Taal: woordsoorten groep 6/7/8

Taal: Woordsoorten

Terugblik: Welke woordsoorten weet je nog?

Begin met een korte terugblik. Welke woordsoorten kunnen de leerlingen benoemen en weten ze nog wat deze woordsoorten inhouden?

Doel van de les

 Aan het einde van de les kun je de volgende woordsoorten herkennen: zelfstandig naamwoord, lidwoord, werkwoord, bijvoeglijk naamwoord, aanwijzend voornaamwoord, persoonlijk voornaamwoord, bezittelijk voornaamwoord, voorzetsel, telwoord en voegwoord.

Benoem het lesdoel. Deze les is vooral bedoeld als korte herhaling van alle woordsoorten.

Lidwoord

Bij de herhaling van alle woordsoorten kun je leerlingen wisbordjes laten gebruiken om hun voorbeelden op te laten schrijven. Later in deze les zullen de kinderen oefenen met de woordsoorten op het digibord.

Zelfstandig naamwoord

Een woord voor een mens, dier, plant, naam of ding.

Je kunt er een lidwoord voor plaatsen. 

Laat leerlingen voorbeelden noemen bij het woordsoort. Voorbeelden: meisje, Amsterdam, vogel, orchidee en brug.

Werkwoord

Het zegt wat iets of iemand doet of overkomt.

Laat leerlingen voorbeelden noemen. Voorbeelden: praten, struikelen, zijn, hebben en kunnen.

Bijvoeglijk naamwoord

Het vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Laat leerlingen voorbeelden noemen. Voorbeelden: aardige, klein, fijne en zacht.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Het vertelt van welk materiaal een zelfstandig naamwoord is.

Laat leerlingen voorbeelden noemen. Voorbeelden: plastic, stalen, gouden en zilveren.

Aanwijzend voornaamwoord 

Het wijst iets aan: deze, die, dit en dat.

Als extra uitleg kan worden gegeven wanneer de aanwijzende voornaamwoorden worden gebruikt. Hier kun je de leerlingen naar vragen om te kijken of ze dit weten.

Deze en dit voor iets dichtbij. 

Die en dat voor iets wat verder weg is.

Deze en die voor woorden waar het lidwoord de voor hoort te staan. 

Dit en dat voor woorden waar het lidwoord het voor hoort te staan.

Laat leerlingen voorbeelden noemen in een zin. Voorbeeld: Dat hondje aan de overkant van de straat loopt alleen. Aan de overkant van de straat geeft aan dat het verder weg is en het is het hondje, dus daarom wordt er dat gebruikt.

Persoonlijk voornaamwoord

Een woord dat in de plaats komt van een zelfstandig naamwoord of een eigennaam wat verwijst naar een persoon of zaak. 

Enkelvoud: ik, jij/je, hij, zij/ze en u.

Meervoud: wij/we, jullie en zij/ze.

Laat de leerlingen een voorbeeldzin maken met persoonlijke voornaamwoorden. Als extra denkvraag kan gesteld worden: Hoe kun je in een zin weten/zien of het zij/ze in het enkelvoud of meervoud is?

Bezittelijk voornaamwoord

Woorden die aangeven dat iets van iemand of iets is.

Enkelvoud: mijn, jouw/je, zijn, haar en uw.

Meervoud: ons, jullie en hun.

Laat de leerlingen voorbeelden noemen door bezittelijke voornaamwoorden te gebruiken in een korte voorbeeldzin.

Voorzetsel

Het vertelt waar of hoe iets gebeurt.

Laat de leerlingen voorbeelden noemen en voorbeelden gebruiken in een zin. Voorbeelden: in, op, tijdens, met, door en aan.

Telwoord

Hoofdtelwoorden: geven bepaald aantal/nummer aan.

Rangtelwoorden: geven rangvolgorde in een rij aan.

Bepaalde telwoorden: wanneer je precies weet hoeveel iets is.

Onbepaalde telwoorden: wanneer je niet precies weet hoeveel iets is.

Laat leerlingen van elke vorm van telwoorden voorbeelden noemen.

Bepaalde hoofdtelwoorden: één, twee, miljoen of duizend.

Onbepaalde hoofdtelwoorden: veel, sommige, weinig of alle.

Bepaalde rangtelwoorden: eerste, tweede, derde.

Onbepaalde rangtelwoorden: laatste, zoveelste, hoeveelste.

Voegwoord

Het woord plakt twee zinnen aan elkaar.

Laat leerlingen voorbeelden noemen. Voorbeelden: en, of, want, maar en omdat.

Dat meisje aan de overkant van de straat huilt.
Wat zijn zelfstandige naamwoorden?

1. Dat meisje
2. Huilt
3. Meisje, overkant, straat
4. Aan de overkant

De leerlingen gaan nu oefenen met de woordsoorten. Er zijn verschillende vragen. Het gaat vooral om het herkennen van de woordsoorten in de zinnen van deze vragen.

Mijn broertje is derde geworden met de hardloopwedstrijd.
Wat is een telwoord?

1. Broertje
2. Derde
3. Race
4. Geworden

Na de bruiloft is er een feest op de boerderij.
Wat zijn voorzetsels?

1. Na, er
2. Feest, boerderij
3. De, een
4. Na, op

De dokter geeft een spuit, zodat hij beter wordt.
Wat is hier het voegwoord?

1. Beter
2. Dokter
3. Zodat
4. Hij

Zij heeft het klusje al voor jou gedaan.
Wat zijn persoonlijke voornaamwoorden?

1. Klusje, al
2. Zij, jou
3. Heeft, gedaan
4. Het, voor

Ik geef mijn boek aan jou.
Wat is een bezittelijk voornaamwoord?

1. Mijn
2. Ik
3. Jou
4. Aan

De hond van de buren is gisteren weggelopen.
Wat is hier het gezegde?

1. De hond van de buren
2. Gisteren
3. Is weggelopen
4. Weggelopen

In de houten tak zit een breuk.
Bij welk woordsoort hoort 'houten'?

1. Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord
2. Zelfstandignaamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Aanwijzend voornaamwoord

Dat meisje is aan het fietsen.
Bij welk woordsoort hoort 'Dat' in deze zin?

1. Telwoord
2. Zelfstandignaamwoord
3. Voegwoord
4. Aanwijzend voornaamwoord

Maak een zin met een zelfstandig naamwoord, werkwoord en bijvoeglijk naamwoord.

Laat de leerlingen zelf zinnen bedenken met in ieder geval de woordsoorten erin die zijn benoemd in de vraag. Wanneer leerlingen moeite hebben met iets te bedenken, zijn er bij de uitleg voorbeelden waarmee ze een zin kunnen maken.

Maak een zin met een zelfstandig naamwoord, stoffelijk bijvoeglijk naamwoord en voorzetsel.

Laat de leerlingen zelf zinnen bedenken met in ieder geval de woordsoorten erin die zijn benoemd in de vraag. Wanneer leerlingen moeite hebben met iets te bedenken, zijn er bij de uitleg voorbeelden waarmee ze een zin kunnen maken.

Maak een zin met een telwoord, werkwoord en persoonlijk voornaamwoord.

Laat de leerlingen zelf zinnen bedenken met in ieder geval de woordsoorten erin die zijn benoemd in de vraag. Wanneer leerlingen moeite hebben met iets te bedenken, zijn er bij de uitleg voorbeelden waarmee ze een zin kunnen maken.

Maak een zin met een bezittelijk voornaamwoord, bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig naamwoord.

Laat de leerlingen zelf zinnen bedenken met in ieder geval de woordsoorten erin die zijn benoemd in de vraag. Wanneer leerlingen moeite hebben met iets te bedenken, zijn er bij de uitleg voorbeelden waarmee ze een zin kunnen maken.

Maak een zin met een voorzetsel, werkwoord en aanwijzend voornaamwoord.

Laat de leerlingen zelf zinnen bedenken met in ieder geval de woordsoorten erin die zijn benoemd in de vraag. Wanneer leerlingen moeite hebben met iets te bedenken, zijn er bij de uitleg voorbeelden waarmee ze een zin kunnen maken.

Welke woordsoorten gaan goed?

Welke woordsoorten gaan nog minder goed?

Evalueer met de leerlingen de les. Wat vonden ze goed gaan en welke woordsoorten vinden ze nog moeilijk?

Wanneer een bepaalde woordsoort moeilijk wordt gevonden, kan deze nog extra herhaald worden door deze te oefenen met andere zinnen.