

• Geen beelden en/of verering van heiligen en relieken (is afleiding)

• Sobere handelingen

Gevolgen van de reformatie

• Splitsing in de christelijke kerk (1517): ontstaan van de protestantse kerken (ook wel: hervormde- of gereformeerde kerk) naast de katholieke Kerk

• Protestantse kerk spreekt veel (arme) mensen in West-Europa aan.

• Vervolging van protestanten (ketters)
  

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Erasmus