Movies that Matter - Drone - MBO

• Maatschappijleer
• Nederlands
• +2
• Middelbare school
• MBO
• vmbo, mavo
• Leerjaar 4
• Studiejaar 1,2

Introduction

Welkom bij deze les bij de film Drone. Tijdens deze les maakt jouw klas kennis met filmeducatie en mensenrechten in de breedste zin. Film is een uitstekend middel om het besef van jongeren over maatschappelijke thema's te vergroten. Met deze les open je de ogen van leerlingen en studenten voor mensenrechtenthema's. In deze les bekijken leerlingen en/of studenten de film Drone (2011, Jaap van Heusden). Voormalig F16-piloot Victor is de eerste Nederlandse operator van een op afstand bestuurd, onbemand gevechtsvliegtuig. Overdag voert hij vanuit zijn thuisland gevechtsmissies uit in een verre oorlog. 's Avonds is hij weer gezellig thuis bij zijn vrouw en zoon. Victor weet die werelden goed te combineren, totdat een mysterieuze pijn hem parten begint te spelen. Heb je vragen of opmerkingen over deze les? Neem dan gerust contact met ons op door te mailen naar [e-mail] of te bellen naar 020-2807612.

Instructions

Thema's

• humanitair oorlogsrecht
• privacy
• ethische dilemma's
• mensenrechten

Opzet van de les

Deze les bestaat uit vijf delen:

1) Voor de film

2) De film

3) Inhoudelijke analyse

4) Mensenrechten

5) Discussie

Leerdoelen

Na deze les kunnen leerlingen/studenten:

• inzicht in de manier waarop drones in en door Nederland worden ingezet;
• de voor- en nadelen van drones benoemen;
• een mening vormen over de inzet van drones;
• onderscheid maken tussen dronegebruik voor civiele doeleinden en voor militaire doeleinden;
• begrijpen hoe privacy en veiligheid in verhouding staan tot het gebruik van drones;
• het begrip dehumanisering begrijpen in het kader van dronegebruik;
• basisprincipes van het humanitair oorlogsrecht benoemen;
• herkennen welke mensenrechten uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in de film aan de orde komen.

Werkwijze

• In deze les bekijk je de film. De film is in deze les opgenomen. Je hoeft de film alleen maar aan te klikken.
• Per slide wordt beschreven wat de bedoeling is.
• • De les kan geprint worden, inclusief de notities per slide (zie PDF in de bijlage). In deze notities vind je nog algemene, uitgebreide informatie, die je helpt door deze les te navigeren.
• Het is bij deze les niet nodig om met 'devices in de klas' te werken. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren.
• Op de slides zijn hotspotbuttons te vinden. Door deze aan te klikken verschijnt er (extra) informatie, een vraag of een instructie. Als docent kun je ervoor kiezen om de informatie onder de hotspotbutton met hoed samen met de leerlingen/studenten te lezen of zelf aan leerlingen/studenten te vertellen. De informatie is daarom ook opgenomen in de instructies bij de losse slides.

Veel plezier met de les!

Lijkt het je leuk een keer met je klas naar een film met verdiepingsprogramma toe te gaan? Naast de films en lessen op LessonUp organiseren we ook festival- en bioscoopvertoningen! Klik hier voor ons festival in maart en klik hier voor onze bioscoopvertoningen door het jaar heen.

Instructions

PDF_Drone_LessonUp.pdf

Drone

Jaap van Heusden, 2011

Les over oorlogvoering en gewapend conflict

Welkom bij deze les bij de film Drone.

Deel 1: Voor de film

Deel 1: Voor de film

In het eerste deel van deze les worden leerlingen/studenten voorbereid op het kijken van de film door voorkennis op te halen en kennis over het thema uit te breiden.

Tegen wie was de oorlog in Afghanistan (vanaf 2001) bedoeld?

Bespreek met de leerlingen/studenten de oorlog in Afghanistan aan de hand van de volgende vraag:

• Tegen wie was de oorlog in Afghanistan (vanaf 2001) bedoeld?

Stelling:

Het is in een oorlogssituatie geoorloofd burgerslachtoffers te maken als het leven van de eigen militairen in gevaar is.

In een gewapend conflict is iedereen verplicht om het humanitair oorlogsrecht na te leven. Hierin staat bijvoorbeeld dat kinderen niet als soldaten mogen worden ingezet. Ook mogen burgers niet het doelwit zijn van gewapende acties of militair handelen.

Bespreek met de leerlingen/studenten wat het humanitair oorlogsrecht is. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bekijk met de leerlingen de volgende stelling en bespreek met hen in hoeverre zij het met deze stelling eens zijn:

• Het is in een oorlogssituatie geoorloofd burgerslachtoffers te maken als het leven van de eigen militairen in gevaar is.

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

In een gewapend conflict is iedereen verplicht om het zogenaamde oorlogsrecht na te leven. Dat houdt bijvoorbeeld in dat kinderen niet als soldaten mogen worden ingezet. Ook mogen burgers niet het doelwit zijn van gewapende acties of militair handelen.

Een drone is een onbemand vliegtuig. Juist of onjuist?

Drones worden vooral ingezet door het leger. Juist of onjuist?

Het Nederlandse leger gebruikt drones om informatie in te winnen en als het nodig is om de vijand te beschieten. Juist of onjuist?

Bespreek met de leerlingen/studenten of de volgende stelling juist of onjuist zijn:

• Een drone is een onbemand vliegtuig.
  Antwoord: juist.
• Drones worden vooral ingezet door het leger.
  Antwoord: juist. Al worden drones ook steeds meer voor andere doeleinden gebruikt.
• Het Nederlandse leger gebruikt drones om informatie in te winnen en als het nodig is om de vijand te beschieten.
  Antwoord: Onjuist. Het leger maakt nu al gebruik van drones om verkenningen uit te voeren, maar bombarderen kunnen ze nog niet.

Deel 2: De film

Deel 2: De film

In het tweede deel van deze les bekijken leerlingen/studenten fragmenten van de film Drone. De fragmenten zijn in deze les opgenomen. Na elk fragment beantwoorden de leerlingen/studenten vragen over het fragment.

Bekijk met de leerlingen/studenten het eerste fragment van de film Drone. Het fragment duurt 18:23 minuten.

Aan het einde van het fragment zie je dat Victor last van zijn schouder heeft. Deze last is een uiting van stress. Waarom krijgt hij juist op dit moment last, denk je?

Victor vertelt in de film over zijn ervaringen als F-16 piloot. Op een gegeven moment wordt hem gevraagd of hij het echte vliegen niet mist. Wat geeft Victor als antwoord?

Bespreek met de leerlingen/studenten naar aanleiding van het eerste fragment de volgende vragen:

• Victor vertelt in de film over zijn ervaringen als F-16 piloot. Op een gegeven moment wordt hem gevraagd of hij het echte vliegen niet mist. Wat geeft Victor als antwoord?
  Antwoord: Nu heeft hij minder angsten en kan hij dichtbij zijn gezin zijn.
• Aan het einde van het fragment zie je dat Victor last van zijn schouder heeft. Deze last is een uiting van stress. Waarom krijgt hij juist op dit moment last, denk je?
  Antwoord: De last is een uiting van stress nadat hij gedwongen wordt een kind te slachtofferen dat gegijzeld wordt door vijandige rebellen.

Bekijk met de leerlingen/studenten het tweede deel van de film Drone. Het fragment duurt 18:17 minuten.

Door welke scènes in de film merk je dat Victor zelf ontkent dat hij een probleem heeft?

In het eerste deel van de film zag je een tekst waarop stond dat Victor voor de krijgsraad gedaagd wordt wegens grove nalatigheid en medeplichtigheid aan de dood van vijf soldaten. Wat denk je dat Victor gedaan zou kunnen hebben, dat hij medeplichtig is aan de dood van vijf soldaten?

De stress die Victor heeft door zijn werk begint zich steeds meer te uiten. Het besturen van gevechtsdrones ligt letterlijk en figuurlijk als een zware last op zijn schouders. Toch lijkt hij zelf niet te willen toegeven dat hij een probleem heeft.

In het eerste fragment van de film kwam de volgende tekst in beeld:

Majoor Victor Doomen, de eerste Nederlandse bestuurder van onbemande gevechtsvliegtuigen, werd onlangs voor de krijgsraad (militaire rechtbank) gedaagd wegens grove nalatigheid en medeplichtigheid aan de dood van vijf soldaten.

Bespreek met de leerlingen/studenten naar aanleiding van het tweede fragment de volgende vragen:

• Door welke scènes in de film merk je dat Victor zelf ontkent dat hij een probleem heeft?
• In het eerste deel van de film zag je een tekst waarop stond dat Victor voor de krijgsraad gedaagd wordt wegens grove nalatigheid en medeplichtigheid aan de dood van vijf soldaten. Wat denk je dat Victor gedaan zou kunnen hebben, dat hij medeplichtig is aan de dood van vijf soldaten? 

Bekijk met de leerlingen/studenten het derde en tevens laatste fragment van de film Drone. Het fragment duurt 3:11 minuten.

Victor heeft zijn bevelen niet opgevolgd en moet daarom voor de krijgsraad (militaire rechtbank) verschijnen. Vind je dat terecht? Waarom wel of niet?

Welke gebeurtenis of welk deel van het verhaal heeft de meeste indruk op je gemaakt?

Bespreek met de leerlingen/studenten naar aanleiding van het derde fragment de volgende vragen:

• Victor heeft zijn bevelen niet opgevolgd en moet daarom voor de krijgsraad (militaire rechtbank) verschijnen. Vind je dat terecht? Waarom wel of niet?
• Welke gebeurtenis of welk deel van het verhaal heeft de meeste indruk op je gemaakt?

Deel 3: Inhoudelijke analyse

Deel 3: Inhoudelijke analyse
In het derde deel van deze les verdiepen leerlingen/studenten zich in de thema's die in de film naar voren komen, zoals het recht op vrijheid, veiligheid en privacy. Ook krijgen zij meer inzicht in het gebruik van drones en de dilemma's die dronegebruik met zich meebrengt. 

Voor welke dilemma's staat Victor in de film?

Welke keuzes maakt Victor?

Begrijp je de keuzes van Victor? Waarom wel of niet?

In de film komt Victor meerdere malen voor een aangrijpend dilemma te staan.

Een dilemma is een lastige keus tussen twee onaangename zaken.

Onderwerp: dilemma's.

Bespreek met de leerlingen/studenten het begrip 'dilemma'. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bespreek met hen de volgende vragen:

• Voor welke dilemma's staat Victor in de film?
• Welke keuzes maakt Victor?
• Begrijp je de keuzes van Victor? Waarom wel of niet?

In de film krijgt Victor de opdracht te schieten. De beslissing om te schieten is dus al voor hem genomen. Stel je voor dat jij een militair bent, zou jij elk bevel gehoorzamen?

Onderwerp: dilemma's.

Lees met de leerlingen/studenten het krantenbericht op de slide. Bespreek met hen de volgende vraag:

• In de film krijgt Victor de opdracht te schieten. De beslissing om te schieten is dus al voor hem genomen. Stel je voor dat jij een militair bent, zou jij elk bevel gehoorzamen?

Stelling

Het gebruik van drones voor civiele doeleinden is te vergelijken met het ophangen van verborgen camera's.

Stelling

Burgers moeten altijd op de hoogte worden gesteld van het gebruik van drones voor civiele doeleinden.

Drones: militaire en civiele doeleinden.

Momenteel worden drones vooral ingezet voor militaire doeleinden. Het Nederlandse leger gebruikt ze als observatiemiddel om informatie in te winnen. 

Maar drones worden in toenemende mate ook gebruikt voor andere doeleinden. Dat noemen we dan civiele doeleinden. Civiele doeleinden kunnen uiteenlopen van wetenschappelijk onderzoek tot commerciële redenen, maar ook door de politie. De politie beschikt bijvoorbeeld over drones met sensoren waarmee wietplantages kunnen worden opgespoord.

Onderwerp: Privacy vs. veiligheid.

Bespreek met de leerlingen/studenten het verschil tussen militaire en civiele doeleinden. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bespreek vervolgens met hen in hoeverre zij het eens zijn met de volgende stellingen:

• Het gebruik van drones voor civiele doeleinden is te vergelijken met het ophangen van verborgen camera's.
• Burgers moeten altijd op de hoogte worden gesteld van het gebruik van drones voor civiele doeleinden.

Tip! Heb je wat meer tijd met jouw klas? De stellingen lenen zich goed voor een mooie discussie in de klas. Verdeel de klas in twee groepen en laat hen argumenten verzinnen voor of tegen de stelling. Nu kan de discussie beginnen.

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Momenteel worden drones vooral ingezet voor militaire doeleinden. Het Nederlandse leger gebruikt ze als observatiemiddel om informatie in te winnen. Maar drones worden in toenemende mate ook gebruikt voor andere doeleinden. Dat noemen we dan civiele doeleinden. Civiele doeleinden kunnen uiteenlopen van wetenschappelijk onderzoek tot commerciële redenen, maar ook door de politie. De politie beschikt bijvoorbeeld over drones met sensoren waarmee wietplantages kunnen worden opgespoord.

Welke van de twee filosofen zal het meest een voorstander zijn van het gebruik van drones door de politie, denk je?

In welke visie op de mens kun jij je het meest vinden, die van Hobbes of die van Kant?

Twee uiteenlopende visies van de filosofen Thomas Hobbes (1588-1679) en Immanuel Kant (1724-1804):

Hobbes zag de mens als egoïstisch wezen die enkel zijn eigenbelang najaagt. Een beschaafde samenleving kan volgens hem dan ook alleen bestaan als de staat haar burgers zoveel mogelijk in de gaten houdt.

Daartegenover stond de visie van Kant, die de mens juist als betrouwbaar zag. Omdat de mens kan nadenken, kan hij samenwerken, stelde hij. Controle door de staat is dan ook niet zo nodig; de mens begrijpt zelf ook wel dat hij de ander geen kwaad hoort te doen.

Bekijk deze aflevering van SchoolTV over privacy vs. veiligheid.

Onderwerp: Privacy vs. veiligheid.

Bekijk met de leerlingen/studenten dit fragment van SchoolTV over privacy en veiligheid. Het fragment duurt 2:26 minuten. Bespreek naar aanleiding van het fragment met hen de volgende vragen:

• In welke visie op de mens kun jij je het meest vinden, die van Hobbes of die van Kant?
• Welke van de twee filosofen zal het meest een voorstander zijn van het gebruik van drones door de politie, denk je?

Extra informatie voor de docent:

In het filmpje bespreekt Rob Wijnberg de twee uiteenlopende visies van de filosofen Thomas Hobbes (1588-1679) en Immanuel Kant (1724-1804).
Hobbes zag de mens als egoïstisch wezen die enkel zijn eigenbelang najaagt. Een beschaafde samenleving kan volgens hem dan ook alleen bestaan als de staat haar burgers zoveel mogelijk in de gaten houdt.
Daartegenover stond de visie van Kant, die de mens juist als betrouwbaar zag. Omdat de mens kan nadenken, kan hij samenwerken, stelde hij. Controle door de staat is dan ook niet zo nodig; de mens begrijpt zelf ook wel dat hij de ander geen kwaad hoort te doen.

In het tweede fragment van de film komt een scène voor waarin Victors zoon vanachter zijn computer webcamseks heeft met een meisje. Waarom denk je dat de filmmaker heeft gekozen voor deze webcamscene?

Kun je nog een voorbeeld noemen waar je een 'playstation-mentaliteit' kan hebben?

Dehumanisering in oorlogsvoering.

Een veelgenoemd bezwaar tegen het gebruik van drones in oorlogvoering is de dehumanisering die erdoor plaatsvindt. Hiermee wordt bedoeld dat het menselijk contact uit de oorlog wordt gehaald. Als dronebestuurder bevind je je immers niet op het slagveld, maar in een stoel achter een computerscherm.

Dit ontbreken van menselijk contact is gevaarlijk, omdat hierdoor makkelijker om kan worden gegaan met het doden van mensen. Het blijkt namelijk dat wanneer de afstand tot het doelwit groter is, er minder angst is om te schieten.

De playstationmentaliteit.

Het ontbreken van angst of andere emoties heeft te maken met iets dat de playstationmentaliteit wordt genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat het lijkt of hetgeen wat je doet minder echt is. Wanneer je een drone bestuurt, kan het namelijk net lijken alsof je in een videogame zit, in plaats van in een daadwerkelijke oorlog.

Dit komt doordat het werk van de dronebestuurders op grote afstand staat van de fysieke ervaring van oorlog. Je handelt als het ware in de 'virtuele wereld', en niet in de 'echte wereld'. Terwijl je handelingen wel uitwerking hebben op de echte wereld...

Onderwerp: Dehumanisering.

Bespreek met de leerlingen/studenten de begrippen 'dehumanisering' en 'playstation-mentaliteit'. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bespreek met hen de volgende vragen:

• In het tweede fragment van de film komt een scène voor waarin Victors zoon vanachter zijn computer webcamseks heeft met een meisje. Waarom denk je dat de filmmaker heeft gekozen voor deze webcamscene?
  Tip! Laat leerlingen bij deze vraag nadenken over de begrippen 'dehumanisering' en 'playstation-mentaliteit'.
• Kun je misschien nog een voorbeeld noemen waar je een 'playstation-mentaliteit' kan hebben?

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Een veelgenoemd bezwaar tegen het gebruik van drones in oorlogvoering is de dehumanisering die erdoor plaatsvindt. Hiermee wordt bedoeld dat het menselijk contact uit de oorlog wordt gehaald. Als dronebestuurder bevind je je immers niet op het slagveld, maar in een stoel achter een computerscherm.
Dit ontbreken van menselijk contact is gevaarlijk, omdat hierdoor makkelijker om kan worden gegaan met het doden van mensen. Het blijkt namelijk dat wanneer de afstand tot het doelwit groter is, er minder angst is om te schieten.

Hoe kijk jij aan tegen verantwoordelijkheid bij het doden van mensen met drones? Is er één bepaald persoon aan te wijzen als verantwoordelijke of is er sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid?

Verantwoordelijkheid.

Bij het gebruiken van drones als wapen wordt er niet één op één geschoten zoals op het slagveld. Dit betekent ook dat het lastiger is om een verantwoordelijke aan te wijzen voor het doden van een doelwit. 

Het is de bestuurder van de drone die het uiteindelijke schot lost. Toch heeft de bestuurder niet de hoogste functie. Eerst heeft hij van een commandant in het veld de opdracht gekregen om de drone in te zetten. Ook is er een directe commandant aanwezig in de kabine bij de bestuurder die een definitieve beslissing neemt.

Onderwerp: Dehumanisering.

Bespreek met de leerlingen/studenten de rol van verantwoordelijkheid bij dronegegbruik. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bespreek met hen de volgende vraag:

• Hoe kijk jij aan tegen verantwoordelijkheid bij het doden van mensen met drones? Is er één bepaald persoon aan te wijzen als verantwoordelijke of is er sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid?

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Bij het gebruiken van drones als wapen wordt er niet één op één geschoten zoals op het slagveld. Dit betekent ook dat het lastiger is om een verantwoordelijke aan te wijzen voor het doden van een doelwit. 

Het is de bestuurder van de drone die het uiteindelijke schot lost. Toch heeft de bestuurder niet de hoogste functie. Eerst heeft hij van een commandant in het veld de opdracht gekregen om de drone in te zetten. Ook is er een directe commandant aanwezig in de kabine bij de bestuurder die een definitieve beslissing neemt.

Deel 4: Mensenrechten

Deel 4: Mensenrechten
In het vierde deel van deze les onderzoeken leerlingen/studenten welke mensenrechten van toepassing zijn op de film.

Welke mensenrechten staan onder druk in een oorlogssituatie?

Bekijk hier de korte versie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Onderwerp: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Bekijk met de leerlingen/studenten deze korte versie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op de website van Amnesty International. Bespreek met de leerlingen/studenten de volgende vraag:

• Welke rechten staan onder druk in een oorlogssituatie?
  Antwoord: Bijvoorbeeld artikel 3, 5, 12, 13, 14, 29, 30.

Het internationaal humanitair oorlogsrecht is een verzameling internationale regels die mensen tijdens oorlog hoort te beschermen. Dit recht behoort niet tot de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Het humanitair oorlogsrecht geldt alleen tijdens een gewapend conflict. Dit recht schrijft niet voor of geeft geen oordeel over of het wel gerechtvaardigd was om dat conflict te beginnen.

In het recht staat vast hoe personen tijdens een gewapend conflict moeten worden behandeld, met welke methoden oorlog mag worden gevoerd en hoe bezette gebieden bestuurd moeten worden.

Bij welk recht horen de volgende situaties?

Kinderen onder de 15 jaar mogen niet als soldaat worden ingezet.

Er mag geen gebruik worden gemaakt van exploderende of brandstichtende kogels.

Het is verboden om aanvallen uit te voeren met wapens waarmee geen onderscheid gemaakt kan worden tussen militaire doelen en burgerobjecten.

Vrouwen dienen extra bescherming te krijgen tijdens een oorlog, bijvoorbeeld tegen seksueel geweld.

Twee belangrijke rechten van het humanitair oorlogsrecht zijn:

1. Mensen die niet (meer) deelnemen aan een gewapend conflict moeten worden beschermd.
2. Bepaalde middelen om oorlog mee te voeren zijn verboden.

Onderwerp: Humanitair oorlogsrecht.

Bespreek met de leerlingen/studenten de term 'humanitair oorlogsrecht'. Gebruik hiervoor eventueel de informatie onder de hotspotbutton. Bespreek met twee regels uit het humanitair oorlogsrecht, te vinden onder de hotspotbutton. Bepaal met de leerlingen/studenten welke van de volgende situaties bij welke regel uit het humanitair oorlogsrecht hoort:

• Kinderen onder de 15 jaar mogen niet als soldaat worden ingezet.
  Antwoord: De situatie behoort tot recht 1.
• Er mag geen gebruik worden gemaakt van exploderende of brandstichtende kogels.
  Antwoord: De situatie behoort tot recht 2.
• Het is verboden om aanvallen uit te voeren met wapens waarmee geen onderscheid kan worden gemaakt tussen militaire doelen en burgerobjecten.
  Antwoord: De situatie behoort tot recht 2.
• Vrouwen dienen extra bescherming tijdens een oorlog, bijvoorbeeld tegen seksueel geweld.
  Antwoord: De situatie behoort tot recht 1.

Extra informatie voor de docent, ook te vinden onder de hotspotbutton:

Het internationaal humanitair oorlogsrecht is een verzameling internationale regels die mensen tijdens oorlog hoort te beschermen. Dit recht behoort niet tot de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Het humanitair oorlogsrecht geldt alleen tijdens een gewapend conflict. Dit recht schrijft niet voor of geeft geen oordeel over of het wel gerechtvaardigd was om dat conflict te beginnen. In het recht staat vast hoe personen tijdens een gewapend conflict moeten worden behandeld, met welke methoden oorlog mag worden gevoerd en hoe bezette gebieden bestuurd moeten worden.
Twee belangrijke regels van het humanitair oorlogsrecht zijn:
1. Mensen die niet (meer) deelnemen aan een gewapend conflict moeten worden beschermd.
2. Bepaalde middelen om oorlog mee te voeren zijn verboden.

Deel 5: Discussie

Deel 5: Discussie
In het vijfde deel van deze les gaan leerlingen/studenten met elkaar in discussie over het humanitair oorlogsrecht.

Stelling

Als de ene partij zich niet aan het oorlogsrecht houdt, hoeft de andere partij dat ook niet te doen.

Burgerslachtoffers zijn onvermijdelijk tijdens een oorlog.

Het is in een oorlogssituatie geoorloofd burgerslachtoffers te maken als het leven van de eigen militairen in gevaar is.

Het gebruik van drones voor civiele doeleinden is te vergelijken met het ophangen van verborgen camera's.

Burgers moeten altijd op de hoogte worden gesteld van het gebruik van drones voor civiele doeleinden.

De dronebestuurder is niet in zijn eentje verantwoordelijk voor het doden.

Het is een vooruitgang als het Nederlandse leger drones ook gaat inzetten om de vijand te beschieten.

Discussie-opdracht:

Verdeel de klas in twee teams. Stel eventueel ook een discussieleider en jury in. Kies één of meerdere stellingen (je vindt de stellingen hieronder en op de slide). Projecteer de gekozen stelling op de slide door op de bijbehorende hotspotbutton te klikken. Geef aan welk team voor en welk team tegen de stelling is. Geef de leerlingen drie minuten om argumenten te bedenken. Start de discussie met een maximaal aantal minuten per stelling.

Over een of meerdere van de volgende stellingen kunnen leerlingen/studenten in gesprek gaan:

• Als de ene partij zich niet aan het oorlogsrecht houdt, hoeft de andere partij dat ook niet te doen.
• Burgerslachtoffers zijn onvermijdelijk tijdens een oorlog.
• Het is in een oorlogssituatie geoorloofd burgerslachtoffers te maken als het leven van de eigen militairen in gevaar is.
• Het gebruik van drones voor civiele doeleinden is te vergelijken met het ophangen van verborgen camera's.
• Burgers moeten altijd op de hoogte worden gesteld van het gebruik van drones voor civiele doeleinden.
• De dronebestuurder is niet in zijn eentje verantwoordelijk voor het doden.
• Het is een vooruitgang als het Nederlandse leger drones ook gaat inzetten om de vijand te beschieten.

Deel 6: Verdieping

Deel 6: Verdieping
In het zesde deel van deze les maken leerlingen/studenten verdiepingsopdrachten. Dit deel bevat 4 verschillende verdiepingsopdrachten die per vak zijn ingedeeld:

1. Voor het vak CKV: verdiepingsopdracht over privacy.
2. Voor het vak Nederlands: verdiepingsopdracht over privacy vs. veiligheid.
3. Voor het vak Nederlands: verdiepingsopdracht met een betoog.
4. Voor de vakken Maatschappijleer/Mens&Maatschappij, Nederlands, CKV en/of Filosofie: verdiepingsopdracht over media en de serie Duivelse Dilemma's.

Vind je dat de kunstenaar met zijn expositie de privacy van de meisjes schendt?

Stel je voor dat een kunstenaar een tentoonstelling over jou zou willen maken. Van wat voor soort foto's of informatie zou je willen dat hij geen gebruik maakt?

Verdiepingsopdracht 1: Privacy. 

In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat in artikel 12:

Je hebt recht op privacy en op bescherming van je goede naam.

Bekijk deze aflevering van SchoolTV over internet en privacy.

Verdiepingsopdracht 1: Privacy
Geschikt voor het vak CKV.

Bespreek met de leerlingen/studenten het begrip 'privacy'. Denk hierbij nog eens terug aan de relatie tussen privacy en het gebruik van drones. Bekijk met de leerlingen deze aflevering van SchoolTV over internet en privacy. Het fragment duurt 2:22 minuten. Benoem artikel 12 uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens ("Je hebt recht op privacy en op bescherming van je goede naam"). Bespreek met de leerlingen/studenten de volgende vragen:

• Vind je dat de kunstenaar met zijn expositie de privacy van de meisjes schendt?
• Stel je voor dat een kunstenaar een tentoonstelling over jou zou willen maken. Van wat voor soort foto's of informatie zou je willen dat hij geen gebruik maakt?

Verdiepingsopdracht 2: Privacy vs. veiligheid. 

Peter Oskam van het CDA heeft geen moeite met de inzet van drones in de strijd tegen criminaliteit. Hij vindt dat het gebruik van drones de veiligheid bevordert en denkt dat het de privacy van burgers niet in gevaar brengt. Wat vind jij?

Waarom zou minister Opstelten van Veiligheid en Justitie graag drones willen inzetten?

Politieke partijen D66 en SP hebben bezwaar tegen de inzet van drones door de overheid. Welke vragen lijken zij voor Opstelten te hebben?

Artikel 2 
Uit de Volkskrant (18/03/2013)

Drones leiden tot zorgen Tweede Kamer

Het inzetten van drones boven Nederland leidt tot zorgen in de Tweede kamer. Zo vindt Gerard Schouw van D66 dat het wel lijkt of de hele Nederlandse bevolking al bij voorbaat verdachte is. Drones zijn onbemande vliegtuigjes die op verzoek van de politie steeds vaker lijken te worden ingezet. Ahmed Marcouch van de PvdA zit deels met dezelfde vragen. 'Mensen moeten niet het gevoel krijgen dat ze stiekem worden bespioneerd. Het moet goed geregeld en verantwoord zijn.'

De SP wil al langer duidelijkheid, aldus Sharon Gesthuizen. Zij is niet helemaal tegen drones, want goede opsporingsmogelijkheden bij zware criminaliteit zijn belangrijk. 'Maar dit kan niet zonder een duidelijk mandaat en moet onder voorwaarden worden gebruikt.' Je moet geen drone boven je hoofd hebben als er te weinig aan de hand is, vindt ze, want dat betekent een schending van de privacy.

Peter Oskam van het CDA heeft er allemaal niet zo'n moeite mee, zei hij. 'Als de drones bewust worden ingezet, dan is dat prima in de strijd tegen de criminaliteit. Het doel heiligt de middelen en voor aantasten van de privacy is hij niet zo bang.'

Verdiepingsopdracht 2: Privacy vs. veiligheid.
Geschikt voor het vak Nederlands.

Lees en analyseer met de leerlingen/studenten twee krantenberichten uit de Volkskrant over het gebruik van drones. Je vindt ze op de afbeelding in de slide en/of onder de hotspotbutton. Bespreek vervolgens met de leerlingen/studenten de volgende vragen:

• Waarom zou minister Opstelten van Veiligheid en Justitie graag drones willen inzetten?
• Politieke partijen D66 en SP hebben bezwaar tegen de inzet van drones door de overheid. Welke vragen lijken zij voor Opstelten te hebben?
• Peter Oskam van het CDA heeft geen moeite met de inzet van drones in de strijd tegen criminaliteit. Hij vindt dat het gebruik van drones de veiligheid bevordert en denkt dat het de privacy van burgers niet in gevaar brengt. Wat vind jij? 

Verdiepingsopdracht 3: Dronegebruik. 

Schrijfopdracht.

Schrijf een kort betoog waarin je een aantal voor- en nadelen van (bewapende) drones uiteenzet. Beargumenteer waarom jij vindt dat drones wel of niet zouden moeten worden ingezet in een gewapend conflict. 

Verdiepingsopdracht 3: Dronegebruik
Geschikt voor het vak Nederlands.

In deze opdracht schrijven leerlingen/studenten een betoog waarin zij een aantal voor- en nadelen van (bewapende) drones uiteenzetten. Bied de leerlingen/studenten eventueel de volgende media als achtergrondinformatie voor hun betoog:

• Artikel van de Correspondent over drones.
• Filmpje van NOS over de onzichtbare oorlog met gewapende drones.

Verdiepingsopdracht 4: Duivelse Dilemma's. 

This video is no longer available

Welke video was dit?

De omroep Human vertegenwoordigt het humanisme. Wat voor soort levensovertuiging denk je dat het humanisme is?

Het humanisme is een levensovertuiging waarbij:

a. de technologie centraal staat en die onderzoekt welke invloed die heeft op de mens.

b. De technologie centraal staat en die stelt dat mensen moeten proberen de technologie te beheersen.

c. De mens centraal staat en die stelt dat ieder mens weinig invloed kan uitoefenen op zijn eigen leven.

d. De mens centraal staat en die stelt dat ieder mens zelf verantwoordelijk is voor hoe zijn leven eruit ziet.

Welk actueel thema en wat voor persoonlijk dilemma zou jij bedenken voor de serie?

Verdiepingsopdracht 4: Duivelse Dilemma's
Geschikt voor de vakken Maatschappijleer/Mens&Maatschappij, Nederlands, CKV en/of Filosofie.

Bespreek met de leerlingen/studenten dat de film Drone onderdeel is van de serie Duivelse Dilemma's van omroep Human. In de serie zetten Nederlandse filmmakers in hun korte films hun personage voor een keuze tussen twee kwaden. Bekijk met de leerlingen/studenten het filmpje waarin filosoof Ad Verbrugge vertelt waarom hij vindt dat de film Drone zo goed past bij het karakter van omroep Human. Het fragment duurt 2:46 minuten. Bespreek met de leerlingen/studenten de volgende vragen:

• De omroep Human vertegenwoordigt het humanisme. Wat voor soort levensovertuiging denk je dat het humanisme is?
  Het humanisme is een levensovertuiging waarbij:
  a. de technologie centraal staat en die onderzoekt welke invloed die heeft op de mens.
  b. De technologie centraal staat en die stelt dat mensen moeten proberen de technologie te beheersen.
  c. De mens centraal staat en die stelt dat ieder mens weinig invloed kan uitoefenen op zijn eigen leven.
  d. De mens centraal staat en die stelt dat ieder mens zelf verantwoordelijk is voor hoe zijn leven eruit ziet.
• Welk actueel thema en wat voor persoonlijk dilemma zou jij bedenken voor de serie?

Bekijk eventueel met de leerlingen/studenten de website van de serie Duivelse Dilemma's om te onderzoeken welke thema's nog meer aan bod komen.

Drone

Met je klas naar ons festival?

Vonden jullie het leuk en leerzaam om deze les te volgen? We organiseren een festival in Den Haag en Amsterdam met verschillende films en verdiepingsprogramma's, klik hier voor meer informatie!

Bedankt voor het volgen van deze les. Nog meer les over dit onderwerp? Kijk dan eens naar ons lesmateriaal bij de films Shadow Game en When the War Comes.

Wil je jouw klas nog eens trakteren op zo’n inspirerende les, maar dan met een andere film/of ander thema? Movies that Matter Educatie heeft een groot filmaanbod met lesmateriaal. Bekijk het aanbod hier.

Of lijkt het je leuk een keer met je klas naar een film met verdiepingsprogramma toe te gaan? Naast de films en lessen op LessonUp organiseren we ook festival- en bioscoopvertoningen! Klik hier voor ons festival in maart en klik hier voor onze bioscoopvertoningen door het jaar heen.