5.3 De fabriek met stoomkracht

• Ges
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Welke drie revoluties worden als oorzaken gezien voor het ontstaan van de Industriële Revolutie?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

5.3 De fabriek met stoomkracht 

Wat waren de overeenkomsten en verschillen tussen de huisnijverheid en het werken in fabrieken?

Door welke technische vindingen maakte de huisnijverheid plaats voor het fabriekssysteem?

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen huisnijverheid, schietspoel, Spinning Jenny, stoommachine. (R)
2. Je kan uitleggen waarom er vernieuwingen in de textielnijverheid plaatsvonden. (T1)
3. Je kan uitleggen waarom vernieuwingen in de textielnijverheid zich snel verspreiden.(T1)
4. Je kan uitleggen waarom de textielindustrie van huisnijverheid naar fabrieken ging. (T1)
5. Je kan uitleggen hoe en waarom steden veranderden met de komst van het waterframe en de stoommachine. (T2)

Aan de slag

1. Welke vernieuwingen bracht de industriële revolutie?
   
2. Welke voor- en nadelen van de industriële revolutie laat het fragment zien?
   
3. Zie je een bepaalde mening of boodschap in het fragment?
   
4. Heeft de industrie na de industriële revolutie nog nieuwe revoluties meegemaakt? Leg uit.
   
5. In hoeverre is Modern Times vandaag nog actueel?

Charlie Chaplin maakte in 1936 een film over de opkomst van de industrie. Hij laat met een knipoog zien hoe het werk van de mensen is veranderd. Met het fragment uit de film leren leerlingen belangrijke voor- en nadelen van de industriële revolutie.

Nederland industrialiseert laat (1)

• Pas vanaf 1870

• Handel blijft voor veel investeerders belangrijk: weinig vertrouwen in de industrie

• Geen geschikte grondstoffen voor industrie

• Op de afbeelding: papier maken rond 1800 en rond 1870

Nederland industrialiseert laat (2)

• Slechte infrastructuur

• Grondstoffen kopen in het buitenland was duur

• Protectionisme: landen beschermen hun eigen producten door producten uit andere landen (heel) duur te maken

Nederland industrialiseert...toch

• Vanaf 1870 steeds meer fabrieken
• Liberalen aan de macht: meer economische vrijheid

• Willem 1 wil van Nederland een modern land maken met goede infrastructuur en industrie

• Voldoende arbeidskrachten 

Gevolgen van de industrialistatie

• Huisnijverheid (gedaan door boeren) kan niet meer concurreren tegen de fabrieken.

• Arbeiders trekken naar de stad: urbanisatie

• Steden groeien erg snel

Werkomstandigheden

• Saaaaaaaai (door arbeidsdeling/lopende band)
  

• Lange werkdagen (14 uur per dag)
• Gevaarlijk

• Geen enkel recht

• Lage lonen (bij fouten: loon inhouden)

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Woonomstandigheden

• Slechte woningen (snel gebouwd dus: haastige spoed...)

• Panden die niet als woning zijn bedoeld (zoals kelderwoningen)

• Dichtbij fabrieken

• Slechte hygiëne, riolering en watervoorzieining

In delen van Noord- en Oost-Nederland was het trouwens niet veel beter...

Aan de slag

Wat?

Onderzoek de uitvindingen van de Industriële Revolutie.

Hoe?

Onderzoek: Elk groepje krijgt een werkblad met informatie en vragen over hun toegewezen uitvinding.

Beantwoord de vragen: Lees de informatie door en beantwoord de vragen op het werkblad.

Presenteer: Bereid een korte presentatie voor om de uitvinding en de impact ervan op de maatschappij te delen met de klas.

Hoelang?

20 min. 

Klaar!

Elk groepje zal hun bevindingen presenteren aan de klas, waarbij ze zich focussen op hoe hun uitvinding een transformatieve rol speelde tijdens de industriële revolutie.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen huisnijverheid, schietspoel, Spinning Jenny, stoommachine. (R)
2. Je kan uitleggen waarom er vernieuwingen in de textielnijverheid plaatsvonden. (T1)
3. Je kan uitleggen waarom vernieuwingen in de textielnijverheid zich snel verspreiden.(T1)
4. Je kan uitleggen waarom de textielindustrie van huisnijverheid naar fabrieken ging. (T1)
5. Je kan uitleggen hoe en waarom steden veranderden met de komst van het waterframe en de stoommachine. (T2)

Noem 3 uitvindingen tijdens de Industriële Revolutie