H3 §4, 5, & 6 (HV) (2024-2025)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

H3 Water

§4: Vaak te weinig

§5 Nederland: de zee klopt op de voordeur

§6 Nederland: de rivieren kloppen op de achterdeur

Leerdoelen

• Je weet dat waterstress door fysieke en economische watertekorten kan ontstaan.
• Je weet dat er verschillende soorten polders zijn en er misverstanden zijn over de veiligheid.
• Je weet dat in Nederland veel rivieren door de mens zijn ingedijkt en je kent de gevolgen hiervan.

• Je begrijpt waarom toenemende waterstress tot een wateroorlog kan leiden.
• Je begrijpt waarom het overstromingsrisico van Laag-Nederland toeneemt en hoe men daar de kust tegen beschermt. 
• Je begrijpt waarom we rivieren meer ruimte moeten (terug)geven en waarom preventie van grotere piekafvoer op langere termijn beter is dan rampenbestrijding op korte termijn.

• Je kunt enkele maatregelen beoordelen om watertekorten op te heffen.
• Je kent en begrijpt maatregelen van klimaatadaptatie.
• Je kunt in het landschap en op kaarten maatregelen herkennen om de waterbalans in evenwicht te houden.

§3.4 Vaak te weinig

Waterstress:

Problemen door te weinig water 

Fysiek watertekort:

Te weinig water in het gebied om aan de wensen van de bewoners te voldoen

Economisch watertekort:

Te weinig geïnvesteerd om water bij de bewoners te brengen

Toch aan water komen

Water sparen: vasthouden bijvoorbeeld een stuwdam. 

Stuwdam

Door een stuwdam te bouwen kun je meer water vasthouden

-Door een stuwdam aan te leggen kan je het water in de midden- en de benedenloop reguleren.

-Met een stuwdam kan stroom worden opgewekt.

Stuwdam

Stuwdam in Turkije 

Stuwdam in China

Drieklovendam 

Nadelen stuwdam

Bewoners moeten gedwongen verhuizen --> land komt onder water te staan.

Stuwmeer slibt vroeg of laat dicht.

Stuwdam kan doorbreken --> grote overstromingen tot gevolg.

Veel water in het stuwmeer gaat verloren aan verdamping.

De stuwdam tast de biodiversiteit van het gebied aan.

water sparen

1. betere landbouwtechnieken

• Tegengaan verdamping (druppelirrigatie)
• Ontwikkelen droogtebestendige gewassen.

2. Huishoudens & bedrijven minder gebruiken en meer hergebruiken.

§3.5 De zee klopt op de voordeur

De waterstand in Nederland

Onder zeeniveau

Grote delen liggen dus onder zeeniveau.

Ze worden beschermt door de dijken en duinen. 

Soms is er kustafslag.

Polders?

1. Zeepolders -> Kwelders met een dijk

2. Veenpolders -> Laagveengebieden met sloten -> inklinking

3. Droogmakerij -> meren met dijk en drooggemalen.

4. IJsselmeerpolder -> Zuiderzee droogpompen en dijken

Nederland wordt beschermd. Bijvoorbeeld met polders.

Leg in twee zinnen uit hoe een polder werkt.

Wat is het verschil tussen een polder en droogmakerij?

Zeepolder

Droogmakerij - De Beemster

Bescherming

Bescherming tegen de zee -> Duinen en dijken / zeereep

Gebruik van zand

1. Zandsuppletie / zandmotor

2. Dynamisch kustbeheer -> natuur gaat zijn gang bij gebieden met brede duinenrij.

3. Getijdenlandschap -> eb en vloed bij de Waddenzee

Gevaar

- Omgaan met de gevaren.

- Omgeving zo aanpassen dat de schade beperkt blijft.

- Ruimte rivieren / water bergen / afwateringssysteem 

- Klimaatadaptatie

§3.6 De rivieren kloppen op de achterdeur

Rivieren in Nederland

Afvoerputje van Europa

Bescherming tegen hoogwater

Bebouwing 

Rivieren belangrijk?

- Scheepvaart

- Recreatie

- Vormen van het landschap

 - Drinkwatervoorziening

eenvandaag.avrotros.nl

Wakker geschud

- Tot 1995 focus op de zeebescherming

- Hierna op ruimte voor de rivier

- Verstevigen dijken rondom rivieren

Binnen- en buitendijks

- Slib afzetten

- Stijgen rivieren

Weg met het water

Soms is er te veel water.

Door klimaatverandering komen deze momenten steeds vaker voor.

Daarom is het plan 'ruimte voor de rivier' gemaakt.

Doel: ruimte maken voor het water.

Ruimte

- Nevengeul

Driestapsstrategie:

1. Vasthouden -> uiterwaarden

2. Bergen -> retentiegebieden

3. lozen

Meervoudig ruimtegebruik 

• Voorkomen is beter dan genezen
• Nederlandse ruimt is beperkt 
• klimaatadaptatie -> richt het landschap zo in dat je het voor meerdere functies tegelijk kan gebruiken
• Integraal waterbeheer = een gezamenlijk plan van alle landen die deel uitmaken van een stroomgebied van een land 

Maken

1. Lees §6 Nederland Rivieren

2. Maak de opdrachten uit je werkboek.

3. Kijk je opdrachten na.

4. Oefen topografie