Les 3 - Economie

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 3

Burgerschap

Vandaag:

• 0-meting
  
• Het belang van een overheid
  

0-meting

Maak de 0-meting bij Hoofdstuk: De rol van de overheid

Doelen:

Aan het einde van de les ...

• ... ben je bekend met de rol van de overheid met betrekking tot het stimuleren van de economie
  
• ... weet je wat er bedoeld wordt met prinsjesdag en wat op prinsjesdag besproken wordt
• ... weet je op welke manieren de overheid werknemers beschermt

De overheid speelt een belangrijke rol in het bijsturen van de economie. 

Schrijf alles op wat volgens jou te maken heeft met de 'overheid en economie'.

De overheid schept randvoorwaarden voor de marktsector, bijvoorbeeld door wet- en regelgeving. Ook heeft de overheid invloed door eigen productie en consumptie, zoals het doen van investeringen en het verstrekken van uitkeringen en subsidies. Daarnaast heeft de overheid (vreemd) vermogen. Dat vermogen is deels financieel, maar bestaat ook uit bijvoorbeeld gebouwen en infrastructuur.

Prinsjesdag

Prinsjesdag valt elk jaar op de derde dinsdag in september. De Koning gaat met de Glazen Koets naar de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Daar spreekt hij de Troonrede uit. Zo opent hij het nieuwe werkjaar van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. 

Daarna gaat de minister van Financiën met het koffertje naar de Tweede Kamer. Daar biedt de minister de Miljoenennota en de Rijksbegroting aan.

In 2022 is er een exorbitant groot koopkrachtpakket gerealiseerd 

met een totale omvang van 17,2 miljard euro in 2023. Gisteren nieuw pakket van 10 miljard extra.

• Totale inkomsten 2023: 366 Miljard
  
• totale uitgaven 2023: 395 Miljard.

Het is belangrijk dat de overheid probeert de koopkracht te stimuleren

Eens

Oneens

Wat was koopkracht ook alweer?

"Koopkracht = Hoeveel we van ons salaris kunnen kopen.

Bijvoorbeeld. Dit jaar kan ik met 2500 euro 10 iPads kopen, terwijl ik vorig jaar van 2500 euro 11 iPads kon kopen. Mijn koopkracht is dan gedaald."

Onderzoek

Zoek de Rijksbegroting van 2023 op. Maak een lijst van de inkomsten en uitgaven. Schrijf daarna jouw bevindingen op: ben je het eens met de verdeling van inkomsten en uitgaven? Deel de taartpunten opnieuw in.

Laat de studenten in twee- of drietallen een advies uitbrengen aan de overheid over hoe de overheid de kosten beter kan verdelen. BIjvoorbeeld, vinden studenten dat er teveel geld naar de Zorg gaat? Waar zouden zij dit 'teveel' aan geld dan liever naartoe willen hebben?

Opdrachten

Maak opdracht 2 & 3 en 8 & 9 van paragraaf: 

Het belang van een overheid

Op welke verschillende manieren beschermt de overheid de werknemer?

• Kartelverboden
  
• bescherming tegen bedorven voedsel
  
• CAO
  
• maximaal te werken uren per week (overuren)
  
• Monopolieposities tegengaan
• uitbuiting (financieel + uren)
• Patenten 
• Landje pik

Patent

Beschermingsrecht op nieuwe uitvindingen. Concurrenten mogen niet zomaar je uitvinding namaken.

Is dit erg?

• Bedrijf kan prijs omhoog drijven. Oneerlijke marktwerking.
• 
  

Coca Cola, het bekende drankje, heeft geen patent. Iedereen zou dit mogen kopiëren. Waarom is Coca Cola niet gepatenteerd?

Op de receptuur zoals we die nu kennen heeft nooit een patent bestaan. Wel heeft men een patent verkregen op de originele fles. Sinds 1892 is Coca Cola als Handelsmerk geregistreerd.

Coca-Cola is een merk cola. Deze koolzuurhoudende frisdrank wordt vervaardigd door The Coca-Cola Company en is overal ter wereld verkrijgbaar.

Dit omdat na 50 jaar het patent openbaar wordt en omdat het recept daarvoor al bij anderen (patenbureaumedewerkers) bekend is.

Monopoliepositie

Als één bedrijf de markt in handen heeft. Er is dan geen concurrentie.

Is dit erg?

• Bedrijf kan prijs omhoog drijven. Oneerlijke marktwerking.
• 
  

Opdrachten

Maak opdracht 10, 11 & 12 van paragraaf: 

Het belang van een overheid

Doelen:

Aan het einde van de les ...

• ... ben je bekend met de rol van de overheid met betrekking tot het stimuleren van de economie
  
• ... weet je wat er bedoeld wordt met prinsjesdag en wat op prinsjesdag besproken wordt
• ... weet je op welke manieren de overheid werknemers beschermt