lesplan
De Oude Grieken
Een lesplan van Geschiedenisleraar.nl
Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.
Tijd van Grieken en Romeinen.
WAAROVER GAAT DEZE SERIE?
De bakermat van de Westerse beschaving, zoals de Griekse Oudheid regelmatig wordt genoemd, heeft zijn sporen nagelaten in de geschiedenis. Of het nu de Olympische Spelen, kunst, filosofie, politiek of mythologie is, onderdelen van de Oude Grieken kom je vandaag de dag in Nederland nog steeds tegen. Al dan niet in een aangepaste variant.
De Griekse samenleving was zeker niet de eerste hoogontwikkelde cultuur in de geschiedenis: het vorige onderwerp ging immers over de hoogontwikkelde cultuur van de Oude Egyptenaren. Maar het is wel de eerste Europese hoogontwikkelde cultuur met 'moderne' kenmerken die wij, deels, hebben overgenomen.
Het onderwerp over de Oude Grieken wordt niet altijd in het VMBO behandeld. Meestal omdat het soms als 'te moeilijk' wordt gezien. Dat is jammer, want de ervaring leert dat vrijwel alle leerlingen dit een boeiend onderwerp vinden. Wel is het zo dat er een weloverwogen keuze gemaakt moet worden wélke onderdelen allemaal worden behandeld.
De Griekse Goden
Vraag je aan leerlingen of ze iets weten over de Griekse mythologie weten, dan zal het meestal niet gelijk tot antwoorden leiden. Stel je de vraag andersom, bijvoorbeeld: door een naam als Ajax, Herakles of Nike te gebruiken, dan weten de leerlingen vaak meer dan ze denken. Dit geldt ook voor populaire jeugdfilms, zoals: The Hunger Games of Maze Runner,waarbij thema's en zelfs complete verhaallijnen, zijn overgenomen uit de Griekse mythen (in dit geval: Theseus en Ariadne)
Deze les werkt het best als je de verhalen kent en goed kunt vertellen. Pas dan komen de verschillende personages goed uit de verf. Een site als wikipedia kan hierbij van pas komen, maar er zijn ook talloze 'Griekse mythen voor kinderen'-sites te vinden die de verhalen compact uitleggen. Een link is toegevoegd, en te vinden onder Links en Bijlagen, onder dit lesplan.
In deze les zit een serie open vragen waarbij leerlingen worden gevraagd een korte samenvatting te maken naar aanleiding van een aantal mythen. Deze interactieve onderdelen zijn optioneel, maar ook aan te passen.
Onderwerpen:
- kenmerken van de Griekse mythologie, o.a.: menselijke en goddelijke eigenschappen
- Olympische Goden
Griekse stadstaten
Griekenland is voor veel leerlingen niet meer dan een vakantieland, zo realistisch moeten we als geschiedenisleraren zijn. Met een beetje geluk hebben sommigen de ruïnes van het Parthenon op de Acropolis gezien, maar het beeld dat wij hebben bij de Griekse klassieke cultuur als bakermat van de Westerse beschaving is bij de meesten van onze leerlingen onbekend.
Maar net als bij de Griekse mythologie weten leerlingen soms veel meer dan ze denken. Het woordweb is daarom een goed moment om mee te starten. Gebruik de antwoorden van de leerlingen om een gesprek op gang te krijgen. Omdat mogelijk is de antwoorden in het woordweb te rubriceren (door ze te verschuiven), zou je ervoor kunnen kiezen om fictieve kwadranten aan te brengen: personen, gebouwen, toen, nu.
Onderwerpen:
- het Griekse landschap en de noodzaak tot kolonisatie
- de Griekse stadsstaten Athene en Sparta
- het ontstaan van de Atheense democratie
Personen:
- Leonidas
- Kodros
- Solon
- Kleisthenes
Filosofie en wetenschap
Gebruik je de term 'filosofie' in je klas, dan is de kans dat de leerlingen je vreemd aankijken nogal groot. Bij de ene deel betekent het woord 'vaagheid', het andere deel zit je vragend aan te kijken. Toch kan je met leerlingen heel goed filosoferen. Neem bijvoorbeeld een vraag als: "Wat als we ons leven eigenlijk dromen?', of: 'Zijn wij alleen in het heelal?'. Er komen als snel verrassende reacties van leerlingen, die vermoedelijk niet eens door hebben dat ze aan het filosoferen zijn. Ook de Socratische manier van vragen stellen werkt in een klas altijd goed.
Het onderdeel wetenschap in deze les, zal voor leerlingen een 'feest' der herkenning zijn: veel van de vakken die zij op de middelbare school kennen, zijn afkomstig uit de Griekse Oudheid. Dat levert nog weleens leuke reacties op...
In deze les zit ook een Engelstalige (met Nederlandse ondertiteling) waarin Plato's Allorgie van de grot wordt uitgelegd. Wellicht is dit, relatief lastige verhaal, niet voor alle klassen even geschikt. In dat geval kan de video worden uitgezet.
Onderwerpen:
- kenmerken van de Griekse filosofie
- bekende Griekse filosofen en wetenschappers
Personen:
- Socrates
- Plato
- Aristoteles
- Archimedes
- Herodotus
- Pythagoras
- Hippocrates
De kunst van de oude Grieken
De kunst van de Grieken is in de geschiedenis eindeloos gekopieerd, waardoor het voor leerlingen zeer herkenbaar is geworden. Deze les gaat voornamelijk in op de belangrijkste kunstuitingen van de Oude Grieken: architectuur, beeldhouwkunst en toneelspel.
Deze les is perfect aan te vullen met 'kopieën' van de Griekse kunst in de eigen omgeving/land, bijvoorbeeld: de gevel van het Paleis op de Dam.
Onderwerpen:
- beeldhouwkunst: dynamisch en levensecht
- architectuur: symmetrie en kapitelen
- theater: komedie en tragedie
- amfora: roodfigurig en zwartfigurig
Personen:
- Aristophanes
- Euripides
