Beeld en Geluid Onderwijs
Een enorme collectie interessant AV-materiaal, gratis voor gebruik in het onderwijs

Catastrofe-cartoons in je les

Spotprenten
Catastrofe Cartoons
1 / 25
next
Slide 1: Slide
MentorlesGeschiedenisMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 1-6

This lesson contains 25 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 50 min

Introduction

Cartoons zijn een mooi middel om rampen in kaart te brengen. In deze les vergelijken we een aantal spotprenten en voorzien deze van context. Zo kun je de actualiteit en de historie naast elkaar leggen en bespreken.

Instructions

Loop zelf alle slides door en gebruik de cartoons en fragmenten die je relevant vindt. Je hoeft niet alles te gebruiken, je kun gemakkelijk een kleine selectie maken.

Zeker met het oog op veiligheid - bedenk goed wat je in welke klas wilt laten zien. Neem vooral geen risico.

Items in this lesson

Spotprenten
Catastrofe Cartoons

Slide 1 - Slide

Deze cartoon komt uit 2017 - de eerste termijn van Trump. Wat valt je op? Hoe recent vind je de afbeelding?
RAMPEN: waar kijk je naar?

Slide 2 - Slide

Dit is de ramp in Enschede in 2000. Een ramp zoals wij deze helemaal niet kennen. Vermoedelijk zullen je leerlingen eerst naar rampen in het buitenland refereren. Maar als je bijvoorbeeld naar het stoepje kijkt, ziet het er toch Nederlands uit. Details vertellen vaak veel over een foto.
Mediafragmenten...
Enschede
NOS-jeugdjournaal 2020

Slide 3 - Slide

This item has no instructions

in de klas ...
Wat kun je hier in de klas mee doen?

Beeld: Foto laten analyseren 
Waar is dit? 
Waar zie je dat aan?

Fragment: Kennis activeren over de vuurwerkramp
Wat gebeurt hier? Wat wist je al?

Diepere verwerking: meer achtergrondinformatie zoeken, wat waren de gevolgen, vergelijken met andere rampen - wanneer is iets een nationale ramp?

Slide 4 - Slide

This item has no instructions

Mediafragmenten...
Een andere ramp
(NOS-journaal 2013

Slide 5 - Slide

Ook dit ziet er heftig uit - en nu in Bangladesh. Een kledingfabriek stort in en meer dan 1100 doden. En dat was niet nodig geweest, maar de allerarmsten lijden wederom.

Stel vragen aan je leerlingen over waar hun verantwoordelijkheid begint. Er zijn drie video's toegevoegd - deze kun je alle drie laten zien en aan de laatste een opdracht koppelen:

Zoek uit wat goede en slechte merken zijn. Is er een keurmerk? Welke kleding koop je zelf, hoe deugdelijk zijn die?
Rampen in de geschiedenis.

Je hebt al een video gezien over Bangladesh. Kun je zelf een verband leggen met de cartoon?

Video 2 -  NOS journaal 2023 (evt)
Video 3 -  RAMBAM 2014
opdracht voor in de klas

Catastofe Cartoons
Tom Jansen, 2023

Slide 6 - Slide

Bespreek de Cartoon.
Misschien kunnen ze er zelf ook een maken?
Catastofe Cartoons - klimaat
Jos Collignon, 2019

Slide 7 - Slide

Bekijk goed alle elementen van de cartoon - Details als de dode Nemo, en de verschillende soorten plastic. De cartoon ins 6 jaar oud maar nog steeds actueel. Laat ze op zoek gaan naar een milieuramp van dit afgelopen jaar en deze tekening aanpassen met details op die ramp.
Catastofe Cartoons - milieu
Frits Müller, 1988

Slide 8 - Slide

Rudolf de Korte was VVD-minister van economische zaken - ook hij zat aan de leiband van het bedrijfleven en liet het milieu stikken. Laat je leerlingen meer over hem vinden - bijvoorbeeld een lijkende foto. 
Catastofe Cartoons - milieuramp
Peter van Straaten, 1986

Slide 9 - Slide

Waar gaat dit over - laat je leerlingen opzoeken
(Tsjernobyl-ramp - het eten van spinazie uit eigen tuin mocht weer)
Catastofe Cartoons - Golven van ellende
Tom Jansen, 2020
Asto, 1972

Slide 10 - Slide

Zoek meer cartoons met golven
Catastofe Cartoons - Golven van ellende
Hokusai, 1831

Slide 11 - Slide

De grote inspirator
Natuurrampen als de Tsunami in
Zuid-Oost Azië


Catastofe Cartoons - Golven van ellende
Tom Janssen, 2004

Slide 12 - Slide

Nog een rampgolf.
Catastofe Cartoons - De koude oorlog
Fritz Behrendt, 1970 

Slide 13 - Slide

Vergelijk deze prent met de volgende ... history repeating - het is bijna eng zo treffend gelijk als het is.
Catastofe Cartoons - De koude oorlog
Tom Janssen, 2018

Slide 14 - Slide

This item has no instructions

Wanneer is deze cartoon gemaakt?
Wat zegt dat over de blik van een cartoonist?


Catastofe Cartoons - Koude Oorlog?
Tom Janssen

Slide 15 - Slide

Cartoon komt uit 2004. Wederom erg actueel!!
Catastofe Cartoons - Beladen symboliek
Willem, 2006
Ies Spreekmester, 1943?

Slide 16 - Slide

Denk na of je deze wilt laten zien - het kan in deze tijd gevoelig liggen.
Hoe bespreek je in de klas iets zoiets afschuwelijks dat je er geen beelden bij wilt laten zien?
Denk aan de geweldheden van afgelopen week in Syrië.


 
Catastofe Cartoons - Genocide
Jos Collignon, begin jaren negentig

Slide 17 - Slide

Geen echte lijken maar getekend - werkt dit?
We laten niet in detail de echte gruwelijke beelden zien. Wat zal meer impact hebben - een cartoon of een foto of bewegend beeld? - Wat zien je leerlingen sowieso al via sociale media?
 
Catastofe Cartoons - Genocide
Tom Janssen, 2004, winnaar Inktspotprijs

Slide 18 - Slide

This item has no instructions

Cartastofale Cartoons - Charlie Hebdo
Joep Bertrams, 2015, winnaar Inktspotprijs

Slide 19 - Slide

This item has no instructions

Cartastofale Cartoons - Charlie Hebdo
Tom Janssen, 2015

Slide 20 - Slide

This item has no instructions

Provoceren
Tom Jansen, 2023
Toch hoort provoceren er ook bij. Bekijk dit fragment (bron: Zie Zoo, 5-10-1991) waarin tekenaar Tom Jansen uitlegt over provoceren in tekeningen.

Slide 21 - Slide


Vrijheids van meningsuiting en persvrijheid betekenen dat je in Nederland alles kunt zeggen, afdrukken of plaatsen. Dat betekent niet direct dat je alles mág zeggen. Als je mensen of groepen discrimineert, denk bijvoorbeeld aan racisme, dan is dat verboden. Ook zijn sommige beledigingen of verdachtmakingen (smaad, laster) verboden. De politie kan je daarvoor oppakken, en een rechter kan je beboeten. Diverse tekenaars in Nederland zijn weleens aangeklaagd: Jos Collignon, Theo Gootjes, Gregorius Nekschot, Ruben L. Oppenheimer, Martin Simek en nog meer. Vrijwel iedereen is uiteindelijk vrijgeproken.
Je hebt stereotypen en karakteristieken nodig om iets duidelijk te maken - maar je kunt daardoor wel op iemands tenen tenen staan.

Wie worden hier uitgebeeld?
Voel jij je aangesproken door een van de twee figuren?
Waarom wel waarom niet?



Stereotypen
Tom Jansen, 2004

Slide 22 - Slide


Bekijk deze spotprent - Wat is stereotype en waarom zou je hiermee iemand kunnen beledigen?

Cartastofale Cartoons - Vrijheid van meningsuiting
Waar gaat deze cartoon over?

Slide 23 - Slide

Ann Telnaes - op t matje door Jeff Bezos, de Amazon-topman die tevens eigenaar is van de Washington Post
Recent ...
Welk verhaal wordt hier verteld?
Tom Jansen, 2025

Slide 24 - Slide


Vrijheids van meningsuiting en persvrijheid betekenen dat je in Nederland alles kunt zeggen, afdrukken of plaatsen. Dat betekent niet direct dat je alles mág zeggen. Als je mensen of groepen discrimineert, denk bijvoorbeeld aan racisme, dan is dat verboden. Ook zijn sommige beledigingen of verdachtmakingen (smaad, laster) verboden. De politie kan je daarvoor oppakken, en een rechter kan je beboeten. Diverse tekenaars in Nederland zijn weleens aangeklaagd: Jos Collignon, Theo Gootjes, Gregorius Nekschot, Ruben L. Oppenheimer, Martin Simek en nog meer. Vrijwel iedereen is uiteindelijk vrijgeproken.

Slide 25 - Slide

Deze les is meer een inleiding om leerlingen te helpen spotprenten te lezen en er uiteindelijk zelf een te maken.