Schokkende beelden

• Mediawijsheid
• Burgerschapsonderwijs
• +1
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Schokkende beelden

Blijf er niet mee zitten

Les 3

Een woord vooraf over schokkende beelden, formeel vaak ‘verontrustende inhoud/content’ genoemd. In de les gaat het over materiaal dat kinderen – vaak per ongeluk – te zien krijgen en waar ze bang of ongerust van worden. Dat kan van alles zijn. Ook materiaal dat strafbaar is. In Nederland is het strafbaar om kinderen onder de 16 jaar te confronteren met beelden die schadelijk voor ze zijn. Om jongeren te beschermen zijn er de Kijkwijzer (voor films en televisieprogramma’s, zie kijkwijzer.nl) en Pegi (voor games, zie pegi.info). Neem bij het verstrekken, vertonen of aanbieden van inhoud aan kinderen de gestelde leeftijdsgrenzen van Kijkwijzer en Pegi in acht. 

Het schadelijke effect is op korte termijn dat ze ervan wakker liggen en de beelden niet wegkrijgen uit hun hoofd. Op de lange termijn kunnen kinderen dit soort gruwelijke beelden normaal gaan vinden, waardoor ze emotioneel afgestompt raken.

We benoemen het soort materiaal dat kinderen zelf als schokkend benoemen, in de lessen bewust niet expliciet: houd het op ‘iets gezien waar je bang of ongerust van werd’. Het kan voorkomen dat een kind in de les of naderhand een verhaal vertelt waardoor u als docent denkt dat u er verder iets mee moet. Volg in dit geval ook het algemene schoolbeleid. Ga niet zelf op onderzoek uit (en zeker niet in de les zelf), maar vraag advies aan de vertrouwenspersoon in de school die hiervoor aangewezen is. In de les zelf beperkt u zich tot luisteren, rustig blijven, zeggen dat het goed is dat de leerling vertelt over deze ervaring, erkennen dat het een nare ervaring is geweest, eventueel zeggen dat je er later nog even op terug wilt komen, en bij het lesdoel blijven: alle kinderen in de groep laten nadenken over wat ze zelf kunnen doen als ze zulke beelden zien. Bezoek voorafgaand aan de les de website Helpwanted.nl nog een keer.

Thema 5

Lespakket over online veiligheid en digitaal burgerschap

Blijf er niet

Meld het, praat erover of zoek hulp

mee zitten

Les 3

Schokkende beelden

Blijf er niet mee zitten

• Je denkt na over het zien van verontrustende (schokkende) beelden;

• Je leert hoe je online meldingen kunt doen.

Lesdoelen

Introduceer het onderwerp: tijdens de pandemie zijn kinderen over de hele wereld langer online geweest dan daarvoor. Daardoor hebben ze ook meer schokkende beelden gezien; dat blijkt ook uit onderzoek. Er is ook meer gemeld bij Helpwanted.nl. Daarom gaan we het hierover hebben; om te leren hoe je daarmee kunt omgaan, zodat je er geen last van krijgt. Overigens gaven jongeren ook aan dat tijdens de lockdown de sfeer tussen jongeren onder elkaar online beter was dan voor corona. Dus het is niet zo we nu ineens denken dat internet alleen maar nare ervaringen oplevert.

bronvermelding: https://ec.europa.eu/jrc/en/science-update/kidicoti-kids-digital-lives-covid-19-times

https://ecp.nl/sinds-coronamaatregelen-flinke-stijging-in-meldingen-online-seksueel-kindermisbruik-bij-helpwanted-nl/

 

rapport: https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC124034

Heb je weleens online schokkende 

beelden gezien?

Les 3

Schokkende beelden

Blijf er niet mee zitten

Wat er gebeurt (met jou) als je iets schokkends ziet?

Bespreek wat er gebeurt als je iets schokkends ziet (iets waar je bang of ongerust van werd). 

Vraag door naar wat er in het lichaam waar te nemen is en leg uit dat dat een normale reactie is op dat moment. Bijvoorbeeld: bloed stijgt naar je hoofd, hartslag gaat omhoog, je gaat zweten, naar gevoel in je maag, sneller ademen enz. Praat door over de situaties: 

• Konden de leerlingen zelf kiezen of ze keken? Zagen ze het per ongeluk? Wat hebben ze gedaan?
• Was er iemand anders die die beelden liet zien? Werden de beelden gedeeld in een app-groep?
• Zou jij iets durven te zeggen als zoiets gebeurt? Wat zou je kunnen zeggen? Wanneer zou je het moeten melden, en waar? 
• Wijs (nogmaals) op Helpwanted.nl voor strafbaar seksueel materiaal (zie ook les  Heb je er ooit met iemand over gepraat? Waarom wel/niet? Heb je de beelden zelf ook weer gedeeld? (Waarom wel/niet?).

Kun je iets vertellen over een situatie waarbij je iets schokkends hebt gezien?

Activiteit: kies een werkvorm waarmee kinderen anoniem kunnen reageren. Laat ze allemaal – bijvoorbeeld op een velletje papier of via deze anonieme open vraag in LessonUp – schrijven over een situatie waarbij ze iets schokkends gezien hebben. 

Vraag of ze erbij willen zetten hoe oud ze toen waren. Vertel erbij dat je de velletjes inneemt en er een paar gaat voorlezen. Vraag na het voorlezen steeds aan de klas: 

1. Is dit een situatie om met een volwassene over te praten? Handen in een lucht: ja/nee. 
2. Melden op school ja/nee? 
3. Ergens anders melden? 
4. Praten met een ouder ja/nee? 

Geef tot slot kinderen de gelegenheid om nog iets te zeggen of te vragen.

Les 3 

Schokkende beelden

Blijf er niet mee zitten

• Je hebt geleerd dat praten over schokkende beelden helpt;

• Je weet waar je op school hulp kunt krijgen, en dat er ook websites zijn waar je hulp kunt krijgen, bijvoorbeeld: de Kindertelefoon (ook chat) en Helpwanted.nl.

Samengevat

Afronding

Praten over schokkende beelden helpt. 

Wijs leerlingen opnieuw op de manieren waarop ze op school hulp kunnen krijgen, maar ook op de websites waar je hulp kunt krijgen uit les 1 van dit thema. 

Benoem de Kindertelefoon (ook chat) en Helpwanted.nl expliciet.

Les 1 

Schokkende beelden

Blijf er niet mee zitten

Kijkwijzer en Pegi

Systemen die waarschuwen voor alles wat mogelijk schadelijk is onder een bepaalde leeftijd. Zie kijkwijzer.nl. Pegi is het (Europese) systeem voor games. Kijkwijzer is voor films en tv, en binnenkort ook voor online video. 

Verontrustende content

Alle teksten en beelden (foto, video) waar een kijker bang van wordt of ongerust. Ook wel: schokkende beelden.

Ga voor meer informatie naar www.kijkwijzer.nl of www.kijkwijzer.nl/kids

Woordenlijst