Hoofdstuk Spelling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Python intro

Programming basics-II

Les 3 / Week 7a

Hoofdstuk Spelling

Nederlands

Les 1/2 / Week 7a

Planning lessen week 7

Module Grammatica & Spelling 3F

Hoofdstuk 2 Spelling

Les 1: 

Hoofdstuk 2: 2.1 tot en met 2.5, Trema, koppelteken en weglatingsstreepje – Samenstellingen: -en, -e, -s – Aaneenschrijven of los schrijven – (Test Jezelf) – Persoonsvorm tegenwoordige tijd – Persoonsvorm verleden tijd

Les 2: 

Hoofdstuk 2: 2.6 tot en met 2.9, Voltooid deelwoord – Engelse werkwoorden – Sterke of onregelmatige werkwoorden – (Test Jezelf) – Dubbele punt en komma – (Test Jezelf) 

Les 1

Trema, koppelteken en weglatingsstreepje

Samenstellingen: -en, -e, -s

Aaneenschrijven of los schrijven

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Persoonsvorm verleden tijd

Trema TIPS

Twee puntjes boven een klinker (a,e,i,o,u). 

Geven aan dat een nieuwe klank begint. 

Gebruik je als een woord anders verkeerd uitgesproken kan worden.

Meervoud van woorden op ee of ie met klemtoon =  ën Bijvoorbeeld: idééën & industríéën. 

Meervoud van woorden op ie zonder klemtoon = n, maar kan met ën zijn als het woord anders verkeerd uitgesproken kan worden. Bijvoorbeeld bactériën

Koppelteken (streepje) TIPS

Klinkerbotsing: mee-eter (meeeter), radio-omroep (radioomroep).

Samenstellingen met gelijkwaardige woorden: zwart-wit, hotel-restaurant.

Samenstellingen van woorden met een hoofdletter: on-Nederlands 

Cijfer, letter, symbool: 12-jarige, 80+-er

Tussen twee of meer woorden die een uitdrukking vormen: een kant-en-klare maaltijd, kat-en-muis spelen

MAAR: kant-en-klaarmaaltijd 

Aardrijkskundige naam uit twee delen: Goerree-Overflakkee, Noord-Brabant, Zuid-Afrika

Samenstellingen waarvan het eerste deel verwijst naar een plaats of bevolkingsgroep: Nederlands-hervormd, Brabants-worstenbrood 

Weglatingsstreepje TIPS

In een samentrekking als je een deel van het woord weglaat, dan zet je op die plek een weglatingsstreepje: 

invoer & uitvoer = in- en uitvoer

winkelpand & winkelpersoneel = winkelpand en -personeel

inrit & uitrit = in- en uitrit

Samenstellingen, tussenklanken: -en, -e, -s

pan+koek = pannenkoek, 

zon+bloem = zonnebloem (want er is maar 1 zon)

groente + soep = groentesoep (want groenten/groentes)

weide + vogel = weidevogel (want weiden/weides)

horloge + bandje = horlogebandje (want horloges)

rogge + meel = roggemeel (want rogge heeft geen meervoud)

goed + morgen = goedemorgen (want eerste woord is geen ZN)

Samenstellingen, tussenklank: -s

Als je de -s klank hoort in een samenstelling: jongensdroom

Als het tweede deel van de samenstelling begint met een -s, vervang dit woord dan door een woord zonder -s: stationsstraat, want stationsweg. 

Soms kan het allebei: tijdverschil & tijdsverschil

Aaneenschrijven of los schrijven

Altijd aan elkaar: 

Samenstellingen van 2 zelfstandige naamwoorden: tuinmeubel, tuinmeubelkussens. 

Woorden die beginnen met: er, daar, hier of waar + voorzetsel: erop, daartegen, hiernaast, waarover.

Voorzetsel + werkwoord: inspelen, overhalen, achterhouden. 

Aaneenschrijven of los schrijven

Soms aan elkaar, soms los

Combinatie van voorzetsels aan elkaar, als het voorzetsel nergens bij hoort: 

Mijn laptop ligt bovenop. (want op hoort nergens bij).

Mijn laptop ligt boven op de stapel. (want op hoort bij de stapel)

Getallen: 1-100, veelvouden van 100 en 1000 = aan elkaar: drieëntwintig, zevenhonderdtwaalf, achtduizendtweehonderdvier

Veelvouden van miljoen en miljard schrijf je los: vijftien miljoen, achttien miljard. 

Aaneenschrijven of los schrijven

Verschil in betekenis: 

tenminste = in ieder geval/althans

ten minste = minstens/minimaal

tekort = gebrek

te kort = niet lang genoeg/te weinig 

Aaneenschrijven of los schrijven

Vaste combinaties:

alles behalve = alles met uitzondering van

allesbehalve = absoluut niet

ten einde = op zijn eind/ afgelopen

teneinde = met het doel/ om

Aaneenschrijven of los schrijven

Samenstellingen met een bijvoeglijk naamwoord: 

Langeafstandsloper = een loper die lange afstanden loopt.

Lange afstandsloper = een afstandsloper die lang is. 

Aaneenschrijven of los schrijven

Engelse ziekte --> samenstellingen in EN vaak los, maar in NL juist aan elkaar. 

Kies het Nederlandse meervoud, de 's is dan vaak los: 

baby's (niet babies), hobby's (niet hobbies), panty's (niet panties)

Bezit s staat in het Nederlands vaak vast: Johns auto (vergelijk John's car), Jakes fiets (vergelijk Jake's bike). 

MAAR, wel 's als de klank verandert: Luna's telefoon (niet Lunas telefoon). 

Persoonsvorm TT TIPS

Ik-vorm

Ik-vorm + t

Hele werkwoord 

Stam = hele werkwoord - en/n : werken --> werk/ lopen --> loop

Gebiedende wijs = ik-vorm

Persoonsvorm TT TIPS

LET OP: soms klinken de persoonsvorm en het voltooid deelwoord van een woord hetzelfde. 

je herhaald & je hebt herhaald/ je ontgroeit & je bent ontgroeid

Jij/je achter de persoonsvorm: is jij of je het onderwerp & staat het achter de persoonsvorm --> je laat de -t weg. 

Loop je altijd zo snel? Werk je daar nog steeds? 

Persoonsvorm VT TIPS

Persoonsvorm VT TIPS

Er heeft een fikse opstand plaatsgevonden op ’t kofschip. De bemanning wilde zich niet langer schikken naar de geldende regels en heeft uit ontevredenheid de kapitein overboord gegooid. Een aantal van de muiters noemt de actie ‘geslaagt’.

Eén van de oproerkraaiers laat weten dat de maat voor de bemanning vol was. “We hebben altijd de regels van de kapitein nageleeft en de bevelen opgevolgt, maar dat laten we vanaf nu in de voltooit verleden tijd. We hebben hem zonder dat we blikden of bloosten in het water gesodemietert, waardoor zijn alleenheerschappij eindelijk is beëindigt.”

Ondanks deze coup, worden niet álle gewoontes uit het verleden in de prullenbak gegooid. “Het overgrote deel wordt van de tafel geveegt, maar we blijven vasthouden aan regels die wel goed zijn bedacht.”

Persoonsvorm VT TIPS

Verledentijd = ik-vorm + te(n)/de(n) 

Stam eindigt op txkfschp (taxikofschip), vt = ik-vorm + te(n). 

LET OP: bij werkwoorden waarvan de stam eindigt op -ven/-zen --> v & z zitten niet in taxikofschip, dus --> vt = ik-vorm + de(n) 

Les 2

Voltooid deelwoord

Engelse werkwoorden

Sterke of onregelmatige werkwoorden

Dubbele punt en komma

Voltooid deelwoord TIPS

Voltooid deelwoord altijd samen met een hulpwerkwoord zoals hebben, zijn of worden

Voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden: 

ge- ... -d/-t 

taxikofschip bepaalt  of voltooid deelwoord eindigt op -t OF -d

LET OP: persoonsvorm tegenwoordige tijd & voltooid deelwoord klinken soms hetzelfde MAAR je schrijft ze anders. 

De docent beoordeelt de werkstukken. MAAR De docent heeft de werkstukken beoordeeld. 

Engelse werkwoorden TIPS

Leenwoorden uit het Engels --> vervoegen volgens de Nederlandse regels. 

Verledentijd en voltooid deelwoord = taxikofschip

Soms moet de -e in de stam blijven staan voor de uitspraak: saven = ik save/ racen = ik race 

Dubbele medeklinker uit de stam, verdwijnt bij de ik-vorm als die niet nodig is voor de uitspraak. 

Veelvoorkomende woorden uit het Engels uit je hoofd leren. 

Sterke of zwakke werkwoorden TIPS

Zwak = regelmatig = verleden en voltooide tijd altijd op dezelfde manier

Sterk = onregelmatig = uit je hoofd leren van verleden en voltooide tijd. --> verandering van klinkers

Dubbele punt TIPS

Voor een opsomming: Ik koop in de supermarkt: eieren, kaas, brood en bakmeel

Voor een uitleg: Let op: kinderen krijgen hier geen korting!

Voor een directe rede: Henk zei:' Ik heb die fiets net gekocht'. 

Komma TIPS

Bij een korte pauze in een zin: Mieke, het zusje van Gaby, gaat volgende week voor het eerst naar school. 

Tussen twee delen van een opsomming: Wil je koffie, thee, cola of iets anders? 

Tussen twee persoonsvormen in een samengestelde zin: Als het goed is, komt Henk zo hierheen. 

Als iemand met z'n naam wordt aangesproken: Jeroen, kom je naar de les? 

Tussen een hoofdzin en een bijzin: Ik sta morgen vroeg op, tenzij ik niet goed slaap. 

LET OP: soms zorgt een komma voor een betekenisverschil: 

De studenten, die geklaagd hebben, kregen een voldoende. VS 

De studenten die geklaagd hebben, kregen een voldoende. 

Mededeling toets Grammatica & Spelling

Week 8: 

• Les 1 toets Grammatica
• Les 2 toets Spelling 

Uitslag < 5,5 = schrijven reflectieverslag + evt. herkansen in de bufferweek van 20 november.