Duurzaamheid

• Burgerschap
• Geschiedenis
• +1
• Basisschool
• Groep 5-8

Duurzaamheid

in Huis Van Gijn

In deze les krijgen de leerlingen een kijkje in duurzaamheid rond 1900. In Huis van Gijn werden veel dingen gedaan om de warmte of juist kou buiten te houden. Sommige dingen doen we nu nog steeds, of kunnen nog steeds heel handig zijn. 

Aan het eind van deze les:

• weet je meer over duurzaamheid
  in de 19e eeuw;
• kun je vertellen hoe in Huis Van Gijn voor verwarming en verkoeling werd gezorgd;
  
• kun je handigheidjes van vroeger ook nu gebruiken. 

Dit zijn Simon van Gijn (1836-1922) en

Cornelia Vriesendorp-van Gijn (1840-1898).

Ze woonden samen met hun personeel in hun herenhuis in Dordrecht. Simon was bankier, jurist en verzamelaar. Na zijn dood heeft hij het huis als museum nagelaten.

In Huis Van Gijn kun je ervaren hoe een welgestelde familie en hun personeel woonden en werkten rond 1900. En hoe ze omgingen met duurzaamheid.

Waar denk jij aan bij

duurzaamheid?

Je kunt hierbij aandacht besteden aan verschillende soorten duurzaamheid; duurzaamheid op het gebied van energie, zuinig omgaan met energie, maar ook spullen, spullen die lang meegaan, spullen repareren etc. 

Waarom duurzaamheid belangrijk voor de toekomst is, is ook cruciaal om te bespreken nadat de leerlingen hebben geantwoord.

Duurzaamheid is niet alleen iets van tegenwoordig. Ook vroeger was men hier mee bezig. Voor onze voorouders was dit een manier van leven, dat had niet zoveel met noodzakelijke zuinigheid te maken.

Sober, zuinig of spaarzaam zijn dingen waar we nu soms een beetje laatdunkend over doen. Zonde! Eigenlijk zijn het gewoon andere woorden voor duurzaam.

Met eenvoudige methoden wapenende mensen hun huizen tegen kou, tocht en hitte. Hoe ze dit deden kun je ook terug zien in Huis Van Gijn.

Hoe hoog staat de verwarming bij jou 

thuis in de winter?

725

Honderd jaar geleden was er nog geen centrale verwarming, een elektrische kachel of vloerverwarming. Het was heel normaal dat het maar 15 graden was binnen, of in de slaapkamer zelfs maar 12. 

Wat hoort waar?

Zomer

Winter

'Een soldertje - een houten vloer die bovenop de marmeren keukenvloer gelegd werd

Leibomen - deze hoge bomen werden voor het huis geplant

Een hemelbed - een bed met daaromheen dikke gordijnen

Luiken voor de ramen

Sleepvraag

Met sleepvragen kunnen de leerlingen, zelfstandig of klassikaal, onderdelen verslepen naar de juiste plek in een LessonUp-les. Hierdoor ontstaat een veelvoud van werkvormen zoals: het maken van combinaties, oefenen en overhoren van topografische kennis of het werken met tijdbalken.

Wat deed men vroeger om te zorgen 

voor verkoeling in huis?

1. je zette de ventilator aan
2. het dienstmeisje zette een bak met koud water in de gang
3. je nam een koud bad
4. het personeel deed de luiken voor de ramen

Antwoord B en D zijn goed. Ventilatoren bestonden nog niet. 

Een kruik, slaapmuts en bedsokken hielden je in de winter
warm in bed. Wat kenden ze in de tijd van Van Gijn nog meer?

1. Elektrische deken
2. Open haard
3. 
4. Dekbedden

Antwoord B en C zijn goed. In een bedpan werden hete kooltjes gedaan, zo werd het bed vooraf verwarmd. De elektrische dekens bestonden nog niet. Men sliep onder wollen dekens, dekbedden zoals we ze nu kennen waren er ook nog niet. 

Ook dit komt uit Huis Van Gijn. Weet jij wat het is?

Een stoofje. Hier werden warme kooltjes in gedaan. Zo kon je je voeten verwarmen.

Kijk eens goed. 

Wat zorgde nog meer voor warmte, denk je?

De brandende kaarsen geven warmte af.

De dikke gordijnen houden de kou en tocht buiten.

Op de vloer liggen kleden, zo krijg je minder snel koude voeten.

De wanden zijn bekleed met stof, dit houdt warmte vast.

De meubels zijn bekleed met stof, dit is lekker zacht en warm. 

Wat werd waarvoor gebruikt?

Zet op de juiste plek:

Regenwater 

Water uit de gracht

drinkwater

in bad gaan

de afwas

schoonmaken

wc doorspoelen

Een andere manier waarop we duurzaamheid in Huis Van Gijn zien is het gebruik van water. Voordat in 1882/1883 in Dordrecht de waterleiding aangelegd werd, werd er in het huis regenwater en water uit de gracht gebruikt. De Van Gijns hadden net als veel mensen in die tijd een ondergrondse waterkelder. Hierin werd opgevangen regenwater bewaard zodat het later gebruikt kon worden. Slim hè? Dit regenwater was schoner dan het water uit de gracht.

De meest moderne huizen nu gebruiken bijvoorbeeld ook 'grijs water' (licht verontreinigd afvalwater dat afkomstig is van huishoudelijke handelingen) om bijvoorbeeld de wc mee door te spoelen.

Kun jij deze moderne middelen voor duurzaamheid slepen naar de oude
varianten, uit de tijd van Van Gijn?

Soldertje op het marmer

Stoofje

Bedpan

Open haard

Luiken

Regenwater-

kelder

Linksboven: elektrische voetenwarmer

Rechtsboven: vloerverwarming

Linksmidden: moderne kruik

Rechtsmidden: CV-radiator

Linksonder: luifel/zonwering

Rechtsonder: regenton (voor het opvangen van regenwater)

Welke dingen die je geleerd hebt over duurzaamheid in 

Huis van Gijn kun je zelf thuis toepassen?

Bedankt!

Meer weten?

Bezoek Huis Van Gijn

Nieuwe Haven 30

3311 AP Dordrecht

Huis Van Gijn bezoeken?

We hebben diverse schoolprogramma's voor zowel PO als VO. 

Wanneer je een speciaal project op school hebt en een bezoek wilt brengen aan Huis Van Gijn, helpen wij je graag bij het opzetten van een museumles op maat.

Reserveren:

Neem voor meer info en reserveringen direct contact op.

Dit kan via nummer (0)78 -770 87 08 of per e-mail [e-mail].