De Amerikaanse Burgeroorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2-6

De Verenigde Staten

1773-1914

De Amerikaanse Burgeroorlog

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de oorzaken en de gevolgen van de Amerikaanse Burgeroorlog waren.

Wat weet jij eigenlijk van 

een burgeroorlog?

Noorden en Zuiden

• De verschillen tussen de Noordelijke- en Zuiderlijke staten waren groot: het Noorden was geïndustrialiseerd, in het Zuiden was landbouw de belangrijkste bron van inkomsten.
• In het Noorden lag ruim 32.000km aan spoorwegen, in het Zuiden minder dan de helft: 14.000km
• In het Noorden was geen slavernij, in het Zuiden wel.

Een landhuis zoals ze in het Zuiden veel te vinden waren. Hier woonde de plantagehouder.

Noord tegen Zuid

• De uitvoer van katoen uit het Zuiden verliep via New York in het Noorden. New York verdiende hier goed aan.
• Het Noorden wilde hogere invoerrechten op spullen uit andere landen
• Het Zuiden verkocht echter veel katoen aan Engeland. Hogere invoerrechten zou betekenen dat ze minder konden verkopen. 
• In 1860 werden de invoerrechten tóch verhoogd.

De haven van New York rond 1860

Bleeding Kansas

1856

• Toen Kansas een staat kon worden, mocht de bevolking beslissen of er wel of geen slavernij zou zijn toegestaan.
• Buurstaten stuurden zowel voor- als tegenstanders van slavernij naar Kansas om de stemming te beïnvloeden.
• Tussen beide groepen kwam het in de zomer van 1856 tot gewelddadigheden.
• In 1861 werd Kansas een staat zonder slavernij.

Uncle Tom's Cabin

1852

• Roman van de Amerikaanse schrijfster Harriet Beecher Stowe
• In het Nederlands vertaald als De negerhut (?) van Oom Tom
• In het boek wordt het leven van de tot slaaf gemaakten op de plantages beschreven, en wordt gezien als een protest tegen de slavernij
• Voor veel Amerikanen (uit Noorden) werd hierdoor de situatie op de plantages in een keer duidelijk.

Het boek Uncle Tom's Cabin sloeg in als een bom. Volgens de legende, zei president Lincoln, toen hij aan haar werd voorgesteld in het Witte Huis: "Dus dit is de kleine dame die deze grote oorlog begon."

Het Zuiden scheidt zich af

1860

• In november 1860 werd Abraham Lincoln tot president gekozen.
  
• Lincoln was tgen slavernij en krijg veel stemmen uit het Noorden.
• Voor de zuidelijke staat South Carolina was dit reden om zich in december 1860 af te scheiden van de Verenigde Staten.
• Andere staten sloten zich aan en werden samen de Geconfedereerde Staten van Amerika (1861)

De verkiezing van Abraham Lincoln als president, was voor de Zuidelijke staten de 'druppel'. Dit is de vlag van de Zuidelijke staten.

Staten zonder slavernij

Staten met slavernij, maar scheidden zich niet af van de Verenigde Staten.

Staten met slavernij die zich na 15 april 1861 afscheiden van de Verenigde Staten

Staten met slavernij die zich voor 15 april 1861 afscheiden van de Verenigde Staten

De oorlog begint

1861

• Lincoln wist eerst niet hoe hij moest reageren op de afscheiding van de Zuidelijke staten.
• Toen Fort Sumter in april 1861 door het Zuiden werd aangevallen, ging Lincoln de strijd aan.
• De eerste grote slag, de Slag bij Bull Run (juli 1861), werd een overwinning voor het Zuiden. 

Het Zuiden lijkt te winnen

1861-1863

• In de eerste jaren van de oorlog lijkt het Zuiden aan de winnende hand.
• De meeste goede commandanten hadden de kant van het Zuiden gekozen.
• Het Zuiden had een doel om voor te vechten, namelijk zelfstandigheid. De meeste mensen in het Noorden hadden niet veel behoefte om te vechten.
• Op zee was het Noorden sterker en had het de zee rondom het Zuiden afgesloten om te voorkomen dat ze aan wapens zouden komen (Anacondaplan)

Het Anacondaplan. De oorlogsstrategie van de Unie bestond erin het Zuiden te omsingelen en hermetisch af te sluiten van de buitenwereld. Dat kon alleen slagen als het Zuiden geen steun zou krijgen van vreemde mogendheden.

Het Noorden slaat terug

1863-1864

• Het Noorden stelt de dienstplicht in voor alle blanke mannen tot 45 jaar. Wie een plaatsvervanger kan inhuren of 300 dollar betaalt, hoeft niet. Het leidt tot dienstplichtrellen in New York.
• Slag bij Gettysburg (1863): de grootste veldslag van de oorlog is een belangrijke overwinning voor het Noorden

Slachtoffers van de Slag by Gettysburg

Einde van de burgeroorlog

1865

• Tijdens een veldslag in november 1864 hadden de Noordelijke legers een groot deel van de infrastructuur in het Zuiden verwoest. Hierdoor werd het bevoorraden van de Zuidelijke legers steeds moeilijker.
• Op 9 april 1865 gaf de Zuidelijke generaal Lee zich over aan de Noordelijke generaal Grant 

John Wilkes Booth was een zuidelijke activist en had het vermoedelijk moeite dat de zuidelijke generaal zich over had moeten geven. Hij vermoordde Abraham Lincoln op 14 april 1865 tijdens een voorstelling in het Ford’s Theatre in Washington.

Reconstruction

• Wederopbouw van het Zuiden tussen 1865-1877.
• Lincoln wilde graag dat de Verenigde Staten zouden worden hersteld, maar zijn moord maakte dat niet mogelijk.
• Het Congres wilde het Zuiden hard aanpakken. Dit wordt de Radical Reconstruction genoemd: het Zuiden wordt bezet en pas als ze instemmen met de gelijkheid voor zwarten zal dit worden opgeheven.

Op sommige plekken in het Zuiden ontstonden rellen vanwege de Reconstruction, zoals in Memphis.

Gevolgen van de oorlog

• Ruim 600.000 doden: de grootste oorlog ooit op Amerikaans grondgebied
  
• Het Zuiden lag economisch in puin: plantages verwoest, handel beperkt.
• Blijvende verschillen tussen het Noorden en Zuiden, die ook vandaag nog merkbaar zijn.
• Ontstaan van een (eenzijdig) romantisch beeld van de vroegere plantages in de 20e eeuw: de antebellum-periode (latijn: 'vóór de oorlog').

De succesvolle film Gone with the Wind laat vooral zien hoe het echte leven op de plantages niet was. Het geeft een romantisch beeld van het leven op en rondon de plantages, waarbij veel gebruik werd gemaakt van karikaturen, bijvoorbeeld het beeld van de 'domme, zwarte slaaf'.

Gevolgen voor de zwarten (1)

• Zwarten krijgen dezelfde rechten als blanken. Er komen hiervoor wijzigen op de grondwet: 13e, 14e en 15 amendementen (alle zwarten vrij, burgerrechten, kiesrecht)
• Veel achterstand in ontwikkeling: geen goed onderwijs genoten en veel scholen weigeren zwarte kinderen. 
• Discriminatie blijft ondanks de wijzigingen in de Grondwet.

Leraren uit het Noorden reizen naar het Zuiden om daar les te geven aan zwarte kinderen.

Gevolgen voor de zwarten (2)

• Sharecropping systeem: plantages worden verdeeld in kleine stukken. Zwarten kunnen in natura een stuk grond pachten door te werken op de plantages. Eigenlijk een nieuw soort slavernij.
• Black Codes: plaatselijke wetten in het Zuiden die discriminatie mogelijk maakt.
• Voorbeelden: zwarten hadden geen stemrecht, mochten geen wapens dragen, en mocht een zwarte niet getuigen tegen een blanke.

Gevolgen voor de zwarten (3)

• Oprichting van de terreurorganisatie Ku Klux Klan (KKK) door oud-officieren uit het Zuiden. Hun doel: geweld tegen zwarten en Carpetbaggers (Noordelingen die naar het Zuiden waren gereisd om daar geld te verdienen)
• Ondanks tegenwerking blijven zwarten samenwerken met witten en worden ze politiek actief
• Freedmen's Bureau: organisatie die zich inzet voor vrijgemaakte slaven.

Sommige Amerikanen (in zowel het Noorden als het Zuiden) vonden dat de Freedmen's Bureau zwarten 'lui' maakte.

Begrippen uit deze les

• Uncle Tom's Cabin
• Anacondaplan
• (Radical) Reconstruction
• antebellum
• Sharecropping systeem
• Black Codes
• Ku Klux Klan (KKK)
• Carpetbaggers
• Freedmen's Bureau

Personen uit deze les

• Harriet Beecher Stowe
• Abraham Lincoln

Jaartallen uit deze les

• 1852: Uncle Tom's Cabin verschijnt
• 1856: Bleeding Kansas
• december 1860: afscheiding Zuiden
• april 1861: aanval op Fort Sumter
• 1863: Slag bij Gettysburg
• april 1865: overgave van Zuiden

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.