Voorbereidingsles 1

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 5,6

Introduceer het project.

Vertel dat deze les gaat over de late middeleeuwen in Amersfoort,

In de tijd van de  Steden en Staten (1000-1500).

Vraag aan de leerlingen Wat zij al weten  over de  late middeleeuwen, de periode na tijd van monniken en ridders?

- Wanneer was het op de tijdsbalk?

- Hoe leefden de mensen? waar woonden ze, hoe zagen ze eruit? Wat voor werk deden ze?

Antwoorden:   1000-1500. Periode na de Romeinse tijd en ridders voor de tijd van de ontdekkkers en hervormers).

• Mensen woonden in de stad dicht op elkaar of platteland. Eenvoudig leven, werkten met hun handen. Ambachten, markten, het stonk in de steden, open riool, de pest, Een stadmuur met poorten zorgden voor veiligheid. Iedereen ging naar de kerk. er waren kloosters, kleding van stof en leer. overal liepen dieren. enz.

• Amersfoort wordt vaak een middeleeuwse stad genoemd:

waarom is dat denken jullie?

Antwoord: de huidige oude binnenstad (centrum) is gebouwd in de late middeleeuwen, dat zie je aan de vorm van het centrum. Er zijn nog veel gebouwen uit die tijd. Poorten, kerken , huizen, stadmuur, grachten, pleinen.

Op stap met Gijsbert.

Voorlezen van het verhaal, "Op stap met Gijsbert" 

Vertel eerst kort dat het verhaal gaat over Gijsbert. Je ziet hem op het plaatje met de rode muts. Gijsbert is een jongen die in de late middeleeuwen in de stad Amersfoort leefde. Door het verhaal komen de leerlingen meer te weten over hoe het toen was om in de stad Amersfoort te leven.

   

- Vraag leerlingen pen en papier te pakken. In het verhaal komen gebouwen en plekken voor die nu ook nog in de stad te vinden zijn.

Herkennen ze iets van de stad Amersfoort van nu dan schrijven ze dat op. 

Lees deel 1 van het verhaal Op stap met Gijsbert voor.

Dit bestaat nu nog in Amersfoort.

De Hof

Koppelpoort

Kamperbinnenpoort

Monnikendampoort

Krommestraat

het Havik

het Grote Spui

Sint Joriskerk

Vraag aan de leerlingen wat ze hebben opgeschreven

Welke dingen uit het verhaal bestaan nu nog in Amersfoort?

Klik daarna op een vraagteken. Hebben ze deze dingen opgenoemd?

- vraagtekens: van links van boven naar beneden zie je deze gebouwen:

de Koppelpoort, de Kamperbinnenpoort  Monnikendam, de Sint Joriskerk, 

rechts zie je van boven naar beneden.

de volgende straten die nu nog bestaan:

de Hof, de Krommestraat, het Havik, het Grote Spui.

In welk jaar leven Gijsbert en zijn familie? 

1. 1000
2. 1940
3. 1418
4. 1752

Nog een vraag over het verhaal.

Bespreek de vraag met de leerlingen en kies een antwoord.

Bonnet

Hose

Wambuis

Geldbuidel

Leren schoenen

Wat voor kleding heeft Gijsbert aan?

- Sleep de woorden naar de juiste plek.

en controleer het antwoord

Wat is een secreet

1. de poepdoos of wc
2. soort baas van de politie
3. visverkoopster
4. een ronde hoed van zachte stof

Gijsbert houdt van grappen maken, vaak ten koste van iemand anders. Laatst haalde Gijsbert een grap uit met zijn buurman, die op het secreet zat boven de gracht? 

Wat is een secreet?

Wie loopt er 's nachts 

door de stad?

klik door naar de volgende pagina voor de mogelijke antwoorden

Wie loopt er 's nachts door de stad? 

1. de schouw
2. de stadswacht
3. de burgermeester
4. de brandweer

Vraag voor de leerlingen.

Wat doet een Stadswacht?

antwoord: Hij controleert bij de stadspoort de vreemdelingen die de stad in willen, maar controleert ook de bewoners van de stad of zij zich wel aan de regels houden. 

Hoe kan Gijsbert weten hoe laat het is?

kerkklok

kerkklok

1. door op zijn horloge te kijken
2. door naar de stand van de zon te kijken
3. Hij hoort het van de stadswacht
4. hij telt de klokslagen van de kerkklok

Gijsbert loopt door de stad. hoe weet hij hoe laat het is?

Let jij daar ook wel eens op?

klik op het geluid pictogram

- Kijk samen even goed naar deze poort.

Herkennen de leerlingen deze poort?

Ga naar de volgende pagina en beantwoord de quizvraag.

Hoe heet deze poort aan het begin van de kamp?

1. Koppelpoort
2. Kamperbinnenpoort
3. Monnikendam
4. Viepoort

Bestaat deze poort nog?

Wat denken jullie, Bestaat deze poort nog?

Ja, aan het eind

van de Langestraat

en het begin 

van de Kamp staat deze poort.

Waarom gaan de poorten 's nachts dicht?

1. Zodat niemand de stad uit kan.
2. Omdat iedereen al binnen de poort is.
3. Zodat de stad veilig blijft.
4. Omdat de poortwachter dan naar bed gaat.

Wat gaat Gijsbert doen als hij gaat stropen?

1. Jagen op dieren, wat niet mag.
2. Buiten zijn huis pannenkoeken bakken.
3. Door de straten sluipen in het donker.
4. Aan het werk gaan.

Gijsbert sluipt s' morgens vroeg door de poort de stad uit om te stropen.

- Wat gaat hij doen als hij gaat stropen?

Wilde dieren

Tamme dieren

Welke dieren zijn wilde dieren?

Voor Gijsbert is het verboden om te stropen. Alleen mensen van adel mogen jagen op wilde dieren. De gewone burgers mogen dat niet en eten alleen tamme dieren.

- Vraag aan de leerlingen welke dieren wild en welke tam zijn. 

Schuif ze naar de juiste plek en druk op controleer

- Weten de leerlingen ook hoe ze heten?

haas

fazant

koe

hert

kip

varken

kwartel

In de middeleeuwen ging je naar de markt om je spullen te kopen. Boeren en marktkooplui trokken naar de stad om hun spullen daar op de markt te verkopen.

- Wie koopt er nu wel eens iets op de markt?

Middeleeuwen

Nu

Wat werd er in de Middeleeuwen 

op de markt verkocht?

- Wat verkopen ze nu op de markt en wat in de middeleeuwen? 

Schuif de plaatjes naar de juiste plek.

De stad Amersfoort groeit. er zijn steeds meer huizen nodig en metselaars bouwen al aan een nieuwe poort. 

- Hoe leert Gijsbert het vak van de metselaar?

Beantwoord de vraag op de volgende pagina met de quizvraag.

Hoe wordt Gijsbert metselaar?

1. Hij leert het van zijn vader.
2. Hij leert het van een metselaar.
3. Hij leert het op school.
4. Hij heeft het zichzelf geleerd.

Het antwoord is b, maar...

Vaak werd het beroep van vader op zoon overgedragen. Als zijn vader metselmeester was kon hij ook bij zijn vader in de leer.

Wat wordt hier gebouwd?

Kijk samen even naar dit plaatje en beantwoord dan de quizvraag op de volgende pagina.

Wat wordt hier gebouwd?

Wat wordt hier gebouwd?

Wat wordt hier gebouwd?

1. 
2. 
3. 
4. 

Door op het vergrootglas te klikken, vergroot je het plaatje.

Hieronder de namen van de gebouwen.

A - Monnikendampoort

B - St Joriskerk

C - Kamperbinnenpoort

D - Koppelpoort

Je ziet hier de plattegrond van de stad uit 1418 en uit 1580. 

• Zien de leerlingen het verschil?

De stad binnen de eerste muur is vol gebouwd. Maar steeds meer mensen willen in Amersfoort wonen. de stad groeit. 

Er wordt een nieuwe tweede muur gebouwd met nieuwe poorten en een nieuwe gracht. Een dubbele zelfs.

Waarom wordt er een nieuwe muur gebouwd?

1. Zodat alle bewoners veilig in de stad kunnen wonen.
2. Dat was in de mode in die tijd.
3. Zodat er meer water voor alle mensen was om te gebruiken.
4. Zodat de boeren niet ook in de stad komen wonen.

De leerlingen hebben nu kennisgemaakt met Gijsbert en weten wat meer over het leven in de stad Amersfoort in de late middeleeuwen.

Binnenkort gaan de leerlingen naar Museum Flehite.

Dit museum bevindt zich in 3 gebouwen die in de late Middeleeuwen zijn gebouwd.

Daar ontdekken ze hoe Amersfoort is ontstaan en hoe de stad zijn naam kreeg. Ze onderzoeken een aantal oude voorwerpen en brengen ook een bezoek aan de Koppelpoort.